Hezkuntza informal

Hezkuntza informala heziketa instituzio tradizionaletik kanpo jasotzen den hezkuntza orori deritzo. Kontzeptu hau hezkuntza alternatibori egiten dio erreferentzia:

• Deseskolatzea eta etxeko eskolatzea (modu natural eta espontaneo batean ikasiz) esperimentu pertsonalen, araututako joko edo joko informalen, ekintza familiar eta hezkuntza familiarraren, tutoreekin ekintzen, kirol jardueren, afizioen, bidaien, irakurketen, elkarrekintza sozialen eta hautazko ikastaroen bidez.
• Autodidaktikoa (autoirakaskuntza, bere kabuzko ikasketak).
• Gazte-lana (gaztaroko enplegua).

Hezitzaile informalak (ordainduak edo ez) talde eta gizabanako desberdin askorekin lan egiten dute, plan sozialen eta komunitarioen zein instituzio publiko, fundazio, ongintza elkarteen… bitartez. Hezkuntza informala komunikabide masiboaren bidez ematen da (telebista, irratia, zinea, aldizkariak, egunkariak, Internet) eta baita beste bide batzuetatik ere (zoologikoak, museoak, liburutegiak, gizarte-zentro, ludotekak, eskolaz kanpoko ekintzak).

Hezkuntza formala, ez formala eta informala

Hezkuntza politikaren eremuan ikasketa (edo hezkuntza) formala, informala eta ez formala bereizten dira. Hauen arteko desberdintasunak eta bereziki azkeneko biena (informala eta ez formala), ez da beti argia eta nahasteak sortzen ditu baina bereizketaren jatorriraino atzera jotzen badugu, hobetu ulertu daiteke kontua.

60. hamarkadaren bukaeran nazioarteko harremanetan heziketaren krisi batez hitz egiten hasi zen, herrialde askok haien hezkuntza sistema tradizionala (hezkuntza formala) hobetzeko zituzten arazo ekonomiko eta politikoei erreferentzia eginez. Sistema tradizionala ez zela munduan ematen ari ziren eskualde askotako aldaketa sozio-ekonomiko azkarretara egokitzen uste zen. 60. hamarkadaren hasieran garapenaren nazioarteko erakunde desberdinak hezkuntza formala, ez formala eta informalean desberdintzen asi ziren, kategorizazio berria, hezkuntzaren auzian existitzen ziren beste batzuei gehitzen zitzaiona.

Definizio klasikoen arabera, hezkuntza formala eskolak, ikastetxeek eta prestakuntza erakundeek (lehen hezkuntza, bigarren hezkuntza eta goi hezkuntza) ematen dutena da, berriz, hezkuntza ez formala gizarte zibila eta komunitatearen erakundeekin lotzen da eta azkenik, hezkuntza informala, beste guztia barne hartzen duenari deritzo (lagunekin, familiarekin, lankideekin, lider eta tutoreekin interakzioa; autoikaskuntza, sozializazioa; jokoak; etab). Praktikan, kategoriak asko nahasten dira, batez ere hezkuntza ez formala eta informala. Lehenengoa prozesu hezitzaile instituzionalizatu eta taldekoa izateagatik bereizgarri da, ostera, bigarrena ez da prozesu hezitzaile informala ezta formala ere. Hiru alderdiko bereizketa hau kontzeptu berri batekin erlazionatzen hasiko da: etengabeko ikasketa edo bizitza osoko ikasketa.

Hezkuntza informala ohiko ez den heziketa prozesuak garatzeko aukera alternatibo bat da eta zenbait kasutan eraginkorragoak, hezkuntza formal eta ez formalean baimenduta ez dauden erraminta desberdinak eskaintzen baititu.

Hezkuntza informala hainbat esparruetan trebetasunak garatzeko, praktika teoria baina gehiago behar denetan hain zuzen ere, esker onekoa izan da sukaldaritzan eta informatikan beste batzuen artean.

Ezaugarriak

• Hezkuntza informalak hainbat egoera planteatzen ditu non gizabanakoak esploratu eta ikasiz, esperientzia gehitzen dute, aldaketak gauzatuz.

• Denok ikasteko aukera daukaten ingurune bat eskaintzen du nun denak batera ikasi dezakete, bata bestetik.

• Ikasketa hainbat modutan burutu daiteke.
• Alderdi sozialean eta ikasketa kolaboratiboaren garrantzian zentratzen da.
• Ikasleei jasotzen dituzten erramintak haien ikasketa prozesuetarako egokienak dira.
• Eskola eta egunerokotasuneko bizitza harremanetan jartzen du.
• Hezkuntzari dagokionez erabakiak hartzeko aukera ematen dio.
• Ikasleak ikasgaia nola jaso erabakitzen du.
• Egunerokotasun eta etorkizunerako erabilgarria da.
• Elkarrizketa eta elkar eraginean oinarritzen da.

Abantailak eta desabantailak

Abantailak

• Modu naturalean gauzatzen da, ez du programazio edo jarraipenik behar, beraz gizabanakoan inplizitua dago.

• Ez da beharrezkoa metodikoki gainbegiratua egotea.

• Komunikazio eta elkarbizitza gaitasun sozialak garatzen dituzte, kolaborazio eta laguntasuna bultzatuz.

• Nagusiki familian ematen da. Belaunaldi berriei nortasuna eta ohiturak transmititzen zaizkio. Modu honetan gurasoak izaeran eragina dute.

• Teknologia berriak gure egunerokotasunean dauzkagu: ordenagailuak, telebistak, mugikorrak etab. eta hauek gizabanakoaren kultura eta ezagutza osatzen laguntzen diete.

• Gizabanako bakoitza bere formakuntza prozesuaren zati aktiboa da eta honek erantzukizuna ematen dio.

Desabantailak

• Ezin dira haien influentziak eta hauen efektuak kontrolatu.

• Eskolan transmititzen eta lantzen diren balio moralen aurka egon daiteke.

• Haien kabuz erabakiak hartuko dituztela uste da. Halaber, hutsune hezigarriak egon daiteke, hau da, zenbait egoeretan espero den bezala ez erantzutea, modu desberdin batean jokatuz.

• Komunikabideak ezin dira kontrolatuak izan eta askotan igortzen dituzten mezuak heziketa informalaren kontra doaz.

Bibliografia

Laura Mascaró Rotger, Enseñar a pescar: educando en casa, Ediciones Lulú, España (2011), ISBN 5-800062-929050.

Ikus, gainera

• Hezkuntza
• Irakaskuntza
• Hezkuntza formala
• Hezkuntza ez formala
• Etengabeko hezkuntza

Kanpo estekak

• Datuak: Q2893573