Hezkuntza inklusibo

Venn diagrama pedagogian ohikoak diren zenbait termino grafikoki irudikatzeko: Esklusioa, erabateko bazterkeria, pertsona batzuk eskola sistematik kanpo uzten dira; Segregazioa, talde jakin batzuentzat eskola sistema berezituak edo talde berezituak sortzen dira; Integrazioa, talde jakin batzuei lekua egiten zaie, nolabait, eskola sisteman, eta egokitzapen batzuekin sisteman txertatu egiten dira, eta Inklusio, eskola inklusiboa non eskola sistema osoak egokitzapenak egiten ditu inor kanpoan ez uzteko.

Osabidezko hezkuntza edo hezkuntza inklusiboa ikasleak bere ikaskuntza-prozesuan dituen zailtasunak eta oztopoak gainditzen laguntzeko burutzen diren jardueren multzoa da, hezkuntza-sistemarako sarbidea erraztuz eta bere promozioa bultzatuz. Oro har, egoera sozial edo ekonomiko larria bizi diren taldeei eskaintzen zaie, hala nola etorkinak, gutxiengo etnikoak edo pobreak, egoera horrek haurren ikaskuntza eta garapenean eraginik izan ez dezan. Hezkuntza inklusiboa da haur, gazte eta heldu guztien ikaskuntza beharrei erantzun nahi dien eredu pedagogikoa. Pertsona batzuk hezkuntza sistematik baztertuak ez geratzeko eta gizarte bazterkeriari aurre egin nahi dion eredu pedagogikoa da. Gizartean egoera zaurgarri edo egoera sozioekonomiko ahul dauden pertsonei ikaskuntza erakundeetan eskubide guztiekin sartzeko bidea bilatzen du eredu pedagogiko honek.

Hezkuntza inklusiboa gizarte osoak bizi behar duen prozesua da; izan ere, ikasle guztien hezkuntzan normalizatzeko abiapuntua da, eta, era berean, ezgaitasuna edo edozein motatako bazterkeria pairatzen duten gizartearen sektore zaurgarrienei garapen intelektuala eta sozio-afektiboa osoa lortzeko hainbat aukera eskaintzen die.

Era berean, hezkuntza inklusiboaren oinarrizko printzipioetako batek dio haur bakoitzak ezaugarri, interes eta ikaskuntza-gaitasun desberdinak dituela, eta, beraz, zenbait aldaketa didaktiko sartzen dira edukietan, prozeduretan eta estrategietan. Aldaketa horiek inklusioa lortzeko bidea zabaltzen dute, eta ikasle denek hezteko helburua betetzen dute, hezkuntza-premia berezi horiei erantzunez.

Hala ere, hezkuntza inklusiboaren kontzeptua hezkuntza-erantzun batekin lotu daiteke, eta erantzun hori gaitasun bereziak dituzten neska-mutilen eskola komunetan txertatuko da; terminoa zabalagoa da, eta hezkuntza-sistemak pixkanaka aldatzen ari direla adierazten du, hezkuntza-sistema horiek pertsona guztiei kalitateko hezkuntza emateko, berdintasuna lortze aldera. Era berean, hezkuntza-sistemak aldatzeko modua bilatzen duen eta sistema horiek ikasleen beharrei erantzuteko modua bilatzen duen metodo horiek zerikusi handia dute eskola-ikaskuntzan oztopoak ezabatzearekin eta bazterketaren aurrean zaurgarri diren pertsona guztien parte-hartzea bilatzearekin.

Gizakiaren garapenerako ezinbestekoak diren hainbat eskubide daude, eta Milurtekoko Garapen Helburuen dokumentuan jasota daude; horietako bat hezkuntza da. Kalitate oneko hezkuntza funtsezko faktorea da baztertuen bizi-maila eta osasuna hobetzeko.

Unescoren arabera, inklusioa zera da: ikasle guztien beharren aniztasuna identifikatzeko eta erantzuteko prozesua, ikaskuntzan, kulturan eta komunitateetan parte-hartze handiagoa izanez eta hezkuntzan bazterketa murriztuz. Edukietan, prozeduretan, eskola-egituretan eta estrategietan aldaketak ezartzen ditu inklusio ereduak. Ikuspegi inklusibo horretan sartzen dira adin egokiko haur guztiak. Ikasle guztiak hezteko hezkuntza sistema erregularraren erantzukizuna dela uste da ikuspegi inklusibotik, beti ere talde bereziak sortu eta baztertu gabe.

Esparru historikoa

1978an Erresuma Batuko Hezkuntza Batzordearen Warnock txostena argitaratu zen Mary Warnock-en eskutik. Txosten horretan kontzeptu orokorrak aipatzen ziren: hezkuntza pertsona orok izan behar duten ondasuna da, hezkuntzaren helburuak berdinak dira ikasle eta pertsona guztientzat eta hezkuntza-beharrak berdinak dira haur guztientzat. Dokumentuak aniztasunaren kontzeptua lantzen du, eta horrekin batera edonorentzat erantzun indibidualizatu eta ulergarria eskatzen du. Hezkuntza-premia bereziak (HPB) dituzten haurrak beren hezkuntzan zailtasunen bat dutenak direla esaten da, gainerako ikaskideen beharrak ez bezalakoak dituztenak, behar bereziak. Txostenak dio hezkuntza bereziak izaera gehigarria edo osagarria izan behar duela, eta ez paraleloa; izan ere, eskola berezi horiek izaten jarraitu behar dute ezgaitasun larri eta oso konplexuak dituzten haurrak hezteko. Warnock txostenak aurrerapauso handia ekarri zuen ikasleak definitu eta sailkatzeko, lehenago gabezien arabera sailkatzen baitziren. Ikuspuntu berri honetatik uste da ikasle guztiek izan ditzaketela behar bereziak, baina ikasle batzuen premia bereziek eskolak kontuan hartu beharko ditu.

1990ean, "Alfabetatzearen Nazioarteko Urtea" izendatu zuten urtean, NBEren Guztiontzako Hezkuntzari buruzko Mundu Konferentzia egin zen Jomtien hirian (Thailandia), 155 estatuetako eta nazioarteko eta gobernuz kanpoko 150 erakundek parte hartu zuten, hezkuntza unibertsal bihurtzeko. Hortik ekintza-esparru bat sortu zen "desberdintasunak gainditzeko oinarri berriak ezartzeko eta pobrezia errotik kentzeko aukera berriak sortzeko".

Jomtieneko konferentziarekin batera, UNESCOk 1994an Salamancan, Espainian, egindako Hezkuntza Premia Bereziei buruzko Mundu Konferentziak hezkuntza inklusiboko munduko politiken oinarriak ezarri zituen. Hain zuzen ere, hitzaldi horretan hau gomendatzen zen:

  Hezkuntza Premia Bereziko ume eta gazteek eskola erregular arruntetara joateko eskubidea behar dute. Eskola erregularrek HPB duten ikasleak bereganatu beharko ditu umearengan zentratutako pedagogia baten esparruan. Eskola erregularrak HPB duten ikasleen beharrei erantzun beharko die. UNESCO, Salamanca, 1994. 2002an, Booth T. eta Ainscow M.-k "ikaskuntzarako eta prestakuntzarako hesiak, oztopoak" kontzeptua proposatu zuten, eta integraziorako kontuan hartu beharreko kontzeptuei beren gizarte- eta eskola-testuinguruak eta testuinguru horiek HPBdun ikasleei ezartzen dizkieten oztopoak gehitu zizkieten.Antzinako garaietan bezala

«	"Hezkuntza-zailtasunak ikasleen gabeziei egozten zaizkienean, gertatzen dena da hezkuntza-sistemen maila guztietan ikasteko eta parte hartzeko dauden oztopoak ez direla kontuan hartzen, eta ikasle guztientzako hezkuntza-zailtasunak minimizatuko lituzketen kultura-berrikuntzak, politikak eta eskola-praktikak inhibitzen direla.".	»
Booth T. eta Ainscow M., 2002.

Aniztasuna eskola inklusiboan

Hezkuntza-jarduera orotan, aniztasunari aurre egiteko bi modu hartu behar dira aintzakotzat: erantzun positiboa, batetik, gizaki guztiok garen bezalakoak izateko dugun eskubidearekin lotua; eta negatiboa, bestetik, bazterketa- eta desberdintasun-egoera ugariren kausa dena. Bi horietan, jakina, baliotsua aniztasun positiboa da, gizaki izateko aukeren ispilu izateaz batera aberastu ere egiten gaituelako. Gizarte-talde guztiak izaten dira askotarikoak, eta horrek ikasteko eta hobetzeko aukera ematen digu.

Hezkuntza inklusiboan dihardutenek aurrean izaten dituzte beti ikasgeletako aniztasun-adierazpen ugarienak, baina modu bereizian betiere, aniztasunaren bi ifrentzuetako zein nagusitzen den. Izan ere, ikastetxeetakoa ez da gizartean bertan nagusi den aniztasunaren erreprodukzio bat baizik, eta, beraz, hari buruz ikastetxean entzuten diren iritzi eta usteek ere gizartea bera izan ohi dute eredutzat:

Aniztasuna egoten da ikasgela inklusiboetan: kultura-aniztasuna, gaitasun-aniztasuna, sexu-joeren aniztasuna, generoa-aniztasuna, familien baliabide sozio-ekonomikoen aniztasuna...

• Kultura-aniztasuna. Gizon-emakume guztiok gara kultura berezi bateko kide, denok gara kulturalki desberdin, baina, hala eta guztiz ere, gaur egun oraindik mespretxuz begiratzen diegu geureaz bestelako kulturei, eta hori, jakina, guztiz baztertu beharrekoa da.
• Gaitasun-aniztasuna. Edozein pertsonak izan dezake testuinguru jakin batean zer edo zer egiteko gaitasuna; beste testuinguru batean, ordea, baliteke halako gaitasunik ez izatea. Eskola inklusiboak aberastu egin behar ditu bere proposamen, estrategia eta testuinguruak, edozein motatako neska-mutilak, gaitasun handienekoetatik hasi eta zailtasunak izan ohi dituztenetaraino, gai izan daitezen beren burua ahalik gehien garatzeko, eta ikasle guztiak irits daitezen beren gaitasunak maila gorenean garatzera. Horri dagokionez, garbi dago zein den hezkuntza-sistemaren desafioa: ekitatearen kontra ahalik gutxien jardunez, ahalik eta bikaintasun-maila handiena erdiestea.
• Sexu-joeren aniztasuna. Nork bere sexualitatea sentitzeari dagokionez, norberak nahi bezalako sexu-harremanak izateari dagokionez, pertsonok orientabide desberdinak ditugu, jakina. Historikoki, baina, mota horretako aniztasunari bizkarra emanda bizi izan gara, eta, horren ondorioz, zenbait ikaslek aparte sentitu dute beren burua.
• genero-aniztasuna. Gizarte-konstruktu bat da generoa, ikasle guztien oraina eta geroa baldintzatzen dituzten desberdintasun bidegabe askoren berri ematen diguna.
• Baliabide sozio-ekonomikoen aniztasuna. Gizarte- eta ekonomia-maila apaleko haur eta gazteek oso kontuan hartzeko moduko arrisku-talde bat osatzen dute. Hezkuntza-sistemara iristeko desabantaila handiak izaten dituzte, eta desabantailok, gainera, are handiagoak izan litezke eskolak ezer egingo ez balu dela hezkuntza-sistemara iristeko, dela eskolako bizimoduan parte hartzeko, dela lorpen akademikoak erdiesteko ahaleginean ikasle horiek porrot egin ez dezaten. Egoera hori guztiz bidegabea denez, beharrezkoa da eskolan behintzat konponbideren bat aurkitzea.

Desberdintasun- edo bazterketa-egoeraren baten ispilu direnean, aniztasun horietako zenbatek eragiten dien, horiexek izango dira, hain zuzen, kolektibo mehatxatuenak, zaurgarrienak, eta, beraz, hezkuntza inklusiboak haiei eskaini beharko die arreta gehien. Izan ere, aipatutako aniztasun-mota horiek guztiak ardatz nagusi baten inguruan zertu behar dira: justiziarenean, alegia. Herritarren artean islatzen den aniztasun horrekin tentuz jokatu behar da, eta horixe da, hain justu, hezkuntza-sistemen erronka handienetako bat. Eta, horretan, jakina, denek hartu behar dute parte: irakasleek, haiena baita aldaketa hau abian jartzeko ardura profesionala, baina baita, haiekin batera, familiek, gizarte-inguruneak eta hezkuntza-administrazioak ere. Irakasleek, ikasleek, familiek eta/edo haien ordezkari legalek, gizarte-eragileek, den-denek hartzen dute parte eskola inklusiboan, denen artean osatzen dute komunitateari zentzua ematen dion sarea, eta denen artean eraikitzen dituzte nork bere burua gizarte eta ikastetxe bereko kide sentitzeko moduko guneak.

Izan ere, ikastetxea bera ere komunitate bihurtu behar da: esperientzia abegikor, aberats eta askotarikoak bizi izateko moduko testuinguru antolatua, alegia, pertsona oro den horretantxe onartu eta tratatuko duena, eta ikasle guztiei eskola-jardueretan parte hartzeko aukera emango diena. Horretarako, ikastetxeko hezkuntza-komunitateak bi baldintza bete behar ditu:

• Beharrezkoa da ikastetxeetan irakasle-talde egonkor eta malgu bat izatea, elkarrekin batera modu estrategikoan zenbait proiektu egin eta hezkuntza- komunitatea eratzeko, hainbat maila kontuan hartuta: ikasgela, zikloa, etapa, ikastetxea, komunitatea, ikasle gehienen parte-hartze demokratikoa erraztea...
• Hala, bada, eskolan ikasle guztiek arrakasta lortuko badute, beharrezko gertatuko zaigu, oinarri-oinarrizko funts modura, eskola-komunitate abegikor, kolaboratzaile eta gogo-pizgarri bat eraikitzea, pertsona orori bere gaitasun eta potentzialtasunak aitor dakizkion.

«	Hezkuntza inklusiboak hauxe esan nahi du: ikasle guztientzat kalitatezko hezkuntza bidezko eta justiziazko bat lortzearen aldeko jokabide eta konpromisoa hartzea. Haur eta gazte guztiekin du zerikusia. Haien parte-hartze errealean ardazten da, bai eta balioztatutako emaitzen araberako lorpenetan ere, eta bazterketa-egoera orori egiten dio aurre, sekula amaitutzat jo ezin daitekeen prozesu bat izateaz batera.	»
—EAEko Hezkuntza Saila: "Hezkuntza inklusiboa eta aniztasunari erantzuna"

Inklusioaren eta integrazioaren arteko bereizketa

Hezkuntza-premia bereziak (HPB) dituen pertsona baten "integrazioa" egin dela esaten da pertsona hori instalazio batera, eraikuntza batera, eramaten denean, baina betiere eskolako politikak ia-ia aldatu gabe. HPBdun ikasleak bat egin beharko du eskolan dauden egitura eta prozedurekin eta eskolan, aldiz, ez dira funtsezko aldaketarik egingo.

Hezkuntza inklusiboan, ordea, eskolak ahalegin bereziak egiten ditu HPB dituzten ikasleen beharrak asetzeko. Hezkuntza inklusiboan, eskolak sistemak eta egiturak egokitzen ditu HPB dituzten ikasleak beste ikasleekin batera hezteko, ikasle guztien beharra asebetetzeko asmoz. Egokitze-prozesuaren zati gisa, aldaketak gerta daitezke eskola-curriculumean, kideen jarreren lanketetan eta balioetan, irudien eta ereduen aldaketan, bai eta eraikinean bertan ere, aldaketa arkitektonikoak-eta.

Egungo ikuspegiak

Hezkuntza inklusiboa printzipio orokor bat da, eta komunitatearen kultura, hezkuntza-politikak eta ikaskuntzen eta irakaskuntza-praktikak barneratzea du helburu. Horrela, pertsona guztiek, edozein jatorri sozioekonomiko eta kultural izan, eta norberaren berezko edo eskuratutako gaitasunak edozein hezkuntza-testuingurutan ikasteko aukera berdinak izan ditzaten lortu nahi da, eta, horrela, gizarte bidezkoak eta berdintasunezko gizarteak sortzen lagundu.

Gaur egun, eskola erregularra aldatu egin da XXI. mendeko gizarteak planteatzen dituen premiei erantzuteko. Orain, "eskola integratzaileak" dira, teorian behintzat, mendebaldeko gizarteetan, eskola inklusiboak, eta zailtasun bereziak dituzten haurrak testuinguru erregularreko beste subjektu batzuekin batera ikas dezakete, ezagutzak eta jarrerak integratuz. Erronka handia da, baina helburuak, egitasmoak eta aukerak ere handiak dira.

Hezkuntza inklusiboaren ikuspegia premisa honetatik abiatzen da: ikasle guztiek, beren izaera partikularra edozein dela ere, ikas dezakete, baldin eta beren hezkuntza-inguruneak beharrezko baldintzak eskaintzen baditu eta guztientzako ikaskuntza-esperientzia esanguratsuak ematen baditu. Horrek esan nahi du leku jakin bateko haur guztiek batera ikas dezaketela. Hezkuntza-subjektuak, beren eraikuntzan eta garapenean, denak berdinak dira gizaki gisa, eta, aldi berean, desberdinak dira beren nortasun pertsonalagatik edo jatorriagatik. Ikasle guztien prestakuntzak hezkuntza eskaintza askotarikoa eskatzen ditu.

Zappalá, Köppel eta Suchodolski egileen arabera hezkuntza inklusiboak irakaskuntza-jardunaren birformulazioa eskatzen du, honako hauek garatzen lagunduko duten estrategia pedagogikoak ezarriz:

• Denak partaide sentituko diren hezkuntza-kultura.
• Hainbat testuingurutan ikasteko eta parte hartzeko oztopoak dituzten pertsonentzako hezkuntza-premia bereziei behar bezala erantzutea.
• Askotariko alfabetizazioak sustatzea.
• Ikaskuntza konstruktiboa.
• Ikasle guztien gaitasunak baloratzea.
• Komunitatearen, elkartasunaren eta kide pluralaren zentzua.

Bestalde, Masferrerrek eta Peñalverrek hezkuntza inklusiboa lantzen dute, hezkuntza-erakundeek berek betetzen duten rola kontuan hartuta, eta alderdi hauek nabarmentzen dituzte, besteak beste: beharrezko baliabide materialak eta giza baliabideak hornitu eta kudeatzea, klaustroa dinamizatzea estrategia espezifikoak garatzeko, konpromiso esplizitua hartzea ikastetxeko dokumentuetan sartzeko (Hezkuntza Proiektua, Curriculum Proiektua, Urteko Plana eta Memoria) edo familiak parte hartzera bultzatzea.

Hezkuntza inklusiboa: erronkak eta aukerak

Hezkuntza Premia Bereziak dituzten ikasleak eskola erregularretara bideratzea da eskola inklusiboen egitasmoetako bat.

Inklusioaren eta berdintasunaren printzipioetan oinarritutako hezkuntza-sistema berri bat sortzean, erronka asko ditu gaur egungo mundu globalizatuan. Informazioaren eta ezagutzaren gizarteak, aurrerapen teknologikoarekin, aldaketa sakonak eragin ditu, eta oraindik eskoletan aldaketa azkar horiek prozesatzen ari dira.

Gaur egun, tresna teknologikoak eguneroko bizitzako hainbat alderditan txertatu dira, eta, bereziki, hezkuntzan eragina izan du hezkuntza-eredu berri bat sortzeko, aukera eta itxaropen berriak sortzeko. Herrialde bakoitzak eta erakunde bakoitzak egoera desberdina izango du, baina orokorra da hezkuntza ingurune birtualetara aldatzeko joera, mundu birtuala eskoletan sartzeko joera.

Aukera berrien arloan, hezkuntza birtuala edo urrutiko hezkuntza ikaskuntza-ingurune birtualen bidez eskaintzeko bide berriak daude. Hezkuntza mota horrek ezintasun-egoeran egon daitezkeen pertsonei sarbidea eman ahal die, eta kontu hauei heltzeko aukera ematen die:

• Unibertsalizazioa: guztiontzako hezkuntza, ikasle bakoitzaren testuinguruan eta inguruabarretan kokatua.
• Ekitatea: hezkuntza eragile integratzaile sozial, ekonomiko eta politiko gisa.
• Giza eskubidea: alderdi etikotik, hezkuntza oinarrizko eskubide gisa eta irakaslea eskubide horren artikulatzaile gisa.
• Hezkuntza aktibo gisa ordena ekonomikoan, non ikasitako horiek, ondasun ukiezin horiek, garapen pertsonalaren eta herrialdeen garapen-ahalmenaren abiapuntu gisa agertzen baitira.
• Zeharkako ikuspegia: hezkuntza-sistemaren mailak, sistema formala eta ez-formala.
• Pertsonalizazioa: beharren, itxaropenen, estiloen aniztasuna. Aniztasun hori aberastasun legez ulertu eta aniztasunari aurre egin eta erantzutea.
• Aktoreak, parte hartzaileak: erakundeak, irakasleak, teknikariak, langileak, ikasleak, ikasleen familiak, gizartea.
• Curriculumaren eta pedagogiaren alderdi didaktikorik eraginkorrenak jorratzea.
• Sisteman guztien sarbidea, behar bereziak dituztenei laguntza bereziak, aktore guztien parte-hartzea eta ebaluazio hezitzailea bermatzea.
• Gizarteratzea, eskola sistematik gizarte osorantz hedapena.
• Kalitatezko hezkuntza.

Ikasgela inklusiboak

Ikaskuntza kooperatiboa sustatzea, talde elkarreragileak sortzea, hezkuntza inklusiboan erabiltzen diren ohiko teknikak.

Ikasgela inklusiboak dira, hain zuzen ere, gela horietan ikasle guztiak barneratzen direla sentitzen dutenenean, eduki- eta balio-ikaskuntzan aurrera egiteko behar dutena jasotzen dutelako; ikasleek hautematen dute eta egiaztatzen dute ez direla soilik jasotzen ari, ekarpenak ere egin ditzaketela.

Hauek dira ikasgela inklusibo horietan erabil ditzakegun hezkuntza-tresna batzuk:

- Ikaskuntza kooperatiboa, ikaslearen elkarreraginaz baliatzeko, curriculumarekin lotutako helburu guztiak lortzen saiatuz. Bere ahalmenez ohartzea, taldean lan egitea nolakoa den eta zein onuragarria den ikastea eta jakitea. Azpimarratzekoa da ikasle batek beste bati eman diezaiokeen laguntzak zelako ekarpena izan daitekeen laguntza emailearentzat eta jasotzailearentzat.

- Irakasleak harreman afektibo ona izatea ikasleekin; izan ere, zenbait ikerketaren arabera, tratu ona oso garrantzitsua da, ikasleen erreakzio txarrak saihesteko, izaera desinteresatua eta eskuzabala sustatzeko.

- Osagai ludikoak konfiantza-, sormen- eta askatasun-gune bat sortzen laguntzen du gure ikasleen irakaskuntza-/ikaskuntza-prozesuan. Jolasaren bidez ikasteko bidea zabaltzea itzela da. Nabarmentzekoa da teknika horren bidez ikasleen arteko hurbilketa sustatzen dela eta haien arteko harremanak hobetzen direla.

Estrategia didaktikoak

Hezkuntza inklusiboa lortzeko, beharrezkoa da hezkuntza tradizionalaren kontzeptu batzuk aldatzea, eta eskola magistral tradizionalak baztertzea. Ikaskuntza aktibo eta ludiko bihurtu behar da. Ikasleei analisirako eta sintesirako, gaitasun kritikorako eta erabakiak hartzeko eta aldaketara egokitzeko gaitasuna garatzen utziko zaie. Ikasten ikasteko eredu malgua planteatu behar da.

Sormena eta problemak ebazteko gaitasuna garatzen dituzten estrategia horiek ikaslearen prestakuntza indartzen dute, eta eguneroko bizitzako edozein egoera konpontzeko aukerak ematen dizkiote. Pentsamendu kritikoa eta sortzailea garatzeko, ideia-jasa, sinektika eta galdera didaktikoa, maieutika, bezalako tresnak erabiltzen dira. Eta ikasleak bere garapenaren ardura har dezan eta autoebaluazio zentzua har dezan, proiektukako lanak erabiltzea proposatzen da.

Ikasteko gune aktiboa eta ludikoa lortzeko tresnen adibide batzuk.

• Rol-jokoa,
• Debateak,
• Foroak,
• Talde-lana,
• Eztabaida-panelak,
• Kasuen metodoa,
• Kontzeptu-mapak,
• Elkarrizketa sokratikoa,
• Txoko bereziak...

Bibliografia

Bibliografia nahiko zabala topa daiteke esteka honetan, ((Ingelesez) eta (Gaztelaniaz) gehien bat).

Ikus, gainera

• Eskola segregazio.
• Eskola-porrota.
• Gizarte bazterketa.
• Hezkidetza.
• Hezkuntza berezia.
• Hizkuntza inklusibo.
• Marjinaltasuna.

Kanpo estekak

• EAEko Hezkuntza Saila: Hezkuntza inklusiboa, aniztasunaren trataera.
• EAEko Hezkuntza Saila: Hezkuntza inklusiboa, aniztasunaren trataera. Dokumentuak eta argitalpenak.
• (Gaztelaniaz) creemoseducacioninclusiva.com/

• Datuak: Q262286