Jesus islamean

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Isa» orritik birbideratua)
Artikulu hau Jesusen ikuspegi islamikoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Jesus Nazaretekoa».

Islamean, Jesus edo Isa (arabieraz: عيسى) Jainkoaren mezulari bat da, eta Israelgo herriari bidalitako Mesias.[1] Islamaren arabera, Jesusengan sinistea (baita Jainkoaren beste mezulari guztietan ere) musulmanak izateko baldintza bat da. Koranak hogeita bost aldiz aipatzen du Jesus, bere izenez Mahoma baino gehiagotan.[2][3]

Koranean[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ama Birjina palmondo batetik elikatzen, Koranean azaltzen den bezala.

Esaten da Jesus Mariarengandik jaio zela (Maryam) sorkuntza birjinal baten ondorioz, Jainkoak (arabieraz, Ala) agindutako gertaera miragarri baten odorioz. Juduenganako lagungarri gisa, Jesusi mirariak egiteko dohaina eman zitzaion (esaterako, itsuak sendatzea, hildakoak piztea, etab.), jainkozko mesedeaz bere botereaz baino. Herri iritziaren eta tradizio musulmanen arabera, Jesus ez zen gurutziltzatu, zerura igo zen baizik. "Igoera" hori gorpuzkera bezala ulertzen da.

Sinesmen islamiarren arabera, Jesus Lurrera itzuliko da Azken Epaiketa hurbildu ahala, justizia berrezartzeko eta Mesias faltsua (Masih ad-Dajjal) garaitzeko, Antikristo bezala ere ezagutua. [4] [5]

Islamaren profeta guztiak bezala, Jesus musulmantzat hartzen da (Jainkoaren borondateari men egiten zion norbait bezala), bere jarraitzaileak Jainkoak markatu zuen "bide ona" jarraitu behar zuela predikatzen baitzuen. Islamak Jesus Jainkoaren haragiztatzea dela, Jainkoaren semea dela eta gurutziltzatua, berpiztua edo gizakiaren bekatuak barkatu zituela baztertzen du. Koranak ezartzen du Jesusek inoiz ez zuela suposizio horietako bat aldarrikatu, eta, Azken Epaiketa iritsita, Jesusek ukatu egingo duela inoiz jainkozko izaera defendatu izana, eta Jainkoak absolbitu egingo duela. [6] Koranak Jesus, beste profeta guztiak bezala, Jainkoak bere hitza zabaltzeko hautatu zuen hilkor bat zela azpimarratzen du.

Jesusek titulu ugari jaso ditu Koranean eta literatura islamikoan, ohikoena al-Masīḥ ("Mesias") izanik. Batzuetan "Israeldar profeten zigilua" ere deitzen zaio, musulmanen sinesmenaren arabera, Jesus Israelgo Herria gidatzeko Jainkoak bidalitako azken profeta zelako. Jesus, oro har, Mahomaren aitzindaritzat hartzen da, eta azken honen etorrera iragarri zuela diote. [5] [7]

Jaiotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jesusen agerpena Koranean hitzaurre batekin hasten da, bere ama Mariaren jaiotza eta Jerusalemgo tenpluan egindako zerbitzua deskribatzen duena, Zakarias, Joanes Bataiatzailearen aitaren zaintzapean zegoen bitartean. Koranak geroago Jesusen kontzepzioa deskribatzen du. Mariak, Koranak ziurtatzen duenez, Jainkoak mundu guztietako emakumeen artean aukeratu zuela, oraindik birjina den bitartean sortzen du Jesus.

Iragarpenari buruzko miniatura

Jesusen jaiotzaren iragarpena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gabriel goiaingeruak (arabieraz, Jibril) Maria bisitatzen du bere seme santuaren berri ona emateko. Koranak dio Jainkoak Mariari bidali ziola, Gabriel goiaingeruaren bitartez, nazio guztietako emakumeen artean ohoratua izan zelako mezua. Aingeruak iragartzen dio Mariari seme santu bat jaioko zaiola, Jesus deitzen dena, profeta handia izango dena eta Jainkoaren hitza izango duena. Jesusek haurtzaroan eta heldutasunean hitz egingo duela eta zuzenenen laguna izango zela ere azaltzen dio. Mariak berria jasotzean, aingeruari nola sortu zezakeen seme bat inorekin harremanik izan gabe galdetzen dio. Aingeruaren erantzuna Jainkoak nahi duena sortzen duela izan zen. Koranak Jesusen sorkuntza miragarria Adamen sorrerarekin alderatzen du.

Jesusen jaiotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Koranak Jesusen jaiotza kontatzen du askotan. Maria Belengo basamortuaren erdian zegoela dio erditze-minak etorri zitzaizkiola. Bere agonia arintzeko, Jainkoak Maria edan ahal izateko ibai txiki bat agertzea egin zuen eta palmondo bat astindu behar zuela adierazi zion datilak erori eta haietaz elikatzeko. Oraindik erditze-minek helduta, Mariak «bere azpitik» (Jesusari erreferentzia eginez, oraindik bere sabelean) zetorren ahots bat entzun zuen bera lasaitzeko Jainkoaren hitzak errepikatzen zituena. Egun berean, Mariak Jesus erditu zuen basamortuaren erdian.

Berrogei egun geroago bere herrira eraman zuen. Han umea tenplura eraman zuen, non gizon guztien iseka jasan behar izan zuen Zakariasena izan ezik, kontzepzio birjinala sinetsi zuen bakarra zena. Juduek Maria ezkonduta ez egon arren beste gizon batekin harremanak izan zituela salatu zuten eta, erantzunez, Ama Birjinak atzamarrarekin seinalatu zizkien semearekin hitz egiteko. Haserre eta Mariaren erantzunak iseka egiten ziela sinetsita, liluratuta geratu ziren umearen ahotik bere lehen profezia entzutean.

Koraneko Jesusi buruzko kontakizunak ebanjelio apokrifo deritzonekin bat datoz. Mariaren hautaketa eta heziketak Santiagoren Protoebangelioaren antza handia du, palmondoaren miraria eta ur korrontea Pseudo-Mateoren Ebanjelioan aurkitzen diren bezala. Mahomak ziurrenik Santiagoren Protoebangelioaren eta Tomasen Haurtzaroko Ebanjelioaren itzulpen asirierakoen berri izan zuen, baita Peshitta edo Biblia asirierarena ere ,Bahira eta Waraka bezalako apaiz eta fraide nestoriarrekin izandako elkarrizketen bidez, tradizio islamiarrean gutxitzen edo laburtzen diren iturriak direnak.

Misioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Testu islamikoen arabera, Jesus jainkoki aukeratua izan zen Israelgo seme-alaben artean monoteismoaren eta Jainkoaren borondatearen menpeko mezua zabaltzeko.

Errebelazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Musulmanek uste dute Jainkoak eskritura berri bat errebelatu ziola Jesusi, Injīl (ebanjelio islamiarra), eta aldi berean, bere aurreko errebelazioen - tawrat (Torah) eta zabur (Salmoak) - egiak deklaratu zituela. Koranak begi onez aipatzen du Injīl, bere jarraitzaileen bihotzak umiltasunez eta pietatez betetzen dituen eskritura gisa deskribatzen duena. Koranak dio jatorrizko mezu biblikoa desitxuratu edo hondatu egin dela mezulariei agertu zitzaien denboran.

Igoera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Islamaren jakintsu modernoek, hala nola, Sayyid Muhammad Husayn Tabataba'i, Isaren igoera, fisikoa baino, espiritual gisa interpretatzen dute. Interpretazio hau Koranean Jainkoari buruzko erreferentzia antropomorfikoei buruzko azalpen xiita eta mutazilirekin bat dator. Gurutziltzaketaren irudikapenaren interpretazio suni tradizionalekin bat ez bada ere, espekulazio eta eztabaida asko egon dira gai hau modu logiko batean bateratzeko ahaleginean. [8]

Rashid Rida erreformatzaile islamiarra ados dago iruzkintzaile garaikideekin Isaren heriotza fisikoa interpretazio metaforiko gisa interpretatzean. [9]

Idazki aszetiko xiitetan, Isa honela deskribatzen da: "Zerura bere ama Maryamek jositako artilezko alkandora batekin jantzita igo zen. Zerura heltzean, esaten zaio, Oh, Isa, baztertu zuengandik munduko apaingarria". [10]

Ordezkapenaren interpretazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ez dago argi zehatz-mehatz ordezkapenaren teoria noiz sortu zen, baina jakintsu batzuek uste dute II. mendean talde gnostiko heretiko batzuen artean sortu zela. Leirvik-ek uste du Koranak eta hadithak Arabian eta Abisinian orduan nagusi zen kristautasun ez-kanoniko eta "heretikoa"ren eragina izan zutela.

Mendebaldeko judu eta kristau jakintsu gehienek Jesus hil zela uste duten arren, teologia musulman ortodoxoak zerura gurutzean jarri gabe igo zela irakasten du; Jainkoak Jesusen ordez gurutziltzatu zuten Simon Zirenakoari eman zion bere itxura (deskribapena Ireneok Basilidesen heresiari buruz emandakoaren oso antzekoa da, I. liburua, kap. XIV, 4).

Bigarren etorrera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sinesmen islamiarren arabera, Jesus Lurrera itzuliko da Azken Epaiketa hurbildu ahala, justizia berrezartzeko eta Mesias faltsua (Masih ad-Dajjal) eta bere jarraitzaileak garaitzeko . [4] [5] [11] Azafraizko soinekoz jantzita eta bere burua gantzatuz , Omeiatarren meskitako Isa minaretea dela uste den Damaskoko ekialdeko minarete zuri baten gailurrera jaitsiko da Jesus. Ondoren, Mahdi agurtuko du eta bere alboan (musulmana izanik) otoitz egingo du. Azkenean, Jesusek Dajjal hilko du Loden.[12] Kristautasunak abandonatutako Halal dieta berrezartuko du[13]; eta juduek eta kristauek beren lehengo fedea arbuiatu eta islama onartuko dute. Mahdi hil ondoren, Jesusek munduko lidergoa hartuko du eta bakea eta justizia unibertsala izango dira.

Isaren minaretea Omeitarren meskitan


Koranak goian azaldutako Jesusen itzuleraren narraziorik deskribatzen ez duen arren[14], musulman askok uste dute bi bertso koraniko hauek bere bigarren etorrera aipatzen dutela. [15]

  • Bertso hau lurrean inoiz hil ez dela esaten du:
« Eta honako hau esateagatik: «Gantzutua hil dugu, Jesus, Mariaren semea, Alaren mandataria»; beraz, ez zuten hil, ezta gurutziltzatu ere, baizik eta hala iruditu zitzaien. Berari buruz ados ez daudenek zalantza egiten dute. Ez dute haren berri, usteak besterik ez dituzte jarraitzen. Baina ez zuten hil. »
Korana, 4:157
  • Bigarren bertso bat Jesusen eta apokalipsiaren arteko lotura adierazteko interpretatua:
« Ordua ezagutzeko bide bat izango da. Beraz, ez izan zalantzarik eta jarrai nazazue! Hau bide zuzena da! »
Korana, 43:61

Jesusen itzulerari buruzko hadithak Abu Hurairah-ena dira, baina, egia esan, geroago Abbastar kalifa-herriko gerra zibiletan sartuak izan ahal ziren, salbatzaile bat espero zenean. Xiitentzat Mahdi salbatzailea izango den bitartean, sunita batzuek Jesusen itzuleraren zain egon ohi dira. Hasierako kalifa abbastar garaian debekatuta zegoen prozesioetan gurutzefika eramatea eta txerriak jendaurrean edukitzea. Bestela, gurutzearen hausturak musulmanek sinbolo hori orokorrean gaitzesten zutela adieraz zezakeen, eta txerrien hilketa Jesusen Taldearen exorzismoaren erreferentzia izan zitekeen.[16]

Teologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jesus hainbat modutan deskribatzen da Koranean. Jesusen aipamen ohikoena Ibn Maryam forman dago (literalki, "Mariaren semea"), batzuetan beste izenburu batekin aurretik. Jesus Jainkoaren profeta (nabi) eta mezularia (rasul) gisa aitortzen da. Wadjih, mubarak (bedeinkatua edo besteentzako onura iturri) eta abd-Allah (Jainkoaren zerbitzaria) terminoak ere erabiltzen dira. Maiz aipatzen den beste titulu bat Mesias da, baina esanahia ez da kristautasunean dagoen bera. Mesias Islamean edozein profeta izendatzeko erabiltzen da, hilkor eta jainkozkoaren parte-hartzerik gabe. Kalimat min Allah terminoak (Jainkoarengandik datorren hitza) ere erabiltzen dira Jesusen definizio gisa, Jainkoaren hitzaren sorreraren erreferentzia gisa ulertuta, Jesusen kontzepzioaren unean jaiotakoa, edo Haurra Jainkoaren mezularia bezala aitortzeko. [17]

Antzekotasuna Adanekin[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Koranak Jesusen kreazionismoa nabarmentzen du,[18] Adanekin giza jatorri ezari dagokionez duen antzekotasunaren bidez. Mahomak sarritan konparatzen zituen Adanen eta Jesusen jaiotzak.[19]

Exegesi islamikoak funts ez logiko bat estrapolatzen du Jainkoaren esku-hartzearen argudio kristauaren atzean, inplikazio horiek jainkotasuna Adani egotziko zioketelako, eta Adan kreaziotzat bakarrik hartzen delako.[18]

Mahomak Jesus, Abraham, Moises eta beste batzuk otoitzera gidatzen. Erdi Aroko miniatura persiarra.

Mahomaren aitzindaria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Koranean, Jesus bere atzetik etorriko den Mandatari baten iragarle gisa aurkezten da, Ahmad izenekoa. [20] Kristauek Jesusek predikatu zuenik onartzen ez badute ere, musulmanek sarritan aipatzen dituzte Parakletoaz hitz egiten duten ebanjelioko bertsoak, Mahoma (hau da, Ahmad) seinalatzen duela esanez. [21]

Literatura aszetikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jesus musulmanen literatura aszetikoan eta mistikoan asko gurtzen da, hala nola Al-Ghazaliren Ihyah ulum ad-Din (Erlijio Zientzien Berpizkundea). Lan hauek Jesusen pobrezia, gurtzarako zuen kezka, munduko bizitzatik urruntzea eta bere mirariak azpimarratzen dute. Horrelako irudikapenek berari egotzitako hitzaldiak eta sermoiak ere biltzen dituzte. Geroago jakintsu sufiek kristau ebanjelioetako materiala irudi aszetiko horrekin bat egokitu zuten.

Ahmadien arabera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ahmadiya mugimendu islamiarrak ere profeta eta gizon hilkortzat hartzen du Jesus, baina gurutziltzatua eta sei orduz gurutzean iluntasuna erori arte egon zela uste du. Jesus gerora jaitsi zen bizirik baina konorterik gabe. Necdemo sendagile santuak artatu zuen hiru egunez eta hiru gauez Arimateako Joserentzat eraikitako hilobi gisa jarritako kobazulo batean. Sendatu ondoren, bere konfiantzazko dizipuluekin elkartu zen Olibetako mendian eta ezkutuanDamaskora abiatu zen. Gero, ekialderantz joan zen Israelgo galdutako tribuen bila Kaxmirren gelditu zen arte, non ehun eta hogei urte zituela berezko heriotzaz hiltzeko bizi izan baitzen, Zerura bizirik igo beharrean.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ The Oxford Dictionary of islam, p.158
  2. ↑ "Jesus, Son of Mary" en Oxford Islamic Studies Online
  3. ↑ Jesus in the Quran. islam101.com.
  4. ↑ a b Encyclopedia of the Quran, Jesus
  5. ↑ a b c "Isa", Encyclopedia of islam
  6. ↑ Corán, 5ª sura, vs. 116.
  7. ↑ Fasching, deChant (2001) p. 241
  8. ↑ Ayoub 1980, p. 100.
  9. ↑ Ayoub 1980, p. 113.
  10. ↑ Ayoub 1980, p. 103.
  11. ↑ Sonn, Tamara. (2004). A Brief History of Islam. , 209 or. ISBN 9781405121743..
  12. ↑ Cook, David. (2002). Studies in Muslim Apocalyptic. , 93-104 or. ISBN 9780878501427..
  13. ↑ Akyol, Mustafa. (2016). The Problem With the Islamic Apocalipse. New York Times.
  14. ↑ Tottoli, Roberto. (2013). Biblical Prophets in the Qur'an and Muslim Literature. Routledge, 121 or. ISBN 9781136123146..
  15. ↑ Larson, Warren. Jesus in Islam and Christianity: Discussing the Similarities and the Differences. , 335 or..
  16. ↑ Robinson, Neal. (1991). Christ in Islam and Christianity. , 104 or. ISBN 9780791405581..
  17. ↑ [Tafsir Ibn Kathir, comentario sobre el Sagrado Corán 4:171].
  18. ↑ a b Akhtar, Shabbir. (2007). The Quran and the Secular Mind: A Philosophy of Islam. Routledge ISBN 9781134072569..
  19. ↑ Robinson, Neal. (1991). Christ in Islam and Christianity. , 12 or. ISBN 9780791405598..
  20. ↑ El Corán 61:6.
  21. ↑ https://jesus-is-muslim.net/es/jesus-es-musulman/el-profeta-muhammad/el-profeta-muhammad-en-la-biblia/el-profeta-muhammad-es-el-paraclito/. .

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Anawati, G. C. «`Īsā Alleh Islam». En P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs, ed. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912. 
  • Ayoub, Mahmoud (1992). The Quran and Its Interpreters. State University of New York Press US. ISBN 0-7914-0993-7. 
  • Esposito, J. L. (2002). What Everyone Needs to Know About Islam. Oxford University Press US. ISBN 0-19-515713-3. 
  • Esposito, J. L. (2003). The Oxford Dictionary of Islam. Oxford University Press US. ISBN 0-19-512558-4. 
  • Fasching, D. J.; deChant, D. (2001). Comparative Religious Ethics: A Narrative Approach. Blackwell Publishing. ISBN 0-631-20125-4. 
  • Khalidi, T. (2001). The Muslim Jesus: Sayings and Stories in Islamic Literature. Harvard University Press. ISBN 0-674-00477-9. 
  • Markham, I. S.; Ruparell, T. (2001). Encountering Religion: An Introduction to the Religions of the World. Blackwell Publishing. ISBN 0-631-20674-4. 
  • Rippin, A. «Yahya b. Zakariya». En P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs, ed. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912. 
  • Sonn, Tamarra (2004). A Brief History of Islam. Blackwell Publishing. ISBN 1-4051-2174-2. 
  • Watt, W. M. (1991). Muslim-Christian Encounters: Perceptions and Misperceptions. Routledge. ISBN 0-415-05410-9. 
  • Wherry, E. M.; Sale, G. (2000). A Comprehensive Commentary on the Qurán: Comprising Sale's Translation and Preliminary Discourse (vol. II). Routledge. ISBN 0-415-23188-4. 
  • Tarif Khalidi (2003). The Muslim Jesus: Sayings and Stories in Islamic Literature. Harvard University Press. ISBN 0-674-01115-5. 
  • Zuckermann, Ghil'ad (2006). "'Etymythological Othering' and the Power of 'Lexical Engineering' in Judaism, Islam and Christianity. A Socio-Philo(sopho)logical Perspective", Explorations in the Sociology of Language and Religion, edited by Tope Omoniyi and Joshua A. Fishman, Ámsterdam: John Benjamins, pp. 237–258. ISBN 90-272-2710-1

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Jesus_islamean&oldid=9669635"(e)tik eskuratuta