Jose Zapirain Irastorza (Txapillo)

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Jose Zapirain Irastorza» orritik birbideratua)
Artikulu hau Donostiako bertsolariari buruzkoa da; Errenteriako bertsolaria gaitzat duena beste hau da: «Jose Zapirain»
Jose Zapirain Irastorza (Txapillo)

Bizitza
JaiotzaDonostia, 1842
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
HeriotzaDonostia, 1914ko abuztuaren 27a (71/72 urte)
Familia
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakeuskara
Jarduerak
Jarduerakidazlea eta bertsolaria

Jose Zapirain Irastorza (Donostia, Gipuzkoa, 1842 – 1914ko abuztuaren 27a) euskal idazlea eta bertsolaria. Donostian sortu eta bizi izan zen. Bretxako plazan jaioa. Udal langilea eta zapataria izateaz gain, poemak idatzi zituen. Euskal-Erria aldizkarian poema ugari argitaratu zituen, 1882urtetik 1913urtera. Euskaltzale sutsu eta saiatua, umoretsua eta bertso zaharrak buruan gordetzeko dohain paregabea omen zeukan Txapillok. Donostiar-donostiarra, Lore-jokoak eta Euskal festak Donostian antolatzen hasi orduko, Zapirain izan zen bertsolariak ekartzeko arduraduna. Bertso saio mordoa antolatu eta zuzendu zuen, ez bakarrik Donostian, baita Gipuzkoan, Nafarroan eta Lapurdin ere.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Donostiako Parte Zaharrean jaioa, Bretxako plazan jaio zen; bere etxeak harresiaren parean zetorren Santa Ana kalera begiratzen zuen. Joxemaritar petoa zen. Donostiako Udaleko zaindari izan zen lanbidez, Antzoki zaharreko atezaina, baina Konstituzioko plazan ere izan zuen zapata tailer-denda. Udaletxea gaurko liburutegian zegoenean, bilerak bukatuta, Zapirainen lantegia izaten omen zen zinegotzien berriketa leku. Pelotazale amorratua, harresiko frontoian errebote partidak egin omen zituen. Bilintxen lagun handia izan zen Zapirain, elkarrekin ordu luzeak pasatzen omen zituzten txolartean, kontu zaharrak berritzen eta bertsotan. Bilintxen ibilera guztien berri zeukan Zapirainek, eta haren poema eta kantu gehienak buruz ikasiak zituen.

1860 urtean, Santa Maria basilikan, Faustina Heraufset Aranburu donostiarrarekin ezkondu zen eta "Puyuelo" kalean bere semeekin bizi ziren. Bere semea, Ramón Zapirain Heraufset, oso ezaguna izan zen Donostian. Euskal Billera elkartearen sortzaileetako bat izan zen eta Euskal festak ere antolatzen zituen. Txapillo, beste askorekin batera, Unión Artesana elkartearen sortzailetako bat izan zen. Lagun asko zituen eta 1914ko abuztuaren 27an, 72 urterekin hil zenean, oroimen hitz hunkigarriak eskaini zizkioten Euskal-Erria aldizkariko orrialdeetatik zenbaki berezi batean.[1] [2] Toribio Altzagak, Juan Ignazio Urangak, Rosario Artolak eta Pepe Artolak. Jose Manuel Lujanbio Txirritak bertso batzuk eskaini zizkion:[3]

«

Gure aita Zapirain
euskaldun abilla,
arrokeri gabeko
zintzo ta umilla;
zan ibiltzen etzana
erriyeta billa,
gañera gizon ona
prestu ta isilla,
Zeruaren erdiyan
gaur arki dedilla.
Beti idukiko det
biyotzez goguan,
ta bere irudiya
albanu kolkuan;
bazekiyen zer nola
ibilli munduan,
argatik ipintzen det
aundiyen graduan,
noski Pello Marikin
gaur dago Zeruan.

»

—Jose Manuel Lujanbio, Txirrita


1996ko otsailaren 19an, Donostiako Udaletxean, Aiete auzoan bere oroimenez kale bat jartzea erabaki zuten:Txapillo kalea

Idazlea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Poesia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1882-1913 bitarte poema asko idatzi zituen aldizkari desberdinetan: Euskal-Erria aldizkarian, La Vasconian, Principe de Viana, Bertsolaria. Gaiaren aldetik, Bilintx poeta erromantikoa zen eta Zapirain, ordea, satira erabiltzen zuena.

Lanen zerrenda[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Olerkiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Adiyo esatera, La Vasconia - La Baskonia. 13 (1906, 449.zk.) 275
  • Adiyo!, Euskal-Erria. 37 (1897 ) 566-567
  • Aita Santuari, Euskal-Erria. 18 (1888 ) 333
  • Bat egiñik gaude euskaran, La Vasconia - La Baskonia. 9 (1901, 293.zk.) 54
  • Euskal-Erria-ri, Euskal-Erria. 49 (1903 ) 505
  • Euskal-erria, La Vasconia - La Baskonia. 11 (1904, 371.zk.) 178
  • Euskeraren izkera gatik, Euskal-Erria. 69 (1913 ) 41
  • Ez! Ez zera aztuko!, Euskal-Erria. 55 (1906 ) 200-201
  • Ez! Ez zera aztuko!, La Vasconia - La Baskonia. 13 (1906, 468.zk.) 567
  • Eziñ azturik beñere Ramon Artola, Euskal-Erria. 63 (1910 ) 167
  • Gazte gaztetan jarriak dama bati, Euskal-Erria. 6 (1882 ) 182 '
  • Gernika-ko Arbola-ri bere oñetan, Euskal-Erria. 64 (1911 ) 70
  • Gernikako arbolari, Euskal-Erria. 28 (1893 ) 91-92
  • Gernikako arbolari oroitz bat, La Vasconia - La Baskonia. 14 (1907, 497.zk.) 456
  • Gernikako arbolari oroitz bat, Euskal-Erria. 8 (1883 ) 212
  • Gora euskera!, Bertsolaria. 1 (1932, 44.zk.) 274-275
  • Gernikako arbolari oroitz bat, Euskal-Erria. 8 (1883 ) 212
  • Gernikako arbolari oroitz bat, Euskal-Erria. 8 (1883 ) 212

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «Gipuzkoakultura.net» Revista Vascongada (Noiz kontsultatua: 2016-11-8).
  2. ↑ «Gipuzkoakultura.net» Revista Vascongada (Noiz kontsultatua: 2016-11-8).
  3. ↑ «Gipuzkoakultura.net» Revista Vascongada (Noiz kontsultatua: 2016-11-7).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Jose_Zapirain_Irastorza_(Txapillo)&oldid=9530058"(e)tik eskuratuta