1914
1914. urtea | |
---|---|
Kronologia | |
Mendeak | XIX.a • XX.a • XXI.a |
Hamarkadak | 1890(e)koa • 1900(e)koa • 1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa |
Urteak | 1911 • 1912 • 1913 • 1914 • 1915 • 1916 • 1917 |
Beste egutegi batzuetan | |
Gregoriotar egutegia | 1914 MCMXIV |
Ab urbe condita | 2667 |
Armeniar egutegia | 1363 ԹՎ ՌՅԿԳ |
Bahá'í egutegia | 70 – 71 |
Bengaliar egutegia | 1321 |
Berber egutegia | 2864 |
Egutegi budista | 2458 |
Myanmarko egutegia | 1276 |
Bizantziar egutegia | 7422 – 7423 |
Koptoen egutegia | 1630 – 1631 |
Etiopiar egutegia | 1906 – 1907 |
Hebrear egutegia | 5674 – 5675 |
Egutegi hinduak | |
Bikram Samwat | 1970 – 1971 |
Shaka Samvat | 1836 – 1837 |
Kali Yuga | 5015 – 5016 |
Iraniar egutegia | 1292 – 1293 |
Islamiar egutegia | 1332 – 1333 |
Japoniar egutegia | Taishō 3 (大正3年) |
Korear egutegia | 4247 |
Thailandiar eguzki egutegia | 2457 |
Holozeniar egutegia | 11914 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Lehen ikastola sortu zen.
- Ekainaren 28a - Franz Ferdinand Austriako artxidukea eta Sophie Chotek bere emaztea hil zituen serbiar gazte abertzale batek Sarajevon, Lehen Mundu Gerra eragingo zuenaren Uztaileko krisialdiaren hasiera markatuz.
- Uztailaren 28a - Lehen Mundu Gerra hasi zen, Austria-Hungariako inperioak Serbiari gerra deklaratu ondoren.
- Abuztuaren 15a - Panamako kanala ireki zuten eta "Ancon" lurrinezko itsasontzia izan zen igaro zen lehena.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Unamunok Niebla eleberria argitaratu zuen, askoren ustez idazlearen lanik garrantzitsuena.
- Otsailaren 5a - Enarak (gaztelaniaz: Las golondrinas), Jose Maria Usanditzagaren musika eta Gregorio Martínez Sierra eta María Lejarragaren libretoa duen zarzuela estreinatu zen Madrilgo Circo Price antzokian.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maiatzaren 8a - Paramount pictures zine konpainia sortu zen.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urtarrilaren 2a - Kenny Clarke, estatubatuar perkusionista (h. 1985).
- Urtarrilaren 3a - Eduardo Moreiras, galiziar idazlea (h. 1991).
- Urtarrilaren 4a - Jean-Pierre Vernant, frantziar filosofoa eta helenista (h. 2007).
- Urtarrilaren 7a - Seberiano Aiastui, apaiz ibiltaria, gipuzkoar apaiz eta misiolaria (h. 2007).
- Urtarrilaren 7a - Taizo Kawamoto, japoniar futbolaria (h. 1985).
- Urtarrilaren 9a - Lucien Bodard, frantziar kazetari eta idazlea (h. 1998).
- Urtarrilaren 11 - Félix Bergèze, lapurtar errugbilaria (h. 2003).
- Urtarrilaren 13a - Jijé, belgikar komikigile eta marrazkilaria (h. 1980).
- Urtarrilaren 15a - Etty Hillesum, herbehereetar idazle judua (h. 1943).
- Urtarrilaren 15a - Hugh Trevor-Roper, ingeles historialaria (h. 2003).
- Urtarrilaren 15a - Alberto Ullastres, espainiar politikaria, ekonomista eta legelaria (h. 2001).
- Urtarrilaren 16a - Jose Antonio Garate, gipuzkoar kazetaria (h. 2003).
- Urtarrilaren 17a - Théo Lefèvre, Belgikako 39. lehen ministroa (h. 1973).
- Urtarrilaren 21a - Jean Etxeberri-Aintxart, euskal herritar politikaria eta notarioa, Ipar Euskal Herriko lehen diputatu eta kontseilari nagusi abertzalea (h. 2003).
- Urtarrilaren 26a - José Goñi Gaztanbide, nafar elizgizon, irakasle eta historialaria (h. 2002).
- Urtarrilaren 28a - Salvador Arqueta, bizkaitar futbolaria (h. 1981).
- Urtarrilaren 29a - Shichirō Fukazawa, japoniar idazlea eta musikaria (h. 1987).
- Urtarrilaren 30a - Vittorio Cottafavi, italiar zinemagilea (h. 1998).
Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Otsailaren 1a - Iñaki Isasmendi, euskal idazlea eta Itxarkundia batailoiko eusko gudaria (h. 2011).
- Otsailaren 4a - Alfred Andersch, alemaniar idazlea (h. 1980).
- Otsailaren 4a - José Mardones Llorente, arabar futbolaria (h. 1969).
- Otsailaren 4a - Tomás Agirre Etxebeste, Txipia, gipuzkoar futbolaria (h. 1998).
- Otsailaren 5a - William Burroughs, estatubatuar eleberrigilea, saiakeragilea eta gizarte kritikaria, Beat belaunaldiko kidea (h. 1997).
- Otsailaren 5a - Alan Lloyd Hodgkin, ingeles medikua, 1963ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1998).
- Otsailaren 8a - Antonio Vega de Seoane Barroso, gipuzkoar enpresaburu eta ingeniaria, Donostiako alkatea (h. 1988).
- Otsailaren 16a - Manolín Fernández, bizkaitar futbolaria (h. 1961).
- Otsailaren 17a - Pêr-Jakez Heliaz, bretoi idazle, olerkari, antzerkigile eta kazetaria (h. 1995).
- Otsailaren 17a - Arthur Kennedy, estatubatuar aktorea (h. 1990).
- Otsailaren 19a - Xosé María Díaz Castro, galiziar idazle eta itzultzailea (h. 1990).
- Otsailaren 20a - Julia de Burgos, Puerto Ricoko idazle eta feminista, uhartearen independentziaren eta giza eskubideen aldekoa (h. 1953).
- Otsailaren 21a - Juan Eraso, nafar musikari eta abesbatza zuzendaria (h. 2002).
- Otsailaren 22a - Renato Dulbecco, italiar-estatubatuar sendagile eta mikrobiologoa, 1975eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 2012).
Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Martxoaren 1a - Ralph Ellison, estatubatuar idazlea (h. 1994).
- Martxoaren 2a - Soledad Ortega Spottorno, espainiar filosofoa, editorea eta irakaslea (h. 2007).
- Martxoaren 2a - Alena Mazanik, sobietar partisanoa (h. 1996).
- Martxoaren 2a - Martin Ritt, estatubatuar antzezlea eta zinemagilea (h. 1990).
- Martxoaren 3a - Asger Jorn, danimarkar margolari, eskultore eta egilea (h. 1973).
- Martxoaren 8a - Jakov Zeldovitx, sobietar fisiko teorikoa (h. 1987).
- Martxoaren 9a - Henri Arvon, frantziar ideien-historialaria, anarkismoan eta mugimendu libertarioan aditua (h. 1992).
- Martxoaren 11 - Álvaro del Portillo, espaniar apezpikua eta Opus Deiko prelatua (h. 1994).
- Martxoaren 13a - Jose Luis Aldecoa, bizkaitar margolari, ingeniari, poeta eta abeslaria (h. 1992).
- Martxoaren 14a - Lee Petty, estatubatuar automobil pilotua (h. 2000).
- Martxoaren 16a - William Westmoreland, estatubatuar jenerala (h. 2005).
- Martxoaren 17a - Juan Carlos Onganía, Argentinako de factoko presidentea (h. 1995).
- Martxoaren 19a - Juan José Pradera, gipuzkoar kazetari eta diplomazialaria (h. 1976).
- Martxoaren 19a - Jiang Qing, txinatar antzezle eta politikaria eta Mao Zedong-en azken emaztea (h. 1991).
- Martxoaren 20a - Jose Aramendi, Felipe, gipuzkoar pilotaria.
- Martxoaren 21a - Hernán Siles Zuazo, Boliviako presidentea (h. 1996).
- Martxoaren 21a - Paul Tortelier, frantziar biolontxelo-jotzaile eta musikagilea, XX. mendeko biolontxelo-jotzaile nagusietako (h. 1990).
- Martxoaren 25a - Norman Ernest Borlaug, estatubatuar agronomoa, iraultza berdearen bultzatzaile nagusia eta 1970eko Bakearen Nobel Saria (h. 2009).
- Martxoaren 25a - Antonio Saez de Ibarra, arabar frantziskotar monjea (h. 1936).
- Martxoaren 26a - Roque Esteban Scarpa, txiletar idazlea (h. 1995).
- Martxoaren 28a - Bohumil Hrabal, txekiar idazlea (h. 1997).
- Martxoaren 31 - Octavio Paz, mexikar idazle eta poeta, gaztelaniazko egilerik garrantzitsuenetarikoa eta 1990eko Literaturako Nobel Saria (h. 1998).
- Martxoaren 31 - Palmira Pla Pechovierto, espainiar pedagogo, maistra eta politikari sozialista (h. 2007).
Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Apirilaren 2a - Alec Guinness, ingeles aktorea (h. 2000).
- Apirilaren 3a - Pierre Duny Petre, baxenafar idazlea (h. 2005).
- Apirilaren 4a - Marguerite Duras, frantziar idazlea eta zinema zuzendaria (h. 1996).
- Apirilaren 4a - Agustín Viela, nafar klaretar fraidea (h. 1936).
- Apirilaren 8a - María Félix, La Doña, mexikar aktorea (h. 2002).
- Apirilaren 9a - Kasilda Hernáez, Kasi, gipuzkoar anarkista ezaguna eta Felix Likinianoren laguna (h. 1992).
- Apirilaren 9a - Koichi Oita, japoniar futbolaria (h. 1996).
- Apirilaren 11 - Norman McLaren, kanadar zinema-zuzendaria (h. 1987).
- Apirilaren 13a - Hermenegildo Elices, bizkaitar futbolaria (h. 1964).
- Apirilaren 13a - Orhan Veli Kanik, turkiar olerkaria, XX. mendeko Turkiako olerkaritzaren berritzaile garrantzizkoenetako bat (h. 1950).
- Apirilaren 15a - Horacio Egia, bizkaitar eskultorea (h. 1991).
- Apirilaren 19a - Angel Gaztelu, nafar poeta eta historialaria (h. 2003).
- Apirilaren 22a - Barbara Lauwers, Women’s Army Corps AEBetako armadako emakume taldeko kidea (h. 2009).
- Apirilaren 25a - Marcos Pérez Jiménez, Venezuelako presidentea (h. 2001).
- Apirilaren 26a - Bernard Malamud, estatubatuar eleberrigilea (h. 1986).
- Apirilaren 28a - Juan Agustin Zumalabe, euskal olerkaria eta itzultzailea (h. 1981).
- Apirilaren 29a - Beatriu Civera, espainiar eleberrigilea (h. 1995).
Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maiatzaren 2a - Marcelo Mendiharat, baxenafar apaiza (h. 2007).
- Maiatzaren 3a - Martí de Riquer, kataluniar idazle humanista eta literatura-kritikaria, Erdi Aroko gaietan espezializatua (h. 2013).
- Maiatzaren 4a - Gastón Baquero, kubatar olerkari eta kritikaria (h. 1997).
- Maiatzaren 4a - Emmanuel Roblès, frantziar idazlea (h. 1995).
- Maiatzaren 5a - Tyrone Power, estatubatuar aktorea (h. 1958).
- Maiatzaren 9a - Carlo Maria Giulini, italiar orkestra eta opera-zuzendaria (h. 2005).
- Maiatzaren 9a - Hank Snow, kanadar-estatubatuar country abeslaria (h. 1999).
- Maiatzaren 11 - Haroun Tazieff, frantziar geologo eta bolkanologoa (h. 1998).
- Maiatzaren 13a - Antonia Ferrín Moreiras, matematikaria, irakaslea eta lehen galiziar astronomoa (h. 2009).
- Maiatzaren 13a - Joe Louis, estatubatuar boxeolaria, ondoz ondoko 140 hilabetez pisu astunetako munduko txapelduna (h. 1981).
- Maiatzaren 17a - Pío Iraizoz Francés, nafar apaiz, organo-jotzaile, koru-zuzendari eta musikagilea (h. 1991).
- Maiatzaren 18a - Pierre Balmain, frantziar moda-diseinatzailea (h. 1982).
- Maiatzaren 18a - Cacilda Borges Barbosa, brasildar musika irakaslea, zuzendaria, konpositorea eta piano-jolea (h. 2010).
- Maiatzaren 18a - Boris Christoff, bulgariar opera abeslaria, XX. mendeko baxurik onenetakoa (h. 1993).
- Maiatzaren 18a - Juan Lechín Oquendo, boliviar sindikalista eta politikaria (h. 2001).
- Maiatzaren 19a - Max Perutz, britainiar biokimikaria, 1962ko Kimikako Nobel Saria (h. 2002).
- Maiatzaren 21a - Romain Gary, frantziar idazlea (h. 1980).
- Maiatzaren 22a - Lipman Bers, Rigan jaiotako estatubatuar matematikaria (h. 1993).
- Maiatzaren 22a - Sun Ra, estatubatuar musikagilea eta piano-jotzailea (h. 1993).
- Maiatzaren 24a - Lilli Palmer, alemaniar aktorea (h. 1986).
- Maiatzaren 27a - Hugh Le Caine, kanadar fisikaria, musikagilea eta musika tresnen egilea (h. 1977).
- Maiatzaren 29a - Tenzing Norgay, nepaldar alpinista eta xerpa, Edmund Hillaryrekin batera, Everestera iritsi zen lehen gizakia (h. 1986).
Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ekainaren 1a - Luz Zalduegi, bizkaitar albaitaria, albaitaritza ikasketak amaitu zituen Euskal Herriko lehen emakumea eta estatuko hirugarrena (h. 2003).
- Ekainaren 15a - Juri Andropov, Sobietar Batasuneko burua (h. 1984).
- Ekainaren 15a - Saul Steinberg, errumaniar-estatubatuar ilustratzailea (h. 1999).
- Ekainaren 16a - Larbi Benbarek, frantziar futbolaria (h. 1992).
- Ekainaren 16a - Colette Maze, frantziar piano-jotzailea eta musika irakaslea (h. 2023).
- Ekainaren 17a - John Hersey, estatubatuar idazlea (h. 1993).
- Ekainaren 17a - Julián Marías, espainiar filosofoa (h. 2005).
- Ekainaren 21a - William Vickrey, kanadar ekonomialaria, 1996ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1996).
- Ekainaren 24a - Luis Sánchez Agesta, espainiar legelaria, historialaria eta politikaria (h. 1997).
- Ekainaren 26a - Shahpur Bakhtiar, Irango lehen ministroa (h. 1991).
- Ekainaren 26a - Laurie Lee, ingeles poeta (h. 1997).
- Ekainaren 29a - José Luis Banús, bizkaitar kazetari eta historialaria (h. 1991).
- Ekainaren 29a - Rafael Kubelík, txekiar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. 1996).
- Ekainaren 29a - Ellen Kuzwayo, Hegoafrikako emakumeen eskubideen aldeko militantea eta politikaria (h. 2006).
- Ekainaren 30a - Francisco da Costa Gomes, Portugalgo presidentea (h. 2001).
- Ekainaren 30a - Xabier Peña, euskal idazlea eta frankismo garaiko etxe eskolaren mugimenduaren ekintzailea (h. 1980).
Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Uztailaren 6a - Viola Desmond, kanadiar arraza beltzeko emakume enpresaburua, Kanadako historiako arraza diskriminazio gorabehera entzutetsuenetakoa (h. 1965).
- Uztailaren 6a - José García Nieto, espainiar olerkaria (h. 2001).
- Uztailaren 8a - Marcial Arbiza, gipuzkoar futbolari eta ingeniari industriala.
- Uztailaren 8a - Billy Eckstine, estatubatuar kantaria (h. 1993).
- Uztailaren 9a - Willi Stoph, Ekialdeko Alemaniako lehen ministro eta estuburua (h. 1999).
- Uztailaren 10a - Joe Shuster, kanadar komikigilea, Supermanen sortzaileetako bat (h. 1992).
- Uztailaren 11 - Aníbal Troilo, pichuco, argentinar bandoneon-jotzaile, musikagile eta tango-orkestra zuzendaria (h. 1975).
- Uztailaren 15a - Dorothea Orem, erizaintzaren teorikoa (h. 2007).
- Uztailaren 17a - James Purdy, estatubatuar idazlea (h. 2009).
- Uztailaren 18a - Gino Bartali, Ginetaccio, italiar txirrindularia (h. 2000).
- Uztailaren 18a - Jo Cals, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1971).
- Uztailaren 22a - Yakov Malkiel, judu jatorriko estatubatuar filologoa eta hizkuntzalaria (h. 1998).
- Uztailaren 27a - Amha Selassie, Etiopiako enperadorea (h. 1997).
- Uztailaren 29a - Marcel Bich, frantziar enpresa-gizona, Bic Cristal bolalumaren sortzailea (h. 1994).
- Uztailaren 30a - Michael Morris (Killaningo 3. baroia), irlandar kazetari, egile eta kirol buruzagia, Nazioarteko Olinpiar Batzordeko 6. lehendakaria (h. 1999).
- Uztailaren 31 - Louis de Funès, frantziar aktorea (h. 1983).
Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abuztuaren 2a - Ximun Erramuzpe, baxenafar idazle eta bertsolaria (h. 1988).
- Abuztuaren 2a - Félix Leclerc, Quebecdar egile abeslari, olerkari, idazle eta aktorea, Quebeceko burujabetzaren alde nabarmendua (h. 1988).
- Abuztuaren 3a - Blanca de Silos, arabar antzezlea (h. 2002).
- Abuztuaren 6a - Simone Iribarne, lapurtar tenislaria (h. 2010).
- Abuztuaren 9a - Tove Jansson, suedierazko finlandiar idazlea eta ilustratzailea (h. 2001).
- Abuztuaren 12a - Kléber Dadjo, Togoko presidentea (h. 1989).
- Abuztuaren 13a - Luis Mariano, irundar tenorra (h. 1970).
- Abuztuaren 14a - Poul Hartling, Danimarkako lehen ministroa (h. 2000).
- Abuztuaren 15a - Paco Marí Blanco, gipuzkoar argazkilaria (h. 1972).
- Abuztuaren 19a - Maurice Bourgès-Maunoury, Frantziako lehen ministroa (h. 1993).
- Abuztuaren 19a - Luis Aranaz, nafar futbolari eta entrenatzailea (h. 1981).
- Abuztuaren 20a - Jose Maria Basabe, bizkaitar apaiz, biologo eta antropologoa (h. 1985).
- Abuztuaren 22a - Hipolita Ibaibarriaga, bizkaitar erraketista (h. 1939).
- Abuztuaren 25a - Dionisio Gamallo, galiziar idazlea (h. 2000).
- Abuztuaren 26a - Julio Cortazar, argentinar idazlea, Amerikako gaztelaniazko idazlerik famatuenetakoa (h. 1984).
Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Irailaren 5a - Nicanor Parra, txiletar poeta, matematikari eta fisikaria (h. 2018).
- Irailaren 7a - James Alfred Van Allen, estatubatuar fisikaria, Van Allenen gerrikoen aurkitzailea (h. 2006).
- Irailaren 8a - Dimitrios I.a Konstantinoplakoa, Konstantinoplako patriarka ekumenikoa (h. 1991).
- Irailaren 9a - Pedro Armillas, Donostian jaiotako espainiar antropologo eta arkeologoa, kolonaurreko kulturak ikertu zituena (h. 1984).
- Irailaren 10a - Robert Wise, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta editorea (h. 2005).
- Irailaren 12a - Desmond Llewelyn, galestar aktorea (h. 1999).
- Irailaren 13a - Angel Cruz Jaka, gipuzkoar historialaria (h. 2005).
- Irailaren 14a - Pietro Germi, italiar zinema zuzendari, idazle, aktore eta ekoizlea (h. 1974).
- Irailaren 15a - Adolfo Bioy Casares, argentinar kazetari, itzultzaile eta idazlea (h. 1999).
- Irailaren 15a - Jens Otto Krag, Danimarkako lehen ministroa (h. 1978).
- Irailaren 18a - Balendiñe Albizu, euskal idazlea (h. 2002).
- Irailaren 18a - Walter Behrendt, Europako Legebiltzarreko lehendakaria (h. 1997).
- Irailaren 21a - Akira Matsunaga, japoniar futbolaria (h. 1943).
- Irailaren 23a - Omar Ali Saifuddien III.a, Bruneiko sultana (h. 1986).
- Irailaren 24a - Tina Gascó, espainiar aktorea (h. 1973).
- Irailaren 24 - John Kerr, Australiako 18. gobernadore orokorra (h. 1991).
- Irailaren 24a - Andrzej Panufnik, poloniar musikagilea eta orkestra-zuzendaria (h. 1991).
- Irailaren 26a - Achille Compagnoni, italiar alpinista eta eskiatzailea (h. 2009).
- Irailaren 26a - Jack LaLanne, estatubatuar kulturista eta nutrizionista, Fitnessen aitabitxitzat hartua (h. 2011).
- Irailaren 29a - Anttoni Etxeberria, gipuzkoar tabernaria eta zerbitzaria (h. 2020).
Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urriaren 6a - Thor Heyerdahl, norvegiar esploratzailea, etnografoa eta abenturazalea (h. 2002).
- Urriaren 7a - Sarah Churchill, britainiar aktore eta dantzaria (h. 1982).
- Urriaren 11 - Luis Beltrán Guerrero, venezuelar poeta eta saiakeragilea (h. 1996).
- Urriaren 14a - Raymond Davis, estatubatuar kimikari eta fisikaria, 2002ko Fisikako Nobel Saria (h. 2006).
- Urriaren 15a - Mohammed Zahir Shah, azken Afganistango erregea (h. 2007).
- Urriaren 17a - Jerry Siegel, estatubatuar komikigilea, Supermanen sortzaileetako bat (h. 1996).
- Urriaren 20a - Horacio Aguirre Legarreta, argentinar politikari eta medikua (h. 1995).
- Urriaren 21a - Martin Gardner, matematikaren eta zientziaren dibulgazioan aritutako estatubatuar idazlea (h. 2010).
- Urriaren 22a - Bittor Iturria, lapurtar esku huskako pilotaria eta gudaria, Bigarren Mundu Gerran famatua (h. 1944).
- Urriaren 24a - Juan Antonio Frade, K-Toño, bizkaitar margolari, karikaturagile eta kazetaria (h. 1992).
- Urriaren 26a - Enrique Zudaire Iriarte, nafar margolaria (h. 1984).
- Urriaren 27a - Dylan Thomas, ingelesezko galestar poeta eta idazlea (h. 1953).
- Urriaren 28a - Jonas Salk, estatubatuar sendagilea, poliomielitisaren kontrako txertoa landu zuen lehena (h. 1995).
- Urriaren 28a - Richard Laurence Millington Synge, britainiar kimikaria, 1952ko Kimikako Nobel Saria (h. 1994).
- Urriaren 29a - José Guerrero, espainiar margolaria (h. 1991).
- Urriaren 30a - Leabua Jonathan, Lesothoko lehen ministroa (h. 1987).
- Urriaren 31 - Jon Bilbao Azkarreta, euskal gaien ikertzaile eta bibliografoa (h. 1994).
Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Azaroaren 3a - Juliusz Bardach, poloniar historialaria (h. 2010).
- Azaroaren 3a - Augustin Zubikarai, bizkaitar apaiza eta euskal idazlea (h. 2004).
- Azaroaren 5a - Ramón Mendizabal, bizkaitar futbolaria (h. 1938).
- Azaroaren 8a - George Dantzig, estatubatuar matematikaria (h. 2005).
- Azaroaren 9a - Hedy Lamarr, austriar aktore eta asmatzailea (h. 2000).
- Azaroaren 11 - Taslim Olawale Elias, nigeriar Nazioarteko Justizia Auzitegiko presidentea (h. 1991).
- Azaroaren 11 - Howard Fast, estatubatuar eleberrigilea (h. 2003).
- Azaroaren 11 - Eugene Nida, XX. mendeko itzulpen teorialari eta Bibliaren itzultzaile handienetako bat (h. 2011).
- Azaroaren 12a - Edward Schillebeeckx, belgikar teologo katoliko nabarmena, Vatikanoko II. Kontzilioko eragile nagusienetakoa (h. 2009).
- Azaroaren 13a - Julio Caro Baroja, euskal jatorriko antropologo, historialari eta hizkuntzalaria (h. 1995).
- Azaroaren 13a - Alberto Lattuada, italiar zinema zuzendaria (h. 2005).
- Azaroaren 15a - Jorge Bolét, kubatar-estatubatuar musikagilea (h. 1990).
- Azaroaren 21a - Abdul Karim Kassem, Irakeko militar eta buruzagia (h. 1963).
- Azaroaren 21a - Henri Laborit, frantziar sendagile, biologo, etologo eta psikologoa (h. 1995).
- Azaroaren 24a - Agostino Casaroli, italiar Kardinala (h. 1998).
- Azaroaren 25a - Joe DiMaggio, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 1999).
- Azaroaren 27a - Astrea Barrios, bizkaitar politikaria, kazetaria eta aktibista feminista (h. 2016).
- Azaroaren 29a - Taisen Deshimaru, japoniar Sōtō Zen maisu budista (h. 1982).
Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abenduaren 3a - Alaíde Foppa, guatemalar poeta, idazlea, aktibista feminista, arte kritikaria, irakaslea eta itzultzailea (h. 1980).
- Abenduaren 5a - Dioni Ardanza, bizkaitar jostuna (h. 2005).
- Abenduaren 5a - Lina Bo Bardi, italiar-brasildar arkitekto-modernoa (h. 1992).
- Abenduaren 10a - Dorothy Lamour, estatubatuar aktore eta abeslaria (h. 1996).
- Abenduaren 12a - Patrick O'Brian, ingeles idazlea (h. 2000).
- Abenduaren 14a - Karl Carstens, Alemaniako Errepublika Federaleko presidentea (h. 1992).
- Abenduaren 24a - Imanol Berriatua, euskal idazle, fraide frantziskotar eta euskaltzaina (h. 1981).
- Abenduaren 26a - Richard Widmark, estatubatuar aktorea (h. 2008).
- Abenduaren 28a - Joseph Esherick, estatubatuar arkitektoa (h. 1998).
- Abenduaren 29a - Billy Tipton, estatubatuar jazz-musikari eta orkestra zuzendaria (h. 1989).
- Abenduaren 30a - Aurelio Gonzato, suitzar mosaikogile eta pintorea (h. 2014).
- Abenduaren 31 - José Manuel Lara Hernández, espainiar argitaratzailea, Planeta argitaletxearen sortzailea (h. 2003).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Anjel Aldaz, nafar bertsolaria (h. 1993).
- Joxe Mari Soraluze, Epelde, gipuzkoar trikitilaria (h. 2012).
- Mikaela Labaien, nafar baserritarra eta kazetaria (h. 2008).
- Manuel Agud Querol, euskal hizkuntzalaria (h. 2004).
- Marixa, asturo-lapurtar margolaria (h. 1995).
- Anita Orejas, asturiar etxeko-langilea, erizaina eta sozialista, errepresio frankistaren biktima (h. 1937).
- Tito Okello, Ugandako presidentea (h. 1996).
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urtarrilaren 9a - Oskars Bārs, letoniar arkitektoa (j. 1848).
- Urtarrilaren 13a - Valentin Zubiaurre Urionabarrenetxea, bizkaitar musikagilea (j. 1837).
- Urtarrilaren 24a - David Gill, britainiar astronomoa (j. 1843).
Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Otsailaren 1a - Albert Günther, Alemanian jaiotako britainiar zoologoa (j. 1830).
- Otsailaren 8a - Josefa Teixidor i Torres, kataluniar margolaria (j. 1865).
- Otsailaren 16a - Antonio Ugo, akromegaliaren ondorioz 2,25 metro garai izatera heldu zen alpetar erraldoi anaietako bat (j. 1887).
- Otsailaren 25a - Sir John Tenniel, ingeles marrazkilaria (j. 1820).
Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Martxoaren 12a - George Westinghouse, estatubatuar enpresaburua, ingeniaria eta asmatzailea (j. 1846).
- Martxoaren 13a - María Tubau, espainiar aktorea (j. 1854).
- Martxoaren 16a - Charles Albert Gobat, suitzar politikaria, 1902ko Bakearen Nobel Saria (j. 1843).
- Martxoaren 19a - Giuseppe Mercalli, italiar bulkanologoa, apaiza eta irakaslea (j. 1850).
- Martxoaren 25a - Frederic Mistral, okzitanierazko frantziar poeta (j. 1830).
- Martxoaren 30a - John Henry Poynting, ingeles fisikaria (j. 1852).
- Martxoaren 31 - Amanda Jones, estatubatuar poeta eta asmatzailea (j. 1835).
Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Apirilaren 11 - Carl Chun, alemaniar biologoa eta itsaso eta toki abisopelagikoen esploratzailea (j. 1852).
- Apirilaren 2a - Paul Heyse, alemaniar idazlea (j. 1830).
- Apirilaren 16a - George William Hill, estatubatuar astronomo eta matematikaria (j. 1838).
- Apirilaren 17a - Willen Jan Van Eys, holandar euskalaria (j. 1825).
- Apirilaren 19a - Charles Sanders Peirce, estatubatuar zientzialaria, filosofoa eta logikaria (j. 1839).
- Apirilaren 24 - Benedetto Menni, italiar apaiza (j. 1841).
- Apirilaren 26a - Eduard Suess, britaniar geologoa (j. 1831).
Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Maiatzaren 15a - Ida Freund, Kimikako lehen emakume irakaslea Erresuma Batuko Unibertsitatean (j. 1863).
- Maiatzaren 27a - Joseph Wilson Swan, britainiar kimikaria (j. 1828).
Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Ekainaren 14a - Adlai Stevenson I.a, AEBetako 23. presidenteordea (j. 1835).
- Ekainaren 21a - Bertha von Suttner, austriar bakezale eta idazlea, 1905eko Bakearen Nobel Saria (j. 1843).
- Ekainaren 28a -
- Franz Ferdinand Austriakoa, Austria-Hungariako artxidukea (j. 1863).
- Sophie Chotek, Franz Ferdinand Austriakoaren emaztea (j. 1868).
Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Uztailaren 13a - Joan Röell, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1844).
- Uztailaren 14a - Ignacio Ugarte, gipuzkoar margolaria (j. 1862).
- Uztailaren 31 - Jean Jaurès, frantziar buruzagi sozialista (j. 1859).
Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abuztuaren 2a -
- Albert Mayer, Lehen Mundu Gerran hil zen lehen soldadu alemaniarra (j. 1892).
- Jules-André Peugeot, Lehen Mundu Gerran Frantziako Armadaren lehen soldadu hila (j. 1893).
- Abuztuaren 5a - Pedro Hilarion Sarrionandia, bizkaitar abade frantziskotarra, amazigera hizkuntzaren lehen gramatika idatzi zuen (j. 1865).
- Abuztuaren 11 - François Latournerie, lapurtar soldadua, Lehen Mundu Gerran lehen hildako euskalduna (j. 1891).
- Abuztuaren 13a - Cristina Brunetti, Donostian bizi izandako italiar jatorriko espainiar aristokrata (j. 1831).
- Abuztuaren 20a - Amélie Helga Lundahl, finlandiar margolaria (j. 1850).
- Abuztuaren 20a - Pio X.a, Aita santua (j. 1835).
- Abuztuaren 22a - François Laffargue, frantziar militarra (j. 1858).
- Abuztuaren 24a - Wilhelm Lexis, alemaniar estatistikari, ekonomialari eta demografoa (j. 1837).
- Abuztuaren 25a - Francisco Goitia, gipuzkoar industrialaria eta enpresaburua (j. 1850).
- Abuztuaren 27a - Jose Zapirain Irastorza, Txapillo, euskal idazlea eta bertsolaria (j. 1842).
Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Irailaren 5a - Charles Péguy, frantziar idazle eta filosofoa (j. 1873).
- Irailaren 22a - Alain-Fournier, frantziar eleberrigilea (j. 1886).
- Irailaren 22a - Juan Migel Orkolaga, hernaniar metereologo eta jesuita, Igeldoko behatokiaren sortzailea (j. 1863).
- Irailaren 25a - Theodore Gill, estatubatuar liburuzain eta zoologoa, arrainetan aditua (j. 1837).
- Irailaren 26a - August Macke, alemaniar margolari espresionista (j. 1887).
Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Urriaren 2a - Joe Anduran, lapurtar errugbilaria (j. 1882).
- Urriaren 10a - Karlos I.a Errumaniakoa, Errumaniako lehenengo erregea (j. 1839).
- Urriaren 10a - Gijsbert van Tienhoven, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1841).
- Urriaren 12a - Margaret E. Knight, estatubatuar asmatzailea (j. 1838).
- Urriaren 21a - Pierre Etxeberri, baxenafar soldadua, Lehen Mundu Gerran desertatzeagatik fusilatutako lehen euskal herritarra (j. 1889).
- Urriaren 24a - Jules Labat, lapurtar politikaria (j. 1819).
- Urriaren 30a - Ernst Stadler, alemaniar olerkari espresionista (j. 1883).
Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Azaroaren 3a - Georg Trakl, austriar poeta (j. 1887).
- Azaroaren 5a - August Weismann, alemaniar biologoa (j. 1834).
- Azaroaren 14a - Frederick Sleigh Roberts, ingeles mariskala (j. 1832).
- Azaroaren 27a - Hanna Hammarström, suediar asmatzaile, ingeniari eta enpresaburua (j. 1829).
- Azaroaren 30a - Anselmo Lorenzo, espainiar anarkosindikalista eta idazlea (j. 1841).
Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Abenduaren 12a - Bernard Blommers, herbehereetar grabatzaile eta margolaria (j. 1845).
- Abenduaren 24a - John Muir, eskoziar-estatubatuar naturzale eta idazlea (j. 1838).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Otsaila - Alistair Mackay, eskoziar mediku eta esploratzaile polarra, Hego polo magnetikora iritsi ziren hiru esploratzailetako bat (j. 1878).
- Yu Kil-chun, Koreako independentziaren aldeko ekintzaile, politikari eta kazetaria (j. 1856).
Nobel saridunak:[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Fisika: Max von Laue
- Kimika: Theodore William Richards
- Literatura: Eman gabe.
- Medikuntza: Robert Bárány
- Bakea: Eman gabe.
Denbora unitateak | ||
---|---|---|
attosegundo • femtosegundo • pikosegundo • nanosegundo • mikrosegundo • milisegundo • segundo
|