Kan'eiko Gosete Handia

Kan'eiko Gosete Handia
Mota	Gosete
Honen parte da	four great famines in the Edo period (en)
Denbora-tarte	1640 - 1643
Data	1640(e)ko hamarkada
Garaia	Kan'ei (en)
Herrialdea	Japonia

Kan'eiko Gosete Handia (japonieraz: 寛 永 の 大 飢饉, Kan'ei no daikikin) Japonian eragina izan zuen gosete bat izan zen, Edo Aroan, Meishō enperatrizaren erregealdian izandakoa. Tokugawa Iemitsu gosetearen garaian agintean egon zen shoguna izan zen. Kalkuluen arabera, 50.000 eta 100.000 pertsona bitartean gosez hil ziren. Oro har, gosetea 1640an hasi zen eta 1643ra arte iraun zuen. Kan'ei (1624 – 1644) aroaren izena hartu zuten.

Aurrekariak

Shimabarako matxinadaren eta 1638an Kyushun hasi zen behi-izurriaren epizootiaren ondorioz, Japoniako mendebaldean abere asko hil ziren. Ondorioz, lanerako animalien eskasia zela eta, 1640an nekazaritzako produktibitatea murrizten hasi zen. Gainera, samurai klase baxuko kideen muturreko pobretzearen ondorioz nekazarien motibazioa ahuldu egiten zen. Sankin kōtai izeneko politikaren 1635eko erreformaren ondoren (daimyōren Edorako urteko bidaien maiztasun gero eta handiagoa) gastua handitzeak ere ez zuen lagundu. Tōkaidōrako errepidearen amaieran eskulana desbideratzeak eta 1641eko erreforma monetarioek eragindako istilu ekonomikoek nekazal produktibitatearen marjina are gehiago murriztu zuten, gosetea saihestezin bihurtuz.

Gosetea

Hokkaidoko Koma-ga-take sumendia, gosetearen eragileetako bat.

Hokkaido Koma-ga-take estratosumendiaren erupzioak, 1640ko ekainean, Tsugaru penintsulan eta inguruko eremuetan errauts eta landare-pozoitze handiak eragin zituena, bertako uztak galtzea eragin zuen (1642ra arte jarraitu zutenak). 1641. urtearen hasieran, ekialdeko Asian ezohiko gertaera klimatiko ugari ikusi ziren. Japonian, lehorteak Kinai eta Chūgoku eskualdeak jo zituen, baita Shikoku uhartea ere. Haize hotzak eta euri-jasa bortitzek Hokuriku eskualdea kaltetu zuten. Beste leku batzuetan, eurite, uholde, lehorte eta izozte anormalek (bereziki, abuztuan Akitan egondako izozteek) eta intsektuek eragindako kalteek elikagai-erreserbak zerorantz txikitzea eragin zuten. Oro har, uzta txar larrienak Tōhoku eskualdean gertatu ziren, Japoniako itsasoaren aurrean.

1642ko ekainean, gose ziren nekazariak ihes egiten edo beren lursailak saltzen hasi ziren, eta horrek gosetearen tamainaz ohartarazi zuen shogunerria. Shogunerriak tabako-lurrak elikadura-laboreekin birlandatzeko aginduz, alkohol-ekoizpena murriztuz (garagardotegi berririk gabe, landa-garagardotegien ekoizpena etetea eta hiriko eta errepideetako garagardotegien ekoizpena erdira murriztuz) eta lursailen salmenta debekatuz erreakzionatu zuen. Gainera, funtsezkoak ez ziren elikagaiak- hala nola artatxiki-udona, gari-irina, sōmena, manjūa, gozogintza eta soba- fabrikatzea eta saltzea debekatu zen. Arroza banatzeko sistema eta Edorako arroza ostopatzen zuten daimyōak erretiratzea ere hobetu zituen, larrialdiko elikagaiak banatzeko gordailuekin batera. Hala ere, gobernuaren eta klanen ahalegin hobeak gorabehera, 1642-1643ko neguan gosez hiltzen diren pertsonen kopuruak gora egin zuen etengabe. Pertsonen desplazamendu handiak gorabehera basatiak eragin zituen Edon eta orduko Japoniako beste hiru hiri garrantzitsuetan, jendetzak gosea izateko aukera gutxien zegoen lekuak bilatu baitzituen.

Eremu kaltetuenetako bat Aizu izan zen, gaur egun Fukushimako prefektura den horretan. Bertako nekazariek infantizidioak egin zituzten zazpi urtetik beherako haur guztien kontra, eta haur nagusiak esklabo gisa utzi zituzten, askotan proxenetei. Interes-tasa altuen ondorioz, mailegu horiek esklabotza iraunkor bihurtu ziren maiz. Haurrak ihes egiten bazuen, nekazariek urre kopuru bikoitza itzuli edo beste esklabo bat eman beharko zuten. 127 pertsonako herrixka batean, 60 esklabo gisa saldu zituzten lau urteren buruan (baita saltzaileei ordaintzen ez bazitzaien ere), esklabo bihurtzea baitzen gosetik ihes egiteko aukera bakarra.

Fukuza Monogatariren arabera, Kyotoko egoera bereziki izugarria izan zen. Egunsentian eta ilunabarrean berogailuaren ohiko kea desagertu egin zen, jendea han-hemenka zebilen, gorpuak pilatuta zeuden kaleetan, eta haurtxoak teilatu-hegalaren azpian uzten zituzten gosez hiltzeko edo zakurrek jateko.

Nakatsugawan, Gifun, 700 biztanletik 90 gosez hil ziren Kan'eiko Gosete Handian zehar.

1643ko uztaren errendimendua batez bestekotik gertuago izan zenez, gosetea pixkanaka amaitu zen.

Ondorioak

Tokugawa shogunerriaren gobernuak, Kan'eiko Gosete Handian ikasitako irakaspenak ondorengo goseteak gobernatzeko erabili zituen, batez ere 1833ko Tenpōko Gosete Handian. Gainera, kristautasuna Japoniatik kanporatzearekin batera, Kan'eiko Gosete Handiak, Bakufutarrek herrialde osoko arazoei nola helduko zieten gida bat ezarri zuen, daimyōak saihestuz. Hainbat klanen gobernu-egiturak arrazionalizatu egin ziren. Azkenik, nekazarien babes handiagoa ezarri zen tokiko jaunen zerga arbitrarioen aurka.

Kanpo estekak

• Datuak: Q11457497