Ma Rainey

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ma Rainey

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakGertrude Pritgett
JaiotzaColumbus, 1886ko apirilaren 26a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoaafro-amerikarra
HeriotzaColumbus, 1939ko abenduaren 22a (53 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakkale-artista, musikaria, abeslaria eta kantugilea
Jasotako sariak
Genero artistikoabluesa
Ahots motakontraltoa
DiskoetxeaParamount
IMDB: nm1780434 Rottentomatoes: celebrity/ma_rainey IBDB: 107561
iTunes: 2861749 Last fm: Ma+Rainey Musicbrainz: e1deae56-c8f0-4e73-8264-f4b02dfc051c Discogs: 307316 Allmusic: mn0000188279 Find a Grave: 2477 Edit the value on Wikidata

Gertrude Malissa Nix Pridgett Rainey (Columbus, Georgia, 1882ko[1] iraila edo 1886ko apirilaren 26a - Rome, Georgia, 1932ko abenduaren 22a[2]), Ma Rainey izenez ezaguna, blues klasikoko abeslari estatubatuarra izan zen, eta piano eta orkestrarekin egiten lehenengoetarikoa izan zen.[3]

"Ama del Blues" bezala ezaguna,(neurri batean, Bessie Smithen aholkulari-lanagatik), eta baita bokal-abilezia ahaltsuengatik, jarrera indartsuagatik eta atsekabearen antzeko abesti-estiloagatik ere ezaguna. Ezaugarri horiek nabarmenagoak dira 1923tik 1929ra egindako "Bo-Weevil Blues" eta "Moonshine Blues" filmetan. Ethel Waters eta Billie Holiday bezalako pertsonaia handietan izan zuen eragina. Louis Armstrong-ekin eta Georgia Jazz Band-ekin grabatu zuen. Birak egin zituen 1935.urtera arte, eta orduan erretiratu zen bere jaioterrian bizitzeko. 53 urterekin hil zen, bihotzeko arazoengatik.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Pridgettek esan zuen 1886ko apirilaren 26an jaio zela (1919ko erroldarekin hasita, 1910eko apirilaren 25ean egina) Columbusen, Georgian.[4] Hala ere, 1900eko erroldaren arabera, 1882ko irailean jaio zen Alabaman, eta Bob Eagle eta Eric LeBlanc ikertzaileek iradoki zuten Russell-eko konderria izan zela haien jaioterria, Alabaman.[5] Alabamako Pridgett, Thomas eta Ellaren bost seme-alabetatik bigarrena izan zen (Allen ezkongabe-deitura du). Gutxienez bi anai-arreba eta ahizpa bat izan zituen, Malissa, eta zeinek idazle batzuek harekin nahastu egin duten.

Nerabea zela hasi zen interpretatzen, eta Ma Rainey deitzen zioten, Will Raineyrekin 18 urte zituela ezkondu ondoren, 1904an. Gaztetan, hainbat bira egin zituen Rabbit Foot Minstrels-ekin. Geroago bere taldea osatu zuten, Rainey and Rainey, Assasinators of the Blues.

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Columbuseko (Georgia) lehiaketa batean hasi zuen interprete-karrera, 12 eta 14 urte bitartean. First African Baptist Churcheko (Afrikako Lehen Baptista Eliza) kide zela, musikal beltzetan hasi zituen emanaldiak. Hark, gero, bluesarekin izandako lehen esperientzia 1902koa zela esan zuen. [6]Alabama Fun Makers Company taldea sortu zuen Will Rainey senarrarekin, eta 1906an biak Pat Chappelle Rabbit's Foot Company taldean sartu ziren, "Black Face Song and Dance Comedians, Walkee Singers and Cake" izenarekin.[7]

1910ean honela deskribatu zuten: Gertrude Rainey, gure shouterra". Rabbit's Foot Companyrekin lanean jarraitu zuen, baita F. S. Wolcott jabe berriak erosi ondoren ere, 1912an.

1914aren hasieran, Rainey-tarrak Rainey and Rainey, Assassinators of the Blues gisa hasi ziren. Negu partean New Orleansen hainbat musikari ezagutu zituen, besteak beste, Joe "King" Oliver, Louis Armstrong, Sidney Bechet eta Pops Foster. Blues musikaren ospea handitu ahala, ospetsu egiten hasi zen. Garai hartan, Bessie Smith blues-kantari gaztea ezagutu zuen, eta hura ere ospera ezagutarazten ari zen. Geroago, Raineyk Smith bahitu zuenaren istoria sortu zen eta horrek Rabbit's Foot Minstrels-ekin bat egitera behartu zuen, eta harek blues kantatzen erakutsi zion. Istorio hori Maud Smith koinatuak jarri zuen zalantzan.

1924an, Theater Owners Booking Association (TOBA) elkarteak bira bat egin zuen Estatu Batuetako hegoaldetik eta mendebaldetik, eta ikusle zuri zein beltzentzat jo zuen. Taldearen zuzendaria eta piano-jolea zen Thomas Dorsey, eta haren taldea, Wildcats Jazz Band. Chicagon hasi zuten bira, 1924ko apirilean, eta eten batzuekin jarraitu zuten 1928 arte. Dorseyk 1926an utzi zuen taldea, bere osasunaren ondorioz, eta Lillian Hardaway Hendersonek, Fuller Henderson kornetistaren emazteak, ordezkatu zuen piano-jole gisa. Hura izan zen bandaren zuzendaria.

Sexualitatea aipatzen duten Raineyren kanta gehienak gizonekiko harremanei buruzkoak badira ere, letra batzuek lesbianismoa edo bisexualitatea[8] aipatzen dute, adibidez, 1928ko "Prove it on Me" abestian ("Prueba conmigo"):

They said I do it, ain't nobody caught me.

Sure got to prove it on me.

Went out last night with a crowd of my friends.

They must've been women, 'cause I don't like no men.[9]

Queerculturalcenter.org web orriaren arabera, hitzak 1925eko gorabehera bati egiten dio erreferentzia, non Rainey "atxilotu egin baitzuten bere etxeko orgia batean parte hartzeagatik bere koruko beste emakume batzuekin".[10] "Prove it on Me" hitzak, gainera, lesbikotzat jotzen den portaera bati egiten dio erreferentzia: “Egia da alkandora eta gorbata daramatzat. Neskekin hitz egiten du edozein gizon heldu bezala”.[11] Angela Y. Davis ekintzaile politiko eta irakasleak adierazi duenez, “"Prove it on Me" 1970eko hamarkadako kultura-mugimendu lesbikoaren aitzindaria da, lesbianismoa baieztatzen zuten abestien interpretazioaren eta grabazioaren inguruan gauzatzen hasi zena”.[12]

1920. urtearen amaieran vodevil-a deklinatzen hasi zen, eta irratiak eta grabazioek ordezkatu zuten. Rainey-ren lasterketari ez zitzaion berehala eragin; Paramount-erako grabatzen jarraitu zuen, eta biretan nahikoa diru irabazi zuen izen grabatua duen autobus bat erosteko. 1928an, Dorseyrekin lan egin eta 20 abesti grabatu zituen, Paramount-ek bere kontratua deuseztatu aurretik. Blues kantatzeko estiloa ez zuen modatzat hartzen produkzio-etxeak.

Heriotza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1935ean, Rainey jaioterrira itzuli zen, Columbus, Georgiara, eta han hiru antzoki zuzendu zituen: Lyric, Airdrome eta Liberty theatre. Bere laugarren bihotzekoak jota hil zen 1939an, 53 urte zituela (edo 57, Bob Eagleren ikerketaren arabera), Romen, Georgian.[13]

Musika-grabazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1910eko hamarkadaren amaieratik aurrera, musikari beltzen grabazioen eskaera handitu egin zen. 1920an, Mamie Smith izan zen grabatu zuen lehen emakume beltza. 1923an, Paramount Records J. Mayo Williamsen ekoizleak aurkitu zuen Rainey. Grabazio-kontratu bat sinatu zuen Paramountekin, eta abenduan egin zituen lehen zortzi grabazioak Chicagon; besteak beste, "Bad Luck Blues", "Bo-Weevil Blues" eta "Moonshine Blues". Hurrengo bost urteetan, Hegoaldetik haratago ospetsu egin zuten ehun grabazio baino gehiago egin zituen; besteak beste, "Black Bottom" (1927) eta "Soon This Morning" (1927). 1924an, grabazio batzuk egin zituen Louis Armstrongekin, besteak beste, Jelly Bean Blues, Countin' the Blues eta "See See Rider Blues".

Paramount banatzaile esklusiboak "Mother of the Blues" ("Madre del Blues"), "Songbird of the South" (Pájaro cantor del Sur") eta “Gold-Neck Woman of the Blues” (La Dama del Blues con la garganta de oro) eta Paramount Wildcat (La Gata Salvaje de la Paramount).

Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitzatespenak eta saria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Rainey Blues Foundation's Hall of Fame-n sartu zen 1983an, eta Rock and Roll Hall of Fame-n 1990ean.[14]

2004an, "See See Rider Blues" (1924an interpretatua) Grammy Hall of Fame-n sartu zen eta Kongresuko liburutegiko National Recording Presation Board-ek Grabazioen Erregistro Nazionalean sartu zuen.[15]

Ma Rainey bluesen urteko lehen jaialdia Columbusen (Georgia) egin zen, 2016ko apirilean, Raineyren etxean, eta han bizi zen hil zenean.

2017an, Rainey-McCullers School of Arts ireki zen Columbusen (Georgia), eta izen hori eman zioten eskualdeko bi artistei (Rainey) eta Carson McCullers idazleari.[16]

Pelikula biografikoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020ko azaroan, Ma Rainey's Black Bottom filma estreinatu zen Netflixen (gaztelaniaz, La madre del blues gisa itzulia). 1982ko August Wilson-ek idatzitako izen bereko obran oinarrituta dago, eta kantariaren eta haren taldearen historia kontatzen du grabazio-saio gogor batean. Chadwick Boseman du protagonista film honetan. Viola Davis aktoreak interpretatuko du Ma Rainey.

Boseman eta Davis Akademiako Sarietarako izendatu zituzten film horretan egindako interpretazioagatik.[17]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) «Blues : a regional experience | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  2. ↑ (Ingelesez) «Rainey, Ma» Grove Music Online  doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.50130. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  3. ↑ (Ingelesez) «The music of Black Americans : a history | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  4. ↑ (Ingelesez) «Mother of the blues : a study of Ma Rainey | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  5. ↑ Voprosy Meditsinskoi Khimii 21. , 264-268 or. ISSN 0042-8809..
  6. ↑ (Ingelesez) «Deep blues | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  7. ↑ (Ingelesez) Graham, Sandra Jean. (2011-02). «Out of Sight: The Rise of African American Popular Music, 1889–1895. By Lynn Abbott and Doug Seroff. Jackson: University Press of Mississippi, 2002. - Ragged but Right: Black Traveling Shows, “Coon Songs,” and the Dark Pathway to Blues and Jazz. By Lynn Abbott and Doug Seroff. Jackson: University Press of Mississippi, 2007.» Journal of the Society for American Music 5 (1): 113–117.  doi:10.1017/S1752196310000532. ISSN 1752-1971. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  8. ↑ Komlós, Katalin. (1999). «Viola's Willow Song: She Never Told Her Love» The Musical Times 140 (1868): 36–41.  doi:10.2307/1004493. ISSN 0027-4666. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  9. ↑ (Ingelesez) «Sexuality and the sacred : sources for theological reflection | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  10. ↑ (Ingelesez) «Bentley, Gladys (jazz)» Grove Music Online  doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.j509400. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  11. ↑ Lowney, John. (2017-10-01). «“Harlem Jazzing”» Jazz Internationalism (University of Illinois Press)  doi:10.5622/illinois/9780252041334.003.0002. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  12. ↑ (Ingelesez) «Blues legacies and Black feminism : Gertrude "Ma" Rainey, Bessie Smith and Billie Holiday | WorldCat.org» search.worldcat.org (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  13. ↑ Tischler, Barbara L. (2000-02). American National Biography Online. Oxford University Press. .
  14. ↑ (Ingelesez) «Rainey, Ma» Grove Music Online  doi:10.1093/gmo/9781561592630.article.50130. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  15. ↑ Fowler, N. O.; McCall, D.; Chou, T. C.; Holmes, J. C.; Hanenson, I. B.. (1976-02). «Electrocardiographic changes and cardiac arrhythmias in patients receiving psychotropic drugs» The American Journal of Cardiology 37 (2): 223–230.  doi:10.1016/0002-9149(76)90316-7. ISSN 0002-9149. PMID 2004. (Noiz kontsultatua: 2024-03-06).
  16. ↑ Who Was Who (Oxford University Press).. .
  17. ↑ «Todos los nominados a los premios Óscar 2021».. El País.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ma_Rainey&oldid=9623733"(e)tik eskuratuta