Maria Yudina
| Maria Yudina | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Nevel, 1899ko abuztuaren 28a (juliotar egutegia) |
| Herrialdea |  Errusiar Inperioa  Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna |
| Heriotza | Mosku, 1970eko azaroaren 19a (71 urte) |
| Hobiratze lekua | Vvedenskoye Cemetery (en)  |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | San Petersburgoko Musika Kontserbatorioa |
| Hizkuntzak | errusiera |
| Irakaslea(k) | Frieda Davydovna Teitelbaum-Levinson (en) Leonid Nikolayev (en) Anna Jesipova Vladimir Drozdov (en) Felix Blumenfeld (en) Maximilian Steinberg (en) Jāzeps Vītols (en) Nikolai Tcherepnin (en) Emil Cooper (en) |
| Ikaslea(k) | ikusi
|
| Jarduerak | |
| Jarduerak | classical pianist (en) , musika-irakaslea eta piano-jotzailea |
| Enplegatzailea(k) | Moskuko kontserbatorioa Gnessin Russian Academy of Music (en) |
| Genero artistikoa | musika klasikoa |
| Musika instrumentua | pianoa |
| Sinesmenak eta ideologia | |
| Erlijioa | Eliza ortodoxoa |
      | |
Mariya Veniamínovna Yúdina, errusieraz: Мари́я Вениами́новна Ю́дина, ezaguna Mariya Yúdina izenez (Nével, Errusia, 1899ko irailaren 9agreg./abuztuaren 28ajul. - Mosku, Sobietar Batasuna, 1970eko azaroaren 19a) errusiar piano-jolea izan zen, musikaren defendatzaile handia eta Johann Sebastian Bach-en interpretazioengatik ezaguna.[1][2] Sobietar artearen munduko ahots bakanetako bat izan zen, erregimen komunistarekiko desadostasuna argi eta garbi erakutsi zuena, eta horregatik, errepresalia ugari izan zituen. Familia judua eta kristautua, Sobietar Batasuneko kristau-irudi garrantzitsuenetako bat da.[3]
Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariya Yúdina familia judu batean jaio zen, baina bere bizitzako gogoetak eta gogoeta espiritualak, eta herri juduak jasan zuen sufrimenduaren testuingurua, erlijio kristau ortodoxoarekiko interesa piztu zuten eta, geroago, erlijio horretara aldatu zen.[3]
Yúdinak Petrogradoko Kontserbatorioan egin zituen ikasketak, eta ikaskide izan zituen Dmitri Shostakóvich eta Vladimir Sofronitski. Denbora labur batez, Felix Blumenfeld konpositore eta pianista errusiarraren eskola partikularrak ere jaso zituen.
Irakaskuntza eta musika ibilbidea. Errepresaliak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Petrogradoko Kontserbatorioan ikasketak amaitu ondoren, Yúdina erakunde horretan eskolak ematera gonbidatu zuten. 1930era arte aritu zen irakaskuntzan, erlijio-sinesmenengatik eta buruzagi politiko sobietarrei egindako kritikengatik Kontserbatoriotik aldendu zuten arte. Urte pare batez lanik gabe eta etxerik gabe egon ondoren, Tibilisiko Kontserbatorioak 1932-1933 ikasturtean piano eskolak ematea eskaini zion.
1936an, Heinrich Neuhaus gonbidatuta, Mariya Yúdinak emanaldia eskaini zuen Moskuko Kontserbatorioan. Eskolak eman zituen erakunde horretan 1951ra arte. Gainera, 1944 eta 1960 artean, Yúdimak ganbera-musika eta ahots-akonpainamendua irakatsi zituen Gnéssiny Institutuan -gero Musikaren Akademia Errusiarra izenez ezaguna -, baina berriro ere bota egin zuten erlijio-sinesmenengatik eta, halaber, mendebaldeko musika garaikidea nahiago izateagatik. Errezitaldiekin jarraitu zuen, haietako batean Borís Pasternak-en poema bat irakurri zuen arte. Horregatik, zigortua izan zen berriro, eta bost urtez jendaurrean interpretatzea eragotzi zitzaion. 1966an, zigorra amaitu zuenean, Moskuko Kontserbatorioan Erromantizismoari buruzko hitzaldi-ziklo bat eman zuen Mariya Yúdinak.
Mariya Yúdina eta Stalin[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mariya Yúdina izan zen Iósif Stalinen pianista gogokoena. Stalinek Wolfam Amadeus Mozarten Pianorako 23. kontzertua entzun zuen irratian eta kopia bat eskatu zuen. Zuzeneko transmisioa izan zenez, berehala eskatu zitzaion Yúdinari gau horretan bertan grabatzeko. Estudio batera eraman zuten orkestra txiki batekin, eta, hala, grabazio bat aurkeztu ahal izan zioten Stalin-i. Bertsio hori gorde egiten da, eta gaur egun formatu digitalean edo CDan argitaratzen da. Itxuraz, Stalinek negarrari eman zion Yúdinak jotako lehen notak entzutean. Hala ere, Yúdinak erregimena kritikatzen jarraitu zuen. Grabazio horren truke eman zion dirua Eliza ortodoxoari eman zion, «Stalinen bekatuengatik betiko otoitzetarako».[4]
Giro intelektuala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Yúdinak aktiboki hartu zuen parte bere garaiko kultur giroan, eta idazle, filosofo, artista edo arkitektoekin harremanak izan zituen. Haren lagunen artean zegoen Pável Florenski filosofoa, Borís Pasternak idazlea — Zhivago doktorea eleberriaren lehen irakurketa egin zuen Yúdinaren etxean, 1947ko otsailean— Osip Mandelshutam, Mikhail Mikhailovitx Bakhtin, Piotr Suvchinski, Dmitri Karlshostvicóz.
Argitalpenak eta disko-grabazioak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Yúdinaren lagunen ahaleginari esker —bereziki Anatoli Kuznetsoven lagunei—, Mariya Yúdinaren gutunak eta idatziak Errusian argitaratu ziren 90eko hamarkadaren amaieran eta hurrengo hamarkadaren hasieran.
Yúdinaren grabazioak Brilliant disko-etxean daude aukeran, bederatzi CDko kutxa batean, edo Vista Vera, CDan daude eskuragarri. Bestalde, Mariya Yúdina Nazioarteko Fundazioak 33 CDtan argitaratu ditu Yúdinaren grabazio guztiak.[5]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ En el calendario juliano, vigente entonces en Rusia, su fecha natal sería el 8 de septiembre.
- ↑ Jean-Pierre Thiollet, 88 notes pour piano solo, "Solo nec plus ultra", Neva Éditions, 2015, p.50. ISBN 978 2 3505 5192 0.
- ↑ a b Orte, Valentina. (2016-07-03). «La pianista que desafió a Stalin Mariya Yúdina» Tradición Viva.
- ↑ Con ciertas variantes, esta anécdota está narrada en el siguiente artículo: DOMÍNGUEZ MICHAEL, Christopher: «"El maestro y Margarita" de Mijaíl Bulgákov». Letras Libres, marzo de 2000, pág. 86. A su vez, cita como fuente al compositor Alfred Schnittke.
- ↑ Alexei Losev, Woman as Thinker (Женщина-мыслитель).
Kapo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q258602
Multimedia: Maria Yudina / Q258602