Paul Claudel

Paul Claudel
	; Irudi gehiago
Association France États-Uniseko lehendakari
17. seat 13 of the Académie française (en)
ambassador of France to Belgium (en)
ambassador of France to the United States (en)
ambassador of France to Japan (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Paul Louis Charles Claudel
Jaiotza	Villeneuve-sur-Fère, 1868ko abuztuaren 6a
Herrialdea	Frantzia
Lehen hizkuntza	frantsesa
Heriotza	Paris, 1955eko otsailaren 23a (86 urte)
Hobiratze lekua	Château de Brangues (en)
Familia
Aita	Louis Prosper Claudel
Ama	Louise-Athanaïse Cécile Amelie CERVEAUX
Ezkontidea(k)	Reine Claudel (1906, 1906ko martxoaren 14a - 1956)
Bikotekidea(k)	ikusi Rosalie Ścibor-Rylska (en) ;
Seme-alabak	ikusi Louise Vetch (en) ; Pierre Claudel (en) ; Henri Claudel (en) ; Renée Nantet (en) ; Marie Frégnac-Claudel (en) ; Reine Paris (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Camille Claudel;
Hezkuntza
Heziketa	Lycée Louis-le-Grand (en) ; École Libre des Sciences Politiques (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	antzerkigilea, poeta, diplomazialaria, saiakeragilea, libretista, idazlea eta arte-historialaria
Lantokia(k)	Paris
Lan nabarmenak	ikusi Division of Midday (en) ; The Satin Slipper (en) ; The Story of Tobie and Sara (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko gurutze handia ; honorary doctorate at the Laval University (1928) ; Prix Narcisse Michaut (1913) ;
Kidetza	Frantses Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Bavariako Arte Ederren Akademka; Association France États-Unis
Izengoitia(k)	Delachapelle
Genero artistikoa	antzerkia; olerkigintza; saiakera
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa
	paul-claudel.net

Paul Claudel (Villeneuve-sur-Fère, Frantzia, 1868ko abuztuaren 6a - Paris, Frantzia, 1955eko otsailaren 23a) frantsesezko olerkaria eta antzerkigilea izan zen. Claudel idazlearen irudia bitxia gertatzen da Frantziako XIX-XX. mendeetako giroan. Lehen urratsetan positibismoaren eta materialismoaren ildotik abiatu zen. 1886. urteko Eguberrietan fede katolikora bihurtu zen, eta ordura arteko ibilbidea baztertu eta espiritualitatera bideratu zuen bere jarduna.

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hamazazpi urte zituela Parisa joan zen, eta bertan ikasi zuen, Zuzenbidea lehenik eta Zientzia Politikoak gero. Hemezortzi urte zituenean, Eguberri egunean, Parisko Notre-Dame katedralean izan zuen argitzeak katoliko bihurtzeko arrazoiak eman zizkion. Hogeita bost urterekin karrera diplomatikoa hasi zuen, New Yorken, eta mundu osoa ezagutu ahal izan zuen karrera honi esker. Hirurogeita zazpi urterekin Isere aldera erretiratu zen, eta 1946 urtean Frantziako Akademiako kide izendatu zuten.

Claudel, poeta eta dramaturgoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Paul Claudel poeta gisa da ezaguna, eta, batez ere, dramaturgo gisa. Prosan ere lan batzuk eman zituen argitara. Katoliko egin izanak markatu zuen Claudelen nortasuna, bizitza arruntean bezala bizitza literarioan ere. Hasieran Rimbauden eta Mallarmeren sinbolismoak kutsatu bazuen ere, fede hautuak laster eragin zion idazle lanari. Claudelentzat, poetaren eginbeharra jainkoaren metaforak ulertzen laguntzea da; hau da, Jainkoak, mundua egin duelarik, ordena erabatekoa ezarri du, baina guk ezin ditugu ordena horren berri emateko jainkoak egin dituen metaforak atzeman, grazia egoera galdu dugulako eta bekatariak garelako. Beraz, poetak metafora horiek errebelatu behar ditu, jatorria jainkoarengan duen inspirazioaren laguntzaz. Cinq grandes odes da (1910, Bost oda handi) Claudelen poesia-lan ezagunena. Bertan, jatorria Biblian duen molde bat erabiltzen du, berak bere erara birmoldatua, "verset" deitzen dena. Izan ere, Claudelen asmo poetikoa mistikoa da, goratu egin behar baita jainkoarengana iristeko. Aldi berean, unibertsoaren kontzeptu organiko honek (Jainkoak eginikoa, ereduzkoa, non gauza bakoitzak bere lekua bete behar baitu) bere poesia blaitzen du; hau da, Claudelek sinbolismoa jasotzen du, baina eduki logikoa, kristaua erantsiz. Bigarren poesia-liburu garrantzizkoak, La Cantate a trois voix (Hiru ahotseko kantata), asmo bertsuak ditu.

Antzerkigintzari dagokionez, poesiaren kasuan bezala, hasieran Claudelek Mallarmeren antzerkiari buruzko ideien eragina jaso zuen; bere lehen obrak -Tete d'or (1889, Urrezko burua), La Ville (1890, Hiria), Le Repos du septieme jour (1896, Zazpigarren eguneko atsedendaldia)- ahots askoren arteko monologoez bezala eginda daude, ahots gehienen atzean egilearena berarena badago ere. L'Arbre sailean (Zuhaitza, 1910-1916) objektibotasun nahi handiagoa ikusten da. Honen ondorengoak dira Cristophe Colomb (1927) eta Jeanne au bucher (1935, Joana sutan). Azken horri A. Honegger konpositoreak jarri zion musika.

Greziarren, erromatarren, ingelesen eta are espainiarren antzerki klasikoaren ondorengotza bereganatu eta sintetizatu izana da Claudelen antzerkiaren ezaugarria.

Prosan hainbat lan egin zituen, eta denetan ezagunena, ausaz, Connaissance de l'Est da (1907, Sortaldearen ezagutza). Ekialdean bizi izan zen garaian, ekialdeko ohiturak, paisaiak eta kultura ezagutu ahala mamitu zuen lana zen, prosa poetikoaren adibidea.

Aldekoak eta aurkakoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen ere esan bezala, oso diferenteak dira Claudelen obrak sorrarazi dituen epaiak.

Zenbaitentzat, haren lana frantses tradiziotik kanpo gelditzen da. Bere zaleek diotenez, ordea, ezin da inondik inora horrelakorik esan, non eta Rabelais, Pascal, Saint-Simon eta Bernanos bezalako idazleak ere atzerritartzat ez diren hartzen. Bestalde, gehienek aitortzen dute ezin daitekeela alde batera utzi Frantzian izan den idazle kristauen tradizioa, baina batzuek Claudelen katolikotasunari integrista irizten diote, "espainiarren modukoa" edo. Kritikatzen dutenen arabera, Claudelen lanaren bi eragileak, sinbolismoa eta, batez ere, katolikotasuna, ezin uztartzeko modukoak dira, eta bere hizkera ezintasun horrek kutsatuta dago; aldekoen arabera, ordea, sinbolismoa itxuraldatzen da bere eskuetan, eta emankorrago eta unibertsalago bihurtu mundu zabaleko sinismenak bere egiten dituelako -Biblia, esaterako, baina baita Txinako taoismoa ere-, ukitu errealista ahaztu gabe.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q295830
Multimedia: Paul Claudel / Q295830