Pelé

Pelé
	; Irudi gehiago
3. Minister of Sports of Brazil (en)	; 1995eko urtarrilaren 1a - 1998ko abenduaren 31 ; ← Bernard Rajzman (en) - Rafael Greca (en) →
3. Minister of Sports of Brazil (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Edson Arantes do Nascimento
Jaiotza	Três Corações, 1940ko urriaren 23a
Herrialdea	Brasil
Talde etnikoa	African Brazilians (en)
Lehen hizkuntza	portugesa
Heriotza	Morumbi District (en) eta Albert Einstein Israelite Hospital (en) , 2022ko abenduaren 29a (82 urte)
Hobiratze lekua	Memorial Necropole Ecumenica (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: ondesteko minbizia; organo anitzeko disfuntzio-sindromea
Familia
Aita	Dondinho
Ezkontidea(k)	Assíria Nascimento (en) (1994ko apirilaren 30a - 2008); Marcia Aoki (en) (2016 - 2022)
Bikotekidea(k)	ikusi Xuxa;
Seme-alabak	ikusi Edson Cholbi Nascimento (en) ; Sandra Regina Machado (en) ;
Hezkuntza
Hizkuntzak	portugesa; ingelesa; gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	futbolaria, politikaria, zinema aktorea eta aktorea
Ibilbidea
	Parte-hartzailea 1970eko Munduko Futbol Txapelketa ; 1966ko Munduko Futbol Txapelketa ; 1962ko Munduko Futbol Txapelketa ; 1958ko Munduko Futbol Txapelketa ; 2014 Copa Libertadores (en) ;
Posizio edo espezialitatea	aurrelaria; erdilaria
Kirol zenbakia	10
Lateralitatea	eskuina
Pisua	74 kilogramo
Altuera	173 zentimetro
Lantokia(k)	Brasilia
Enplegatzailea(k)	Nazio Batuen Erakundea
Jasotako sariak	ikusi Britainiar Inperioko Ordenaren zaldun komendadorea (1997) ; Río Brancoren Ordena (1967) ; honorary citizen of Baltimore (1973ko maiatzaren 30a) ; Distinguished Guest of Mexico City (2009) ; Llaves de la Ciudad de Mexico (2009) ; BBC World Sport Star of the Year (1970) ; South American Footballer of the Year (1973) ; National Order of Merit (1991) ; Ballon d'Or Dream Team (2020) ; FWA Tribute Award (2018) ; Laureus Lifetime Achievement Award (2000) ; BBC Sports Personality of the Year Lifetime Achievement Award (2005) ; FIFA Order of Merit (1984) ; FIFA Player of the Century (2000) ; Olympic Order (2016) ; FIFA Presidential Award (2007) ; Ohorezko Legioko zalduna (1963) ; Marca Leyenda (1997) ; World Cup Golden Ball (1970) ; Officer of the Order of Ouissam Alaouite (1975eko apirilaren 1a) ;
Izengoitia(k)	Pelé
	pele10.org

Edson Arantes do Nascimento (Três Corações, 1940ko urriaren 23a - São Paulo 2022ko abenduaren 29a), batez ere Pelé^[1] ezizenaz ezaguna, brasildar futbolaria izan zen, zaletu eta aditu askoren iritziz inoiz izan den handiena. Mendeko Atleta titulua jaso zuen 1981ean, L'Équipe frantziar kirol-egunkariak emanik.^[2]

Kirol ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Futbolerako berezko dohaina zuen: zelai gainean lasterra, bizia eta teknika trebekoa zen. Aurrelari aritzen zen maizenik, eta golak erraz sartzen zituen, bai urrundik eta bai gertutik. 1958ko Suediako Munduko Kopan (Jules Rimet lehiaketan) garaipena lortu zuen brasildar taldearekin aritu zen. 1962. eta 1970. urteetan jokatu ziren mundu lehiaketetan ere garaipena lortu zuen . Brasilen jokatu zuen Santos futbol taldean, harik eta 1974an futbola utzi zuen arte. 1975ean, ordea, futbolera itzuli zen 1977 arte, New Yorkeko Cosmos futbol taldearekin dirutza handiko kontratu bat sinatu baitzuen. Futbola utziz geroztik, kirol munduari gertutik loturik segitu zuen aditu lanetan; zenbait liburu ere idatzi zituen eta hainbat filmetan ere izan zen partaide.^[3]

Futbol profesionalaren goleatzailerik onena izan zen, 1.284 gol sartu baitzituen bere ibilbide osoan. Partida bakar batean sartutako gol kopururik handiena 1964an lortu zuen: 8 gol (Santos 11-Botafogo 0). 1959ko denboraldian 127 gol sartu zituen, inoizko markarik handiena.

Brasilgo selekzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brasilgo selekzioarekin 92 partida ofizial jokatu zituen eta taldeko golegilerik onena izan zen, 95 golekin, baita Munduko Txapelketetan inoizko brasildarrik onena ere (12 gol). 1958an, Munduko Txapelketa lortzen futbolaririk gazteena izan zen. Haren azken partida 1971ko uztailaren 18an izan zen, Brasil-Jugoslavia zehazki.

Futbol klubak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Brasilgo Santos FC taldean jokatu zuen 1956tik 1974 arte eta ondoren, New York Cosmos talde estatubatuarrean, 1975etik 1977 arte.

Tituluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Munduko Txapelketa: 1958, 1962 eta 1970.
Kluben arteko Munduko Txapelketa: 1962 eta 1963.
Ameriketako Askatzaileen Kopa (Taça Libertadores da América): 1962 eta 1963.
Brasilgo Kopa: 1961, 1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970 eta 1971.
Rio-São Paulo: 1959, 1963, 1964, 1966 eta 1968.
Campeonato Paulista: 1958, 1960, 1961, 1962, 1964, 1965, 1967, 1968, 1969, 1973.
Ipar-Ameriketako Txapelketa: 1977 (NY Cosmos).

Zinema[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Escape to Victory ("Ihesa ala garaipena", 1981).

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2017-1-28 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ (Ingelesez) [http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/misc/newsid_4584000/4584874.stm Cuando Pel� odia llamarse Pel�. ] 2006-01-05 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
↑ «Pelé. Biografía de Pelé» web.archive.org 2010-08-08 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
↑ «elmundo.es - Mundial 2006» www.elmundo.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Webgune ofiziala, pele10.com

Datuak: Q12897
Multimedia: Pelé / Q12897

[1] (Ingelesez) [http://news.bbc.co.uk/hi/spanish/misc/newsid_4584000/4584874.stm Cuando Pel� odia llamarse Pel�. ] 2006-01-05 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[2] «Pelé. Biografía de Pelé» web.archive.org 2010-08-08 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[3] «elmundo.es - Mundial 2006» www.elmundo.es (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[1]

[2]

[3]