Polonierazko literatura
Polonierazko literatura da hizkuntza hartaz egindakoa, nagusiki Poloniako idazleekin lotutakoa. Eslaviar literaturetan artean garrantzitsuenetariko bat da, errusiarraren atzetik.
Literaturako Nobel saria 1905ean Henryk Sienkiewiczek, 1924an Wladyslaw Stanislaw Reymontek, 1980an Czeslaw Milosz-ek, 1996an Wislawa Szymborska olerkariak eta 2018an Olga Tokarczukek eskuratu zuten.
Garapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Polonierazko literatiraren hasiera Behe Erdi Aroan dago. Urte haietan kristautasuna nagusitu zen herrialdean eta herri-hizkuntzaz erlijio-abestiak konposatu ziren; hauek izan ziren lehenengo bertako literaturaren aztarna idatziak. Garai hartan, Europa osoa moduan, latina elizaren hizkuntza zen baina herriak ulertzeko polonieraz erabiltzeko beharra izan zuen. Polonieraz idatzita ezagutzen den dokumentu zaharrena XIII. mendekoa da: Andre Mariari eskainitako otoitza da, Bogurodzica (Jainkoaren Ama); kanta hori gudetan erabili izan zen ereserki gisa. XIV. eta XV. mendeetako beste erlijio abestiak ere gordetzen dira, maitasunezko poema laburrak eta satira batzuk. Prosaz, bestetik, Bibliaren itzulpenak eta sermoi zatiak ezagutzen dira.[1]
Pizkundean, XV. mendean Humanismoaren eragina ezagutu zen eta, ondoren, Erreformarekin, latinez idatzitako lanak zabaldu ziren, baita italieraz idatzitakoak ere. Geroago polonierazkoak ere idatzi ziren. Garaian ohikoak zenez ereduak literatura klasikoan bilatu ziren baina, denborarekin, Poloniaren egoerara moldatu ziren, eduko abertzaleak jasoz.
Idazleak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Wincenty Kadłubek
- Jan Długosz
- Biernat z Lublina
- Mikołaj Rej
- Jan Kochanowski
- Klemens Janicki
- Mikołaj Sęp-Szarzyński
- Hieronim Morsztyn
- Maciej Sarbiewski
- Jan Andrzej Morsztyn
- Wespazjan Kochowski
- Franciszek Bohomolec
- Ignacy Krasicki
- Jan Ursyn Niemcewicz
- Stanisław Staszic
- Jan Potocki
- Adam Mickiewicz
- Juliusz Słowacki
- Zygmunt Krasiński
- Cyprian Kamil Norwid
- Henryk Sienkiewicz
- Bolesław Prus
- Eliza Orzeszkowa
- Kazimierz Przerwa-Tetmajer
- Stanisław Wyspiański
- Leopold Staff
- Jan Kasprowicz
- Władysław Reymont
- Stefan Żeromski
- Stanisław Przybyszewski
- Tadeusz Boy-Żeleński
- Stanislaw Ignacy Witkiewicz (Witkacy)
- Joseph Conrad
- Julian Tuwim
- Bolesław Leśmian
- Jarosław Iwaszkiewicz
- Konstanty Ildefons Gałczyński
- Antoni Słonimski
- Bruno Schulz
- Witold Gombrowicz
- Krzysztof Kamil-Baczyński
- Jerzy Andrzejewski
- Józef Czechowicz
- Zofia Nałkowska
- Rafał Wojaczek
- Marek Hłasko
- Sergiusz Piasecki
- Edward Stachura
- Zbigniew Herbert
- Miron Białoszewski
- Czesław Miłosz
- Tadeusz Róźewicz
- Gustaw Herling-Grudziński
- Wisława Szymborska
- Tadeusz Konwicki
- Adam Zagajewski
- Stanisław Barańczak
- Stanisław Lem
- Ryszard Kapuściński
- Stefan Kisielewski
- Joan Paulo II.a
- Jarosław Marek Rymkiewicz
- Marcin Świetlicki
- Manuela Gretkowska
- Olga Tokarczuk
- Eustachy Rylski
- Wiesław Myśliwski
- Michał Witkowski
- Dorota Masłowska
Nobelekin sarituak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Henryk Sienkiewicz (1846–1916) |
Władysław Reymont (1865–1925) |
Isaac Bashevis Singer (1902–91) |
Czesław Miłosz (1911–2004) |
Wisława Szymborska (1923–2012) |
Olga Tokarczuk (1962an jaioa) |
|---|---|---|---|---|---|
_(cropped).jpg) |
 |
.jpg) |
.jpg) |
.jpg)
|
- Henryk Sienkiewicz (1905)
- Władysław Reymont (1924)
- Isaac Bashevis Singer (1978, Yiddish)
- Czesław Miłosz (1980)
- Wisława Szymborska (1996)
- Olga Tokarczuk (2018)
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Czesław Miłosz, The History of Polish Literature. Google Books preview. University of California Press, Berkeley, 1983. ISBN 0-520-04477-0.[1]
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q692327
Multimedia: Polish literature / Q692327