Salomėja Nėris

Salomėja Nėris
	; Irudi gehiago
SESBeko Sobiet Goreneko kide	;
SESBeko Sobiet Goreneko kide
Bizitza
Jaiotza	Kiršai (en) , 1904ko azaroaren 4a (juliotar egutegia)
Herrialdea	Lituania ; Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna
Heriotza	Mosku, 1945eko uztailaren 7a (40 urte)
Hobiratze lekua	Petrašiūnai Cemetery (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: gibeleko minbizia
Hezkuntza
Heziketa	Vytautas Magnus University (en) ; Marijampolė Gymnasium (en)
Hizkuntzak	lituaniera
Jarduerak
Jarduerak	poeta, itzultzailea, idazlea, politikaria eta irakaslea
Jasotako sariak	ikusi Stalin Prize ; Order of the Patriotic War 1st class ;
Kidetza	Sobietar Idazleen Batasuna
Genero artistikoa	bertsoa; narraziozko poesia

Salomėja Nėris, jaiotzaz Salomėja Bačinskaitė - Bučienė (Kirsai, Lituania, 1904ko azaroaren 17a^greg./azaroaren 4a^jul. - Mosku ,1945eko uztailearen 7a) lituaniar irakaslea eta poeta ezagunenetako bat da.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Salomėja Nėris Kirνain jaio zen, gero Vilkaviνkis barrutian. Lituaniako Unibertsitatean graduatu zen eta Lituaniera, Alemana eta Literatura ikasi zituen. Ondoren, irakasle izan zen Elizdijin, Kaunasen, eta Panevhiriak. Bere lehen olerki-bilduma, Anksti ryt izenekoa (goizean goiz), 1927an argitaratu zen.

1928an, unibertsitatean graduatu zen eta alemaneko irakasle izendatu zuten Sejny éiburys' institutuan (Elizdijai). 1931ra arte, Nėris argitalpen nazionalista eta katolikoetan lagundu zuen. Vienan alemanez ikasten ari zela, 1929an, Bronius Zubrickas (medikuntzako ikaslea) ezagutu zuen eta hark erakarrita sentitu zen. Zubrickasek ideologia sozialista zuen, eta, beraz, Nėris jarduera sozialistekin elkartu zen.^[1]

1931n, Neris Kaunasera joan zen, eta han lezioak eman eta lituaniko herri-ipuinak argitaratu zituen. Bigarren poesia-bilduman, Las huellas en la arena, krisi espiritual nabarmena zegoen. Urte berean, gai iraultzaileko bertsoak argitaratu zituen Trečias frontas (Hirugarren frentea) egunkari komunistan. Komunismoaren alde lan egiteko hitza ere eman zitzaion. Hala ere, ez zuen berak idatzi, baizik eta Trečias frontas-eko editore buruak, Kostas Korsakasek, eta Valys Drazdauskas ekintzaile komunistak (Nėris interesatuagoa zegoen poesia idaztean, arteari buruzko adierazpen politikoetan edo teorietan baino).^[2]

Nėrisek Literatura Sari Nazionala jaso zuen 1938an.

Sobietar okupazioko jarduerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iritzi eztabaidagarriak daude Sobietar Okupazioarekin duen erlazioari buruz. Liaudies Seimas-eko ("Dieta del Pueblo") diputatu izendatu zuten. Sobietarrek bultzatuta, Lituania independentea SESBeko Errepublika bihurtzeko aho bateko erabakia hartu zuen, eta Sobietar Batasunean Lituania Sobietar Batasuneko Errepublika bat izan zedin eskatzera joan zen Seimasen ordezkaritzako kide izan zen.

Stalinen omenez poema bat idazteko eskatu zioten, eta, ondoren, Stalin saria eman zioten (hil ondoren, 1947an). Ondoren, pieza gehiago idatzi zituen gaiari buruz, Sobietar Batasuneko Alderdi Komunistako funtzionarioek bultzatuta. Bigarren Mundu Gerra igaro zen Errusiako Errepublika Sozialista Sobietarrean.

Nėris Kaunasera itzuli zen, baina gaixotu egin zen eta gibeleko minbiziaz hil zen 1945ean Moskuko ospitale batean.^[3] Bere azken poemek Lituaniarekiko zaletasun sakona erakusten dute. Kaunas-en lurperatu zuten, Kulturaren Museoko plazan, eta, ondoren, Petraνiοnai hilerrian.

Izengoitia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hasierako izengoitia Neris zen, Lituaniako bigarren ibai handienaren izena. 1940an, ikasleen gutun bat jaso zuen: bere aberriari traidorea deitu zion eta Neris ibaiaren izena ez erabiltzeko eskatu zion. Orduan, diakritiko bat gehitu zion "e"-ri, eta, ordutik aurrera, Nėris sinadurak erabili zuen, ordura arte ez baitzuen esanahi berezirik.^[2]

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Anksti rytą. - Kaunas, 1927. - 77p.
Pėdos smėly. - Kaunas: Sakalas, 1931. - 61p.
Per lūžtantį ledą. - Kaunas: Sakalas, 1931. - 48p.
Mūsų pasakos / sp. paruošė S.Nėris. - Kaunas: Spindulys, 1934. - 160p.
Per lūžtantį ledą. - [Kaunas]: Sakalas, [1935]. - 48p.
Diemedžiu žydėsiu. - Kaunas: Sakalas, 1938. - 69p.
Eglė žalčių karalienė. - Kaunas: Valst. l-kla, 1940. - 107p.
Poema apie Staliną. - Kaunas: Spaudos fondas,1940. - 16p.
Rinktinė. - Kaunas: Valst. l-kla, 1941. - 192p.
Dainuok, širdie gyvenimą: eilėraščiai ir poemos. - Kaunas: Valst. l-kla, 1943. - 39p.
Lakštingala negali nečiulbėti. - Kaunas: Valst. grož. lit. l-kla, 1945. - 109p.
Eglė žalčių karalienė. - [Kaunas]: Valst. grož. lit. l-kla, 1946. - 96p.
Poezija: [2t.]. - Kaunas: Valst. grož. lit. l-kla, 1946.
Našlaitė. - Kaunas: Valst. grož. lit. l-kla, 1947. - 48p.
Žalčio pasaka. - Chicago, 1947. - 112p.
Rinktinė. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1950. - 276p.
Eilėraščiai. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1951. - 84p.
Poema apie Staliną. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1951. - 36p.
Pavasario daina. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1953. - 38p.
Poezija. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1954. - 500p.
Baltais takeliais bėga saulytė. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1956. - 164p.
Raštai : trys tomai. - [Vilnius]: Valst. grož. lit. l-kla, 1957.
Rinktinė. - Kaunas: Valstybinė pedagoginės literatūros leidykla, 1958. - 112p. - (Mokinio biblioteka).
Širdis mana - audrų daina. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1959. - 474p.
Eglė žalčių karalienė: poema pasaka. - Vilnius: Valst. grož. lit. l-kla, 1961. - 51p.
Pavasaris per kalnus eina: eilėraščiai. - Vilnius: Valstybinė grožinės literatūros leidykla, 1961. - 511p.
Biała ścieżka. - Warszawa: Państ. inst. wydawniczy, 1963. - 34p. - in Polish
Kur baltas miestas: rinktinė. - Vilnius: Vaga, 1964. - 143p.
Rinktinė. - Kaunas: Šviesa, 1965. - 90p. - (Mokinio biblioteka).
Laumės dovanos. - Vilnius: Vaga, 1966. - 25 p.
Poezija: 2t. - Vilnius: Vaga, 1966
Keturi: poem. - Vilnius: Vaga, 1967.
U rodnika. - Vilnius: Vaga, 1967. - en ruso
Lirika. - Moskva: Chudožestvennaja literatura, 1971. - 230p. - en ruso
Poezija. - Vilnius: Vaga, 1972. - 2 volúmenes
Negesk žiburėli. - Vilnius: Vaga, 1973. - 151p.
Egle - zalkšu karaliene: poēma, translation by Daina Avotiņa. - Rīga: Liesma, 1974. - 58p. - en letón
Širdis mana - audrų daina. - Vilnius: Vaga, 1974. - 477p.
Kaip žydėjimas vyšnios: poezijos rinktinė. - Vilnius: Vaga, 1978. - 469p.
Poezija: rinktinė. - Vilnius: Vaga, 1979. - 827p.
Veter novych dnej: stichotvorenija. - Moskva: Chudožestvennaja literatura, 1979. - 334p. - en ruso
Mama! Kur tu?: poem. - Vilnius: Vaga, 1980. - 38p.
Nemunėliai plauks. - Vilnius: Vaga, 1980. - 201p.
Negesk, žiburėli: eilėraščiai ir poemos. - Vilnius: Vaga, 1983. - 103p.
Nedziesti, gaismehlit. - Ryga: Liesma, 1984. - 129p. - en letón
Raštai: 3 volúmenes - Vilnius : Vaga , 1984.
Blue sister, river Vilija = sesuo Žydrioji - Vilija = Sestra Golubaja - Vilija. - Moskva: Raduga, 1987. - 261p. - en inglés y ruso
Solovej ne petj ne možet: stichi. - Vilnius: Vaga, 1988. - 160p. - (Litovskaja poezija). - en ruso
Egle, koroleva užei: poem, translation by M. Petrov. - Vilnius: Vyturys, 1989. - 62p. - en ruso
Wiersze wybrane, translation by M. Stempkowska. - Kaunas: Šviesa, 1989. - 221p. - en polaco
Prie didelio kelio: eilėraščiai. - Vilnius: Lietuvos rašytojų s-gos l-kla, 1994. - 96p.
Tik ateini ir nueini: rinktinė. - Vilnius: Alma littera, 1995. - 220p.
Eglė žalčių karalienė. - Vilnius: Lietus, 1998. - 126p.

Sariak eta aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1938an Literatura Sari Nazionala jaso zuen.
1947an, Nėris hil ondoren, Stalin saria eman zioten.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ MOKSLO LIETUVA Nr 2 (314) 2005 m. sausio 20 - vasario 20 d. at ml.lms.lt
↑ ^a ^b Rasyk.lt: Apie S. NÄries gyvenimo vingius ir jos gyvenimo meiles at www.rasyk.lt
↑ Salomėja Nėris at www.booksfromlithuania.lt

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q462166
Multimedia: Salomėja Nėris / Q462166

[1] MOKSLO LIETUVA Nr 2 (314) 2005 m. sausio 20 - vasario 20 d. at ml.lms.lt

[rasyk.lt-2] Rasyk.lt: Apie S. NÄries gyvenimo vingius ir jos gyvenimo meiles at www.rasyk.lt

[3] Salomėja Nėris at www.booksfromlithuania.lt

[1]

[2]

[3]