Lankide:MaialenP/Proba orria

Anarko-primitibismoa

Anarkismo primitibista edo anarko-primitibismoa zibilizazioaren jatorria eta aurrerabidea kritikatzen dituen ideologia politikoa da. Anarkismo mota bat da eta ekologismo erradikalaren eta ekozentrismoaren zati ere, bada. Primitibistek diotenez, ehiza-bilketa nekazaritzaren biziraupenerantz aldatzeak, estratifikazio soziala, hertsapena eta alienazioa ekarri zituen. Haiek desindustrializazioaren, lanaren banaketaren edo espezializazioa ezeztatzearen eta teknologia bertan behera uztearen bidez bizitza ez "zibilizatu" batera itzultzearen alde egiten dute. Dena den, anarkikoak ez diren primitibismo mota ugari daude, eta primitibista guztiek ez dute fenomeno bera zibilizazio modernoaren arazoen iturri gisa adierazten. Batzuek, Theodore Kaczynskik (Unabomber) adibidez, Industria Iraultza arazo gisa baino ez dute ikusten (argitu behar da Theodor Kaczynskik ez duela bere burua primitibistatzat hartzen, baizik eta kritikatu egin zuela mugimendu hori, eta, horregatik, askok uste dute ez dela bidezkoa anarkismo primitibistaren barruan sartzea); beste batzuek, berriz, hainbat gertakari historiko aipatzen dituzte, hala nola monoteismoa, metalaren erabilera, idazketaren tresnak, eta abar.

Anarko-primitibismoaren bandera.

Anarkista gehienek zibilizazioaren kritika hori arbuiatzen dute, eta batzuek babestu egiten dute, nahiz eta beren burua primitibistatzat ez hartu (adibidez, Wolfi Landstreicher edo anarkismo intsurrekzionalistako pertsonaiak). Anarkoprimitibistak "berpizkundearen" bidez egoera basatia lortzeko praktikan jartzen direlako bereizi ohi dira. Batzuek nudismora itzultzea ere sustatzen dute.

Historia

Anarkismoa ingurune naturalari erreparatzen hasi zitzaion, batez ere Henry David Thoreauren lanetan ikus daiteke, Estatu Batuetako erlijioso transzendentalista eta anarkista indibidualista izan zena. Bere Walden liburuan, bizitza sinplebaten eta autohornikuntzaren alde egiten du zibilizazio industrialaren aurrerapenari aurre egiten dioten ingurune naturaletan.

John Zerzanek Thoreauren Excursion (1863) testua zibilizazioaren aurkako idazkien bilduman sartu zuen, Contra la civilización: lecturas y Reflexiones (1999) izenekoan.

XIX. mende amaieran, naturalismo anarkista filosofia anarkista eta naturalisten batura bezala agertu zen.

Anarko-naturalismoak mundu ekologiko bat sustatu zuen, ekovillaga txikiak, eta, nabarmenki, nudismoa, modernitatearen gizarte industrialaren artifizialitatea saihesteko modu gisa. Anarkista naturalistak gizabanakoa bere alderdi biologiko, fisiko eta psikologikoetan ikusi zuen, eta gizarte-determinazioak saihestu eta ezabatu nahi izan zituen.

Green Anarchy (Anarkia Berdea) urtean hiru aldiz argitaratutako aldizkaria izan zen, izen bereko talde batek sortua Eugene, Oregon, eta Ameriketako Estatu Batuetan. Aldizkariak anarkismo primitibista, anarkia postezkertiarra eta ekologismo erradikalaren barruko joerak, herri indigenak, animalien askapena, antikapitalismoa eta preso politiko ekologistatzat jotzen zituztenen aldeko babesa zituen ardatz. 8.000 ale zabaldu ziren eta aldizkariaren arabera, espetxeetan harpidetza doakoa zen.

Green Anarchy, Green Anarchisten sortzaileetako batek ezarri zuen, Erresuma Batuko antzeko argitalpen bat. Aldizkariaren azpititulua "la Prensa Anti-Civilización de Teoría y Acción" zen, John Zerzan editore zelarik. 2002an, aldizkariak Unabomber Theodore Kaczynski gerrako preso gisa aurkeztu zuen eta "Golpear donde duele" testua argitaratu zuen.

Teoria

Primitibisten arabera, nekazaritza iritsi aurretik, gizakiak tribu nomadetan bizi ziren, sozialki, politikoki eta ekonomikoki berdintasunezkoak zirenak. Inolako hierarkiarik gabe, tribu hauek, batzuetan, anarkismoaren pertsonifikazio aitzindari bezala ikusten ziren.

John Moorek dio anarkoprimitibismoak zera bilatzen duela:

"gizabanakoa, gizarte-harremanak eta mundu naturalarekiko interakzioak egituratzen dituzten botere-modu guztiak deskubritzea, horiei aurre egitea eta abolitzea." 2012ko abuztuaren 10ean artxibatua, Wayback Machinen.

Primitibistek diote nekazaritzaren ondorioz gizarteak prozesu teknologikoen, lanaren banaketaren eta hierarkiaren ondorioz sortutako botere-egituraren mendekoagoak bihurtu direla. Primitibistak ez daude ados baratzezaintzak gizarte anarkiko batean izan beharko lukeen presentzia-mailari buruz; batzuek diote permakulturak eginkizun bat izan beharko lukeela, baina beste batzuek, berriz, ehiztari/biltzaile gisa baino ez irautearen alde egiten dute.

Zientifismoari uko egin arren, primitibismoa kultura antropologikoan eta arkeologian oinarritu da. Mendearen azken erdian, lehen barbarotzat jotzen ziren gizarteak akademikoek aztertu dituzte, eta horietako batzuek diote lehen gizakiak bake eta oparotasun erlatiboan bizi zirela. Adibidez, Frank Hole, nekazaritza "goiztiarrean" adituak eta Kent Flannery, mesoamerikako zibilizazioan adituak, aztertu dutenez "Lurreko talde bakar batek ere ez du ehiztariek eta biltzaileek baino denbora libre gehiago, batez ere jolasetan, elkarrizketan eta erlaxazioan erabiltzen dutenak. " (Kirkpatrick Sale, "Dwellers in the Land: The Bioregional Vision")

Karl Polanyi eta Marshall Sahlins bezalako adituek, gizarte primitiboa, opariaren ekonomia bezala deskribatzen dute, "Bere erabilgarritasunagatik edo bere edertasunagatik, bere kostuagatik baino gehiago baloratutako ondasunekin; erosotasunak beharretan oinarrituta prezioan baino gehiago; soldata baten truke edo onura indibidual baten ideiarik gabe burututako lana, are gehiago, 'Lan egitea' noziorik gabe." . Baieztapen hau gogor kritikatu da prezioa bere erabilgarritasunaren metafora bat besterik ez delako.

Beste aditu eta pentsalari batzuek, Paul Shepardek adibidez, Claude Lévi-Strauss antropologoaren eraginpean, "Eboluzioaren printzipioari" buruz idatzi dute. Printzipio horren arabera, beren habitat naturaletik eta portaeretatik kanpo dauden espezieak patologiko bihurtuko dira. Shepardek luze eta zabal idatzi du giza "ontogenia" naturalaren etenari buruz, zeina milaka urteko eboluzioan garatu baita bilketan oinarrituta eta nekazaritzak eragindako bizimodu sedentario batek eten duen.

Marshall Sahlinsek berak dioenez, gizarte primitiboak, historiaurrekoak eta gaur egun irauten dutenak (Australiako aborigenak, boskimanoak...) oparotasun erlatibo batean bizi ziren, behar zuten guztia baitzuten. Baieztapen hori ulertzeko, beharrezkoa da ohartzea egungo mendebaldeko gizarteak instituzionalizatu egin dituela bere desio materialistak, baina hori ez dela gizakiaren egoera naturala. Gure parametroen arabera, horrelako gizarteek bizi duten pobrezia ez da halakoa, ondasunen urritasunak ahalbidetzen baitie beren bizimodu nomada.

Itun berean, Marshall Sahlinsek azaltzen du aztertutako gizarte primitiboek denbora libre asko dutela, egunean batez beste hiru orduz bizirauteko, ehiza edo bilketa kasu, eta gainerako denbora lo egiten edo aisialdian ematen dutela.

Teorialari batzuek esaten dute anarko-promitibismoak ideologia politiko gisa denbora luzez iraun duela, zibilizazioarekin ez asetzea eta kulturen eta belaunaldien artean sentitutako naturara itzultzeko nahiak areagotu duen pentsamendua izan delako. Zibilizazioaren eta naturaren arteko banaketaren zabalera edo horren pertzepzioak, zibilizazioa suntsitzeko gogoa elikatzen duen faktore bat dela argudiatzen dute, eta pentsamendu anarko-primitibista askatzeari eusten diote.

Zibilizazioa

Primitibistek zibilizazioa logika eta erakunde gisa, eta etxekotzeko, kontrolatzeko eta menderatzeko aparatu fisiko gisa ikusten dute. Jatorriaren gaian oinarritzen dira funtsean. Zibilizazioa zapalkuntzaren azpian dagoen arazo edo sustrai gisa ikusten da, eta desegin edo suntsitu egin behar dela uste dute.

Primitibistek, zibilizazioaren sorrera, azken 10.000 urteetan, bizitzaren sareari sakon lotutako existentzia batetik, banandu baterantz eta bizitza osoaren kontrolpeko existentzia baterantz izandako aldaketa bezala deskribatzen dute. Zibilizazioaren aurretik aisialdirako denbora zabala, genero-autonomia eta gizarte-berdintasuna, ingurune naturalarekiko ikuspegi ez-suntsitzailea, indarkeria antolaturik eza, bitartekaritza edo erakunde formalik eza, eta osasuna eta sendotasuna zeudela diote. Primitibistek diote zibilizazioak gerra , emakumeen azpiratzea, biztanleriaren hazkundea, gehiegizko lana, jabetza-kontzeptuak, hierarkiak, gaixotasun ezagun bakoitza ekarri zituela. Zibilizazioa senezko askatasunari uko egitearen mende dagoela, eta ezinezkoa dela uko egite hori erreformatzea aldarrikatzen dute.

Kultura sinbolikoarekiko kritika

Primitibistek kultura sinboliko baterako aldaketa arbuiatzen dute, oso arazotsutzat jotzen baitute, elkarreragin zuzen batetik bereizten gaituelako zentzuan. Normalean, planteamendu horren erantzuna hau izaten da: "Orduan, marmar egin nahi duzu?". Hori litzateke batzuen nahia, baina kritikarik ohikoena komunikazioari eta ulermenari datzaizkien arazoekiko ikuspegia da. Arazo horiek pentsamendu sinbolikoan oinarritzen dira nagusiki, beste esanahi sentsual eta mugagabe batzuen gastuan (baita bazterketan ere).

Bizitzaren etxekotzea

Etxekotzea, primitibisten arabera, zibilizazioak bizitza bere logikaren arabera doktrinatzeko eta kontrolatzeko erabiltzen duen prozesua da. Etxekotzeko mekanismoek honako hauek barne hartzen dituzte: domatu, hazi, genetikoki aldatu, hezi, xaxatu, beldurtu, hertsatu, estortsionatu, hitzeman, gobernatu, esklabizatu, izutu, erail, etab. Zerrendak ia interakzio sozial zibilizatu guztiak barne hartzen ditu. Primitibistek diotenez, haien kausa eta eragina gizarte osoak aztertzen ditu hainbat erakunde, erritu eta ohitura ezartzen.

Primitibistek, tribu nomadak sedentario bihurtzeko prozesua bezala ere deskribatzen dute etxekotzea, nekazaritzaren eta abeltzaintzaren bidez izakin finkoetara pasatuz. Etxeratze-mota horrek hezten diren lur, landare eta animaliekin harreman totalitarioa izatea eskatzen duela aldarrikatzen dute. Diotenez, basa-egoera batean bizitza orok baliabideak partekatzen ditu eta horiengatik lehiatzen da, baina etxekotzeak balantze hori suntsitzen du. Etxekotutako paisaiak (adibidez, artzaintza-eremuak, ereindako eremuak eta, maila txikiagoan, baratzezaintza eta lorezaintza) garai bateko baliabideen banaketaren amaiera eskatzen du; lehen "hau guztiona zen" gaur egun "nirea" da. Primitibistek diotenez, jabetzaren nozio honek hierarkia sozialaren sorrera oinarritu zuen, horrela jabetza eta boterea eraikiz.

Primitibistentzat, etxekotzeak ekologia ordena aske batetik totalitario batera aldatzeaz gain, etxekotuak diren espezieak esklabo bihurtzen ditu.

Dinamikaren eta patriarkatuaren jatorria

Primitibisten ustez, zibilizazioranzko aldaketaren hasieran, patriarkatua da lehenengo produktuetako bat: gizonaren nagusitasuna formalizatzea eta hura sustatzen duten erakundeak garatzea. Primitibisten arabera, genero bereizketa faltsuak eta gizon eta emakumeen arteko banaketak sortuz, zibilizazioak, berriz ere, "Beste bat" sortzen du, gizatasunik gabea, kontrolatua, menderatua eta erabilia izan daitekeena . Hau, nekazaritzarako landareen etxekotzea eta abeltzaintzarako animaliena bezala ikusten dute, dinamika orokorrean, baita espezifikoan ere, ugalketaren kontrola kasu. Gizarte-estratifikazioaren beste esparru batzuetan bezala, funtzioak emakumeari esleitzen zaizkiola diote, hierarkiari mesede egiten dion ordena zurruna eta aurreikusteko modukoa ezartzeko. Diotenez, emakumeak jabetza gisa ikusten dira, soroetako laboreak edo larreetako ardiak bezala. Primitibistek diote lurra, landareak, animaliak, esklaboak, haurrak edo emakumeak edukitzea eta erabat kontrolatzea zibilizazioak ezarritako dinamikaren parte dela.

Patriarkatuak, primitibista batentzat, femeninoa dena menderatzea eta natura usurpatzea eskatzen du, erabateko deuseztapenera mugatuz.  Boterearen murriztea, kontrola,eta dominaziotik haratago doa, askatasuna dute batzuek, beste batzuk hiltzeko, eta haien bizien gain erabakitzeko.

Egoera patriarkalak ezartzen omen ditu gure elkarrekintza guztiak: gure buruarekin, sexualitatearekin, besteekin eta naturarekin ditugun harremanekin. Balizko esperientzien espektroa zorrotz mugatzen duela aldarrikatzen dute.

Lanaren banaketa eta espezializazioa

Primitibistek lanaren banaketa eta espezializazioa funtsezko arazo bateraezin gisa ikusten dituzte, erabakigarriak gizarte barruko gizarte-harremanetarako. Gure burua zaintzeko eta geure premiez hornitzeko trebetasunaren deskonexio hori, zibilizazioak iraunarazten duen banantze eta desjabetzeko teknika gisa ikusten dute. Espezializazioa eragin-bidegabekeria saihestezinen eragile gisa ikusten da, eta berdintasunezko harremanak ahultzen ditu.

Zientziaren gaitzespena

Primitibistek zientzia modernoa eta mekanikoa  mundua ulertzeko metodo gisa baztertzen dituzte. Zientzia, normalean jokatzen duen moduan, ez da neutraltzat hartzen. Zibilizaziotik atera diren eta zibilizazioa indartzen duten arrazoiz eta suposizioz beteta ikusten dute.

Zientzia modernoa mundua behatu eta ulertu behar diren objektu bananduen bilduma gisa ikusteko saiakera gisa interpretatzen da. Zeregin hori betetzeko, zientzialariek emozionalki eta fisikoki urrundu behar dute, behatutako gauzarekiko informazio-lotura bakarra izateko.

Primitibistek diote hori bizitza ikusteko modu mekaniko bat dela eta gure garaiko erlijio nagusiaren baliokidea dela. Zientziak kuantitatiboa bakarrik hartzen duenez kontuan, primitibistek iradokitzen dute ez duela balio edo emoziorik onartzen. Zientziak erreproduzitu, iragarri eta behatzaile guztientzat berdinak diren gauzak bakarrik erreproduzitu, iragarri eta inportanteak direla aldarrikatzen duen bitartean, primitibistek diote errealitatea berez ez dela erreproduzitzekoa, iragartzeko modukoa edo berdina behatzaile guztientzat.

Primitibistek errealitatearen kontsiderazio partzial gisa ikusten dute zientzia, hainbat sektoretatik egiten zaion kritika gisa hau litzake: nagusiki murriztailea izatearena. Behagarritasuna, gizatasunik eza, aurresangarritasuna, kontrolagarritasuna eta uniformetasuna dira zientziaren helburuak. Honek, primitibistek diotenez, mundua dena kuantifikatua, kontrolatua eta gainerakoarekin uniformetasunean izan beharko litzatekeela pentsatzera eramaten du. Primitibistek zientzia esperientziak, pertsonak eta ideia anomaloak makina baten osagai inperfektu gisa baztertu edo suntsitu beharko liratekeela dioen ideiaren sustatzaile gisa ikusten dute .

Teknologiaren arazoa

Primitibistek teknologia modernoa erabat baztertzen dute. Sistema konplexu gisa ikusten dute, eta lana banatzea, baliabideak ateratzea eta ustiatzea eskatzen du, prozesua inplementatzen dutenen onurarako. Teknologiarekiko elkarreragina beti alienazioa eta bitartekaritza dela diote, eta argudiatzen dute teknologiaren emaitzarekin eta harekin elkarreragitea beti dela errealitatearen bertsio alienatu, neurtu eta desitxuratu bat. Teknologia, zientzia bezala, ez da neutrala.

Tresna sinple bat elementu baten aldi baterako erabileratzat hartzen da gure ingurune hurbilean, zeregin espezifiko baterako. Tresnak ez dira sartzen egintzaren erabiltzailea alienatzen duten sistema konplexuetan. Primitibistek teknologian bereizketa inplizitua dagoela aldarrikatzen dute, hainbat autoritate formatara garamatzan bitarteko osasungaitz bat sortuz. Dominazioa hazi egiten da teknologia berri bat sortzen den bakoitzean, eta primitibistek ikusten dute nola beti beharrezkoa den teknologia berria eraikitzea jatorrizko teknologia jasan, elikatu, mantendu eta konpontzeko. Primitibistek diotenez, horrek berehala sistema teknologiko konplexu bat ezartzera garamatza, eta badirudi sistema horrek existentzia independentea duela sortu duten gizakiekiko. Sistema honek mundu naturala suntsitu, ezabatu eta suntsitzen duela uste dute, makinak bakarrik sartzen diren mundu bat eraikiz.

Ekoizpena eta industrialismoa

Primitibisten arabera, egitura tekno-kapitalistaren funtsezko elementuetako bat industrializazioa da, botere zentralizatu baten gainean eraikitako ekoizpen-sistema mekanizatua eta pertsonen eta naturaren ustiapena suposatzen duena. Industrialismoak ezin du, diotenez, genozidiorik gabe, ingurune naturalaren suntsiketa eta kolonialismoaren egintza deliberaturik izan.

Primitibistak

• John Zerzan
• Derrick Jensen
• Christopher McCandless
• Tyler Durden (fikziozko pertsonaia)