Samos

Koordenatuak: 37°48′N 26°48′E / 37.8°N 26.8°E / 37.8; 26.8
Wikipedia, Entziklopedia askea
Samos
 Grezia
Administrazioa
Estatu burujabe Grezia
Decentralized administration of GreeceDecentralized Administration of the Aegean
EskualdeaIpar Egeo
HiriburuaVathy (en) Itzuli
Geografia
Koordenatuak37°48′N 26°48′E / 37.8°N 26.8°E / 37.8; 26.8
Azalera476 km²
Punturik altuenaKerkis (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria32.977 (2011)
32.642 (2021)
Adierazpen errorea: Ustekabeko < eragileaAdierazpen errorea: Hitz ezezaguna "br" (2011)
Dentsitatea69,28 bizt/km²
Ordu eremuaUTC+02:00 eta UTC+03:00
samos.gr
Beste esanahi batzuen berri izateko, ikus: «Samos (argipena)»

Samos[1] (grezieraz: Σάμος; turkieraz: Sisam) Egeo itsasoan dagoen Greziako uharte bat da, Esporadak uhartedikoa, Turkiako kostaldetik hurbil.

Ikaria uhartearekin batera Samos nomo edo departamendua osatzen du. Hiriburua Samos herria da (5.600 biztanle).

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Samosek 478 km² azalera du, 43 km luzera eta 13 km zabalera. Egeo itsasoaren uharterik nagusienetako bat da, Anatoliatik gertu kokatuta (itsas-milia bat zabaleko itsasartea). Uharte menditsua da, Kerketeus mendilerroak zeharkatuta, honetatik Kerkis garaiena izanda (1.434 m.). Bere klima mediterraneo denez, famatua da bere ardoa.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

    Datu klimatikoak (Samosko Aireportua)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 20.4 21.4 24.0 28.0 34.4 39.4 43.0 40.6 37.2 31.6 26.0 23.0 43.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 13.4 13.7 16.3 19.8 25.1 30.5 33.7 33.6 28.6 23.6 18.8 14.9 22.7
Batez besteko tenperatura (ºC) 10.6 10.7 12.8 15.9 20.5 25.8 28.8 28.8 24.4 20.0 15.4 12.2 18.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 7.7 7.7 9.3 12.1 15.9 21.0 24.0 24.1 20.2 16.5 12.1 9.5 15
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -2.4 -3.4 -1.0 5.0 7.4 8.8 14.8 16.4 12.2 7.0 1.0 -1.4 -3.4
Pilatutako prezipitazioa (mm) 148.5 102.8 85.9 31.8 15.5 2.7 0.7 1.1 22.7 28.9 110.4 163.7 714.7
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 12.4 10.4 8.6 7.4 4.0 1.1 0.2 0.1 1.4 4.6 9.3 13.7 73.2
Hezetasuna (%) 70.2 68.1 67.5 64.4 59.1 50.5 43.7 46.0 51.6 62.2 68.6 72.6 61.3
Iturria (1): Hellenic National Meteorological Service (tenperatura eta prezipitazioa)[2]
Iturria (2): NOAA (prezipitazioa eta muturrekoak)[3]

Banaketa administratiboa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gertuko Ikaria eta Fourni uharteekin batera, Samos izen bereko prefektura sortzen du. Hona hemen prefekturaren herriak:

Udala YPES kodea Posta kodea Area kodea
Agios Kirykos 4601 833 00 22750-2
Evdilos 4603 833 02 22750-3
Fournoi Korseon 4608 833 01 22750-5
Karlovasi 4604 832 00 22730-3
Maratokampos 4605 831 02 22730-3
Pitagoreio 4606 831 03 22730-6 9 arte
Raches 4607 833 01 22750-4
Vathy/Samos 4602 831-00 22730-2
Samos satelite irudian (NASA).

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Menditsua da uhartearen mendebala (1.436 m Kerketes mendian) baina laborantzara zuzendutako zabaldiek hartzen dute uhartearen ekialdea eta hegoaldea. Laborantza (mahatsa, olibondoak, zitrikoak, tabakoa, kotoia) eta arrantza dira ekonomia jarduera nagusiak.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oso uharte oparoa izan zen K.a. VII. mendetik aurrera, eta kolonia asko antolatu zituzten bertako biztanleek Propontide, Amorgos eta Samotrazian. Ontzigile bikainak, eskulangile iaioak eta ehule trebeak ziren Samosko biztanleak, eta Egiptotik Iberiarainoko eremuan saltzen zituzten beren merkataritza produktuak. Persiarrek konkistatu zuten K.a. V. mendean eta erromatarrek K.a. IIean. Bizantziarren eta genoarren esku egon zen XIV.-XV. mendeetan baina turkiarrek menderatu zuten ondoren eta albaniar jatorriko biztanleez populatu zuten uhartea. Greziaren mende geratu zen Balkanetako lehen gerra amaitu zenean (1923).

Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aipagarriak dira Hera tenpluko hondakinak.

Samostar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Euskaltzaindia. (PDF) 154. arauaː Europako eskualde historiko-politiko nagusiak. .
  2. Hellenic National Meteorological Service. Samos Climate. .
  3. (Ingelesez) National Oceanic and Atmospheric Administration. Climate Data for Samos. .