Edukira joan

SARS-CoV-2: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
Xabi22 (eztabaida | ekarpenak)
5.777 edits
+edukiak
Xabi22 (eztabaida | ekarpenak)
5.777 edits
→‎Birologia: +edukiak
17. lerroa: 17. lerroa:


== Birologia ==
== Birologia ==
Koronabirus birus-familia handia da, eta arnas gaixotasunak eragin ditzaketen birusek osatua, bai gizakiengan bai animaliengan. Gutxitan bada ere, animalien koronabirusak eboluzionatu eta gizakia infektatu dezake, eta gero pertsona batetik bestera heda daiteke, 2002ko azaroan Guangdong probintzian (Txina) agertu zen SARS birusarekin gertatu zen bezala (hau ere Guandongen agertu zen, 2002an. Antzekoa den MERS-CoV birusa ere Saudi Arabian atzeman zen lehen aldiz 2012an.
[[Koronabirus]] birus-familia handia da, eta arnas gaixotasunak eragin ditzaketen birusek osatua, bai gizakiengan bai animaliengan. Gutxitan bada ere, animalien koronabirusak eboluzionatu eta [[Gizaki|gizakia]] infektatu dezake, eta gero pertsona batetik bestera heda daiteke, 2002ko azaroan [[Guangdong probintziaren banaketa administratiboa|Guangdong probintzian]] (Txina) agertu zen [[SARS (birusa)|SARS]] birusarekin gertatu zen bezala (hau ere Guandongen agertu zen, 2002an. Antzekoa den MERS-CoV birusa ere [[Saudi Arabia|Saudi Arabian]] atzeman zen lehen aldiz 2012an.


Wuhaneko betakoronabirusaren sekuentziak antzekotasunak erakusten ditu saguzarretan aurkitutako betakoronabirusekin, baina beste hainbat koronabirusekin alderatuta, hala nola SARS Co-V eta MERS-CoV birusekin, ez da genetikoki berdina
Wuhaneko betakoronabirusaren sekuentziak antzekotasunak erakusten ditu saguzarretan aurkitutako betakoronabirusekin, baina beste hainbat koronabirusekin alderatuta, hala nola SARS Co-V eta [[MERS-CoV]] birusekin, ez da genetikoki berdina.<ref name=":2">{{Cite news|url=https://platform.gisaid.org/epi3/frontend|abizena=|izena=|izenburua=CoV2020|data=|egunkaria=platform.gisaid.org|formatoa=|hizkuntza=|sartze-data=2020-01-30}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=auspice|url=https://nextstrain.org/groups/blab/sars-like-cov|aldizkaria=nextstrain.org|sartze-data=2020-01-30}}</ref>


Koronabirus berriaren bost genoma isolatu eta aztertu dira, besteak beste, Beta-KoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, Beta-CoV/Wuhan/IVDC-HB-04/2020, Beta-CoV/Wuhan/DC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019 eta BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019 genomak.
Koronabirus berriaren bost [[genoma]] isolatu eta aztertu dira, besteak beste, Beta-KoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, Beta-CoV/Wuhan/IVDC-HB-04/2020, Beta-CoV/Wuhan/DC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019 eta BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019 genomak.<ref name=":2" /><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Novel 2019 coronavirus genome|hizkuntza=en-US|data=2020-01-11|url=http://virological.org/t/novel-2019-coronavirus-genome/319|aldizkaria=Virological|sartze-data=2020-01-30}}</ref><ref>{{Erreferentzia|izenburua=Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome|hizkuntza=en-US|data=2020-01-23|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/nuccore/MN908947.3|sartze-data=2020-01-30}}</ref>


Birus berri honen RNAren sekuentziak 30 mila nukleotido inguruko luzera du.
Birus berri honen [[RNA|RNAren]] sekuentziak 30 mila [[nukleotido]] inguruko luzera du.

== Prebentzio neurriak ==
Osasunaren Mundu Erakundeak gomendatutako prebentzio neurriak hurrenak dira:<ref>{{Erreferentzia|izenburua=OMS {{!}} Nuevo coronavirus – Japón (procedente de China)|url=http://www.who.int/csr/don/17-january-2020-novel-coronavirus-japan-ex-china/es/|aldizkaria=WHO|sartze-data=2020-01-30}}</ref>

* Saihestu ahal den neurrian kontaktu zuzena arnas-infekzio akutuak dituzten pertsonekin, bereziki, birusa dabilen tokietan.
* Eskuak maiz garbitu, bereziki gaixo dagoen pertsona batekin egon ostean, edo bera ibiltzen den ingurunean egon ostean.
* Saihestu animali basatiekin edozein kontaktu zuzen, gaixotasunaren kutsatzaile gisa jardun baitezakete.
* Birusa dabilen lurraldeetara bidaiatu ostean arnas-infekzio akutu baten lorratzak nabarituz gero, eskatu osasun laguntza.
* Arnas-infekzio akutua duten pertsonek ahoa eta sudurra estali behar dituzte doministiku edo eztul egitean, eskuak sarritan garbitu behar dituzte eta beste pertsonekin kontaktu zuzena ekidin.


== Erreferentziak ==
== Erreferentziak ==

13:54, 30 urtarrila 2020ko berrikusketa

SARS-CoV-2
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaOrthornavirae
FilumaPisuviricota
KlaseaPisoniviricetes
OrdenaNidovirales
FamiliaCoronaviridae
GeneroaBetacoronavirus
Espeziea Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus
[[|]]
Datu orokorrak
OstalariaHomo sapiens, Felis catus, Canis familiaris, VeroE6/TMPRSS2 (en) Itzuli, Vero C1008 (en) Itzuli, Caco-2 (en) Itzuli, Calu-3 (en) Itzuli, HEK293T (en) Itzuli eta Huh-7 (en) Itzuli
AurkitzaileaZhang Jixian (en) Itzuli
GaixotasunaCOVID-19 gaixotasunaren 2019-2020ko pandemia eta COVID-19a
Genomaren neurria29.903
Genomaren kokapenancbi.nlm.nih.gov…

Wuhango koronabirusa 2019an lehenengo aldiz aurkitutako koronabirus bat da. Munduko Osasun Erakundeak 2019-nCoV deitzen du[1][2], eta batzuetan Wuhango gripea, Wuhango itsaski azokako pneumonia birusa edo Wuhango pneumonia gisa ere identifikatu da[3]. Zentzu positiboko base-pare bakarreko RNA birus bat da. 2019-2020ko koronabirusak sortutako pneumonia epidemiaren ostean bere genoma osoa sekuentziatu zen[4][5][6].

Jatorria ez dago argi, baina baliteke beste animalia batetik pasa izana gizaki batengana[7]. Hasieran animalietatik gizakietara salto egin bazuen ere, 2020ko urtarrilaren 20an Guangdongen lehen gizaki-gizaki kutsatzea aurkitu zen.

Epidemiologia

2019ko abenduaren hasieran gertatu zen gizakietan ezagutzen den lehen kutsapena. Ordulari molekularraren bidezko hurbilketek ere antzeko data (agian apur bat lehenago) iradokitzen dute.[8]

2019-nCoV birusaren lehen agerraldia Wuhanen, Txinan, jazo zen, 2019ko abenduaren erdialdean. Birusa bizkor hedatu zen inguruko probintzia eta herrialdeetara, horien artean, Thailandia, Japonia, Hego Korea, Australia, Frantzia eta Estatu Batuak.[9][10][11]

2020ko urtarrilaren 29an (04:00 UTC) 6,057 kasu egiaztatu ziren, horien artetik 5,970 Txinako eriak ziren.[12] Txinatik at atzemandako kasuak, data hartara arte gehienak, ez oso aspaldi Wuhanen egonak ziren biztanleak ziren, edo bertara joan zen norbanako batekin zuzeneko harremana eduki zutenak.[13] 2020ko urtarrilaren 29rako (04:00 UTC) 132 heriotza eragin zituen birusak.[13] 2020ko urtarrilaren 20an, Txinako Guangdong hirian, birusa gizakitik gizakira kutsa zitekeela egiaztatu zen.[14]

Tratamendua

Gaur arte eritasun honek ez du tratamendu zehatzik, hortaz eskuragarri dauden tratamenduek sintomak leuntzea dute helburu.[15] Sintoma horiek sukarra, nekea, eztul lehorra eta arnas gabezia dira; kasu larrienetan pneumonia eta giltzurrunen gutxiegitasuna ere azaltzen da.[16][17][18] Gaixotasunen Kontrol eta Prebentziorako Txinatar Zentroak (CCDC) pneumonia sendatzeko baliatzen diren tratamenduek koronabirusak eragindako pneumonia sendatzeko eraginkortasunik duten ikertzen dihardu.[19]

Egun existitzen diren antibiralek gaixotasun hau sendatzeko balio dezaketen aztertzen dihardute zientzialariek,[15] horiek artean indinavir, saquinavir, remdesivir, lopinavir/ritonavir eta beta interferoia proteasa inhibitzaileak proposatu dira.[20][21][22] Aurrez aipatutako antigorputz monoklonalen (mAbs) eraginkortasuna ere ikerketapean dago.[23]

Birologia

Koronabirus birus-familia handia da, eta arnas gaixotasunak eragin ditzaketen birusek osatua, bai gizakiengan bai animaliengan. Gutxitan bada ere, animalien koronabirusak eboluzionatu eta gizakia infektatu dezake, eta gero pertsona batetik bestera heda daiteke, 2002ko azaroan Guangdong probintzian (Txina) agertu zen SARS birusarekin gertatu zen bezala (hau ere Guandongen agertu zen, 2002an. Antzekoa den MERS-CoV birusa ere Saudi Arabian atzeman zen lehen aldiz 2012an.

Wuhaneko betakoronabirusaren sekuentziak antzekotasunak erakusten ditu saguzarretan aurkitutako betakoronabirusekin, baina beste hainbat koronabirusekin alderatuta, hala nola SARS Co-V eta MERS-CoV birusekin, ez da genetikoki berdina.[24][25]

Koronabirus berriaren bost genoma isolatu eta aztertu dira, besteak beste, Beta-KoV/Wuhan/IVDC-HB-01/2019, Beta-CoV/Wuhan/IVDC-HB-04/2020, Beta-CoV/Wuhan/DC-HB-05/2019, BetaCoV/Wuhan/WIV04/2019 eta BetaCoV/Wuhan/IPBCAMS-WH-01/2019 genomak.[24][26][27]

Birus berri honen RNAren sekuentziak 30 mila nukleotido inguruko luzera du.

Prebentzio neurriak

Osasunaren Mundu Erakundeak gomendatutako prebentzio neurriak hurrenak dira:[28]

  • Saihestu ahal den neurrian kontaktu zuzena arnas-infekzio akutuak dituzten pertsonekin, bereziki, birusa dabilen tokietan.
  • Eskuak maiz garbitu, bereziki gaixo dagoen pertsona batekin egon ostean, edo bera ibiltzen den ingurunean egon ostean.
  • Saihestu animali basatiekin edozein kontaktu zuzen, gaixotasunaren kutsatzaile gisa jardun baitezakete.
  • Birusa dabilen lurraldeetara bidaiatu ostean arnas-infekzio akutu baten lorratzak nabarituz gero, eskatu osasun laguntza.
  • Arnas-infekzio akutua duten pertsonek ahoa eta sudurra estali behar dituzte doministiku edo eztul egitean, eskuak sarritan garbitu behar dituzte eta beste pertsonekin kontaktu zuzena ekidin.

Erreferentziak

  1. ↑ (Ingelesez) «Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV)» www.who.int (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  2. ↑ (Ingelesez) «Novel Coronavirus 2019, Wuhan, China | CDC» www.cdc.gov 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  3. ↑ (Ingelesez) Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome. 2020-01-17 (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  4. ↑ «中国疾病预防控制中心» www.chinacdc.cn (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  5. ↑ «New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert - Xinhua | English.news.cn» www.xinhuanet.com (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  6. ↑ platform.gisaid.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  7. ↑ (Ingelesez) «Lockdowns rise as China tries to control virus» BBC News 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-23).
  8. ↑ (Ingelesez) CohenJan. 26, Jon; 2020; Pm, 11:25. (2020-01-26). «Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally» Science | AAAS (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  9. ↑ (Ingelesez) «China coronavirus: Hong Kong scraps major Lunar New Year events» South China Morning Post 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  10. ↑ (Ingelesez) «Novel coronavirus: three cases reported in France» European Centre for Disease Prevention and Control 2020-01-25 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  11. ↑ (Ingelesez) Doherty, Ben. (2020-01-25). «Coronavirus: three cases in NSW and one in Victoria as infection reaches Australia» The Guardian ISSN 0261-3077. (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  12. ↑ «Operations Dashboard for ArcGIS» gisanddata.maps.arcgis.com (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  13. ↑ a b (Ingelesez) «Novel Coronavirus (2019-nCoV) SITUATION REPORT - 5 25 JANUARY 2020» World Health Organization 2020-01-25 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  14. ↑ (Ingelesez) «China confirms human-to-human transmission of new coronavirus» CBC 2020-01-20 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  15. ↑ a b (Ingelesez) «WHO says new China coronavirus could spread, warns hospitals worldwide» Reuters 2020-01-14 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  16. ↑ «武汉市卫生健康委员会» wjw.wuhan.gov.cn (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  17. ↑ Hui DS, I Azhar E, Madani TA, Ntoumi F, Kock R, Dar O, Ippolito G, Mchugh TD, Memish ZA, Drosten C, Zumla A, Petersen E. The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China. Int J Infect Dis. 2020 Jan 14;91:264–266. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166.
  18. ↑ (Ingelesez) «Q&A on coronaviruses» www.who.int (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  19. ↑ (Ingelesez) «China CDC developing novel coronavirus vaccine» Xinhua 2020-01-26 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  20. ↑ (Ingelesez) Xu, Zhijian; Peng, Cheng; Shi, Yulong; Zhu, Zhengdan; Mu, Kaijie; Wang, Xiaoyu; Zhu, Weiliang. (2020-01-28). «Nelfinavir was predicted to be a potential inhibitor of 2019 nCov main protease by an integrative approach combining homology modelling, molecular docking and binding free energy calculation» bioRxiv: 2020.01.27.921627.  doi:10.1101/2020.01.27.921627. (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  21. ↑ Paules, Catharine I.; Marston, Hilary D.; Fauci, Anthony S. (2020ko urtarrilaren 23). "Coronavirus Infections—More Than Just the Common Cold". JAMA. doi:10.1001/jama.2020.0757. PMID 31971553.
  22. ↑ (Ingelesez) «Gilead assessing Ebola drug as possible coronavirus treatment» Reuters 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  23. ↑ (Ingelesez) Coronavirus: Vir Biotechnology and Novavax announce vaccine plans. (Noiz kontsultatua: 2020-01-29).
  24. ↑ a b «CoV2020» platform.gisaid.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  25. ↑ «auspice» nextstrain.org (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  26. ↑ (Ingelesez) «Novel 2019 coronavirus genome» Virological 2020-01-11 (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  27. ↑ (Ingelesez) Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome. 2020-01-23 (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).
  28. ↑ «OMS | Nuevo coronavirus – Japón (procedente de China)» WHO (Noiz kontsultatua: 2020-01-30).

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=SARS-CoV-2&oldid=7731795"(e)tik eskuratuta