Arrakasgoiti

Arrakasgoiti
	Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioaurrea
Udalerria	Nabaskoze
Administrazioa
Mota	herri hustu
Izen ofiziala	Racas Alto
Posta kodea	31450
Herritarra	arrakasgoitiar
Geografia
Koordenatuak	42°45′59″N 1°08′38″W / 42.76639°N 1.14389°W
Garaiera	696 metro
Distantzia	62,4 km (Iruñetik)
Demografia

Arrakasgoiti^[1]^[a] Nabaskoze almiranterriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.

1990n jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Nabaskozeko Almiranterrira pasa ziren.

Bertako biztanleak arrakasgoitiarrak ziren.

Izena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arrakasgoiti toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

Arrachasci (997)
Errachasci (997)
Rachaiz (1110)
Rachax (1110)
Racaysseta (1268)
Arracays (1353)
Racays de Suso (1366)
Arraquax de Suso (1428)
Racax de Suso (1534)
Racax Superior (1591)
Arrakaxe (1961)
Arrakasgoiti (1990)

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arrakasgoiti Nabaskoze almiranterrian barruan dago, Zaraitzu ibaiaren ibar geografikoan. Ibar hau Pirinioetako ibarra da, Aezkoa eta Erronkaribar ibarren artean. Ibai hau Irati ibaiaren adarra da.

Ingurune naturala eta kokapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nabaskozeko Almiradioa Nafarroako Foru Komunitatearen ekialdean dago. Nabaskoze kontzejuak edo almiradioburuak 636 metroko altitudea du itsas mailatik. Bere barruan bi unitate geomorfologiko handi bereizten dira: hegoaldean mendilerro bat eta iparraldean ordoki uhindu bat. Idokorriko mendilerroak Nabaskoze udalerriaren eta Gazteluberri eta Erromantzatua udalerrien arteko muga markatzen du. Mendebaldean, Idokorri gainak eta Illongo mendilerroak osatzen dute. Azken horren barruan daude San Kiriko mendia (1172 m), Monda (1281 m), Collado (1219 m) eta Borregil (1420 m). Mendilerroa Zaraitzu ibaiak mozten du zeharka, Aizpurgiko arroila eratuz. Goi-lautada uhindua udalerriaren iparraldean zabaltzen da, Zaraitzu eta Biniese ibaien artean, batez beste 790 metroko altuera du eta bi ibaien haranen artean dago zintzilik.

Klima eta landaredia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arrakasgoitik klima submediterraneoa du, hego-mendebaldeko zenbait puntu izan ezik, horiek subatlantikoak baitira, eta foke eta karasol babestuak, gune mediterraneoak baitira. Urteko batez besteko tenperatura 12º eta 9 ° C artekoa da, urteko prezipitazioak 1000 eta 1400 mm artekoak, urtean 100 eta 120 egun euritsu bitartean gertatzen dira, eta ebapotranspirazio potentziala 700 eta 650 mm artekoa.

Almiranterriko baso-azaleraren % 42,6 pinu gorriak dira. Eremu hezeenetan pagoek populatzen dute, baso-azaleraren eta haritzen % 22,6, eta arroila eta karasoletan, klimatologikoki Mediterraneoko enklabeak direnak, arte artadi karraskak, % 3,4. 317 ha inguru birpopulatzekoak dira, batez ere basoko pinuak (baso-azalera osoaren % 20,2), Austriako pinu beltzak % 26,6 eta Austriako larizioak % 23,7.

Estazio meteorologikoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Nabaskoze almiranterrian dagoen, Nabaskoze kontzejuan, itsasoaren mailatik 615 metrora, Nafarroako Gobernuak 1928n jarritako estazio meteorologikoa dago.^[3]

Datu klimatikoak (Nabaskoze, 1984-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	20.0	24.0	26.0	29.0	34.0	40.0	40.0	41.0	38.0	31.0	25.0	23.5	41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.1	11.0	14.3	16.5	20.7	25.7	29.5	29.5	25.0	19.3	12.8	9.7	18.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.0	5.2	8.0	10.4	14.2	18.2	21.0	21.0	17.2	13.1	7.8	4.7	12.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.2	-0.7	1.7	4.2	7.7	10.6	12.5	12.4	9.4	6.8	2.7	-0.2	5.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-16.0	-13.0	-14.0	-5.0	-4.0	0.0	5.0	3.0	-1.5	-5.0	-10.0	-15.0	-16.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	86.3	77.7	73.8	107.9	79.2	66.0	38.9	39.8	62.1	103.0	113.0	88.4	936.1
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	58.0	60.0	52.0	71.5	45.0	71.5	66.0	48.0	54.0	120.0	75.0	76.0	120.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.4	10.9	10.4	13.1	12.1	7.8	5.2	5.2	7.9	10.7	12.9	12.0	120.5
Elur egunak (≥ 1 mm)	2.8	2.9	1.7	0.7	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.9	1.8	11.0
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua^[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1268ko Rediezmoaren Liburuan bereizten dira. 1366an 4 su zituen, horietako bat nekazaria, eta 1427an kapare bakarra geratzen zen bertan. Mende honetara arte baserri bezala iraun du eta 1858 eta 1887ko Biztanleria Izendegietan agertzen da 15 biztanlerekin, 1930ean 19rekin, 1950ean 8rekin, 1970ean 6ra jaitsi zirenak eta 1981ean 2ra.

Bai Arrakasgoiti bai Arrakasbeiti XVI. mendearen erdialdean Lope Arrakaskoa jaurerria ziren. Bere seme Joan, 1604an, Zerrenkanogoitiko eta Zerrenkanobeitiko petxen eta Ustaizeko jauregiaren jabea zen. Gainerakoan, bere historia Nabaskozeko almiranterriena da, bertako kide baita.

1847an parrokoa aurkezteko eskubidea Iruñeko Fermin Etxeberria jaunaren etxeari zegokion, zeina oraindik ere herriko aldi baterako jauntzat jotzen baitzen; baina, egia esan, izaera zibileko jaurerri-jurisdikzioak desagertuta zeuden eta, horregatik, Arrakasgoiti zuzenbide komunaren mende zegoen.