Nabaskoze

Nabaskoze
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Nabaskoze kontzejuko zeharkarrika eta eliza
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Zangoza
Eskualdea	Pirinioak
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Barrutia	Agoitz
Mankomunitatea	Ezka-Zaraitzu
Izen ofiziala	Navascués/Nabaskoze
Alkatea (2015-2023)	Maria Cruz Moriones Uriz (talde independentea)
Posta kodea	31450
INE kodea	31181
Herritarra	nabaskoztar
Geografia
Koordenatuak	42°43′55″N 1°07′04″W
Azalera	96,02 km²
Garaiera	544-1335 metro
Distantzia	61,4 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	124 (2021:  −2)
Dentsitatea	1,29 biztanle/km²
Zahartzea	% 28,05
Ugalkortasuna	‰ 0
Ekonomia
Jarduera	% 0 (2011)
Desberdintasuna	% 0 (2011)
Langabezia	% 4,24 (2013)
Euskara
Eremua	eremu ez-euskalduna
Euskaldunak	% 15,60 (2018: %9,35)
Datu gehigarriak
Sorrera	1185. urtean
Webgunea	www.aytodenavascues.net

Nabaskoze edo Nabaskoze Almiradioa edota Nabaskoze Almiranterria Euskal Herriko udalerri eta almiradio edo almiranterri bat da, Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta. Zangozako merindadean eta Pirinioak eskualdean dago, Iruñea hiriburutik 61,4 kilometrora. Altuera 544 eta 1335 metro artekoa da, eta 96,02 km²-ko azalera hartzen du. 2021 urtean 124 biztanle zituen.

Nafarroa Garaian geratzen den almiradio bakarra da Nabaskoze, eta ohorezko tituluari eusten dio, Gazteluberri udalerria kenduta, egun independentea baita. Pirinioen hegoaldean dagoen lurraldea da, eta igarobide estrategikoa da, Iruñerria eta Zangozerria arteko bide naturala baita, Agoizko Ibarjaurerritik eta Zaraitzu eta Erronkaribar ibaxetatik barrena. Bere aberastasun kulturalaz gain -Nabaskoze eta Aizpurgi Erdi Aroko bastidak dira- eta monumentua -Santa Maria Zelaikoa bezalako monumentuak-, aberastasun natural handia du, arroila gehien dituen Nafarroako udalerria baita: Aizpurgi, Benasa, Santa Kolonba eta Zerumen.

Almiradioen almiradioa edo Almiranterrien almiranterria bezala ezagutzen da, Aizpurgi edo Ustaize bezalako almiradio zaharrak elkartzen baititu. Bertako biztanleak nabaskoztarrak dira. Almiradioburua Nabaskoze kontzejua da, non udaletxea da.

Izena

Nabaskoze toponimoa beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• gaztelaniaz: Navascués ("nabasscuéss" ahoskatua)
• nafar erromantzez edo aragoieraz: Navascués ("nabasscuéss" ahoskatua)

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:

• Navascos (1014)
• l'Amiradio de Nauascues (1366)
• Almiradio de Navascues (1534)
• Nabascues (1587)
• Navasqües (1802)
• Navascues (1930)
• Nabaskoitze (1930)
• Navascues (1945)
• Nabaskoze (1959)
• Nabaskoze Almiradioa (1974)

Etimologia

Ramón Menéndez Pidalek uste du Navascués erromantze aldaeran diptongizazioa egon dela, Galozen eta Saguesen bezala (erromantzez: Gallués eta Sagüés), toponimo horien euskal aldaerak oraindik bizirik daudelako, eta gaineratu du euskal formaren finala dialektalismoa edo arkaismoa dela eta Aragoin ere bazela antzina. Amaiera, aipatutako egilearen arabera, Araotz edo Iturriotz izenen dagoen "otz" adjektiboa izan daiteke (gaur egun hotz idatzia), edo atzizki iberiera bat.

Julio Caro Barojak uste du, aurretik emandako azalpenen aurka, amaiera -oz edo -otze ez duela zerikusirik ez hotz ideiarekin ez ugaritasunarekin, baizik eta Obekotz, Bellakotz edo Itzanotz izenen patronimiko atzizkiarekin, latinezko -icus atzizkitik datorrenarekin, zeinetik amaiera ere atera den -iz edo -itz atzizkia Arroitz edo Gasteiz izenen kasuetan.

Eugène Séguy, gaskoiko -os atzizkia aztertzean (-ués Aragoin eta Ekialdeko Nafarroan), Nabaskoze sartzen da akitaniar eta piriniar jatorriko toponimoen artean, baina ez du argitzen zergatik. Bere ustez, aipatutako atzizkiak -acu eta -anu balio bera du azken toponimoetan, baina ez da ausartzen iritzi bat ematera geruza zaharragoei buruz.

Gerhard Rohlfsek uste du zailagoa dela alde batetik -os eta -ues eta bestetik -oz, -otz eta -oze artean dagoen erlazioa ezartzea, -os, -ues eta -ost, -ueste artean dagoena azaltzea baino. Hala ere, hizkuntzalari germaniarrak uste du Aloze (Alos), Bardoze (Bardos), Behauze (Béguios), Bildoze (Bidos), Galoze (Gallués), Nabaskoze (Navascués), Nardoze (Nardués) eta Sagoze (Sagüés) pareetan azken buruan. Hatzizkitik datorren atzizki bera agertzen dela, akitaniar jatorrikoa eta eskualde honetan egiaztatutako hainbat antroponimo eta teonimotan dagoena. Atzizkiak, Rohlfsen iritziz, -anum, -acum, -ate eta -ascu -ren balio bera du, hau da, adierazten du izendatutako lekua, jatorriz, toponimoaren oinarria den antroponimoaren eramailearen jabetzakoa zela.

Euskaltzaindiaren arabera, argi dago Nabaskoze izenaren etimologia aztertzerakoan bi puntu nagusi daudela arreta jartzeko: oinarria lehenik eta atzizkia gero. Oinarriari dagokionez, Nabasco antroponimoa (Navus edo Navos -etik eratorria, Galia eta Hispaniako inskripzioetan dokumentatua), garai batean naba izena zuena eta nabar adjektiboa (horrek esan nahiko luke, noski, lur motako izen bat kendu zela, Gorzan bezala, ziurrenik gor, "gogor" basetik eratorria).

Horrela, iturri gehienen arabera, izenaren lehen zatia "naba" izango litzateke, eta atzizki txikitzaile eta hipokoristikoa -sko, -xko izen pertsonaletan ondo dokumentatua eta gaur egun oraindik bizirik dagoena; beraz, Nabaskozek "mendien artean inguratutako leku txikia" esan nahiko luke, bere kokapen geografikoaren arabera. Hala ere, hipokoristiko bat ere izan liteke Nabasko, Nabar -etik datorrena, ondo dokumentatutako izen pertsonala, gehi aipatutako atzizkia, "Nabar txikiaren lekua" sortuko lukeena.

Ezaugarriak

Armarria

Nabaskoze Almiranterriko armarriak honako blasoi hau du:

«

Armarri kuartelatua: lehen Nafarroako armarria koroarik gabea, bigarren eta hirugarren hondo urdin batez eta aurrean urrezko bi lis lorez osatuta dago, laugarren hondo zuri batez eta aurrean Donejakueren gurutze gorri batez osatuta dago

»

Bandera

Nabaskoze Almiranterriko banderak Nabaskozeko armarria dauka hondo gorri baten gainean. Armarria, gainean kasket bat eta bi aldeetan lanbrekinak dituela irudikatzen da.

Geografia

Nabaskoze geografiki Zaraitzu ibaiaren ibarrean barruan dago, baina administratiboki udalerri bat da. Ibar hau Pirinioetako ibarra da, Aezkoa eta Erronkaribar ibarren artean.

Ingurune naturala eta kokapena

Nabaskozeko Almiradioa Nafarroako Foru Komunitatearen ekialdean dago. Nabaskoze kontzejuak edo almiradioburuak 636 metroko altitudea du itsas mailatik. Bere barruan bi unitate geomorfologiko handi bereizten dira: hegoaldean mendilerro bat eta iparraldean ordoki uhindu bat. Idokorriko mendilerroak Nabaskoze udalerriaren eta Gazteluberri eta Erromantzatua udalerrien arteko muga markatzen du. Mendebaldean, Idokorri gainak eta Illongo mendilerroak osatzen dute. Azken horren barruan daude San Kiriko mendia (1172 m), Monda (1281 m), Collado (1219 m) eta Borregil (1420 m). Mendilerroa Zaraitzu ibaiak mozten du zeharka, Aizpurgiko arroila eratuz. Goi-lautada uhindua udalerriaren iparraldean zabaltzen da, Zaraitzu eta Biniese ibaien artean, batez beste 790 metroko altuera du eta bi ibaien haranen artean dago zintzilik.

Klima eta landaredia

Nabaskozek klima submediterraneoa du, hego-mendebaldeko zenbait puntu izan ezik, horiek subatlantikoak baitira, eta foke eta karasol babestuak, gune mediterraneoak baitira. Urteko batez besteko tenperatura 12º eta 9 ° C artekoa da, urteko prezipitazioak 1000 eta 1400 mm artekoak, urtean 100 eta 120 egun euritsu bitartean gertatzen dira, eta ebapotranspirazio potentziala 700 eta 650 mm artekoa.

Almiranterriko baso-azaleraren % 42,6 pinu gorriak dira. Eremu hezeenetan pagoek populatzen dute, baso-azaleraren eta haritzen % 22,6, eta arroila eta karasoletan, klimatologikoki Mediterraneoko enklabeak direnak, arte artadi karraskak, % 3,4. 317 ha inguru birpopulatzekoak dira, batez ere basoko pinuak (baso-azalera osoaren % 20,2), Austriako pinu beltzak % 26,6 eta Austriako larizioak % 23,7.

Estazio meteorologikoak

Nabaskoze kontzejuan dagoen, itsasoaren mailatik 615 metrora, Nafarroako Gobernuak 1928n jarritako estazio meteorologikoa dago.

Datu klimatikoak (Nabaskoze, 1984-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	20.0	24.0	26.0	29.0	34.0	40.0	40.0	41.0	38.0	31.0	25.0	23.5	41.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.1	11.0	14.3	16.5	20.7	25.7	29.5	29.5	25.0	19.3	12.8	9.7	18.6
Batez besteko tenperatura (ºC)	4.0	5.2	8.0	10.4	14.2	18.2	21.0	21.0	17.2	13.1	7.8	4.7	12.0
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.2	-0.7	1.7	4.2	7.7	10.6	12.5	12.4	9.4	6.8	2.7	-0.2	5.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-16.0	-13.0	-14.0	-5.0	-4.0	0.0	5.0	3.0	-1.5	-5.0	-10.0	-15.0	-16.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	86.3	77.7	73.8	107.9	79.2	66.0	38.9	39.8	62.1	103.0	113.0	88.4	936.1
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	58.0	60.0	52.0	71.5	45.0	71.5	66.0	48.0	54.0	120.0	75.0	76.0	120.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	12.4	10.9	10.4	13.1	12.1	7.8	5.2	5.2	7.9	10.7	12.9	12.0	120.5
Elur egunak (≥ 1 mm)	2.8	2.9	1.7	0.7	0.1	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.9	1.8	11.0
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua

Banaketa

Nabaskoze Aizpurgi Ustaize Arrakasbeiti Arrakasgoiti Artesao Egurtzao

Nabaskozeko herrien mapa

Nabaskozek 3 kontzeju ditu:

• Aizpurgi
• Nabaskoze (almiradioburua)
• Ustaize

Gainera, udalerrian 4 herri hustu daude:

• Arrakasbeiti
• Arrakasgoiti
• Artesao
• Egurtzao

Gazteluberri almiranterri horretakoa zen historiki, baina gaur egun administratiboki udalerri independentea da.

Historia

Udalerrian Leire-Illongo dolmen-estazioaren zati bat dago, trikuharriekin: Ollateko Portilloko putzua, Kapezien Puntallo eta Ollateko Portilloa, baita hainbat kokaleku arkeologiko ere Zaldibarko eta Ososkiko leizeak. Benasako arroileko Ososkiko azken leize hori, hain zuzen ere, etxebizitza gisa erabili zen amaierako Neolitoan, eta horma batez itxita, Hasierako Brontze Aroan hilobi kripta gisa erabiltzeko. Bertan, Brontzezko zeramika multzo handi bat aurkitu da, baita Azken Brontzea eta, agian, Burdin I.a eta erromatar garaiko zati batzuk ere.

Erdi Aroa

Antso VI.a Jakituna

1014az geroztik, Nabaskoze kontzejua Zaraitzu ibaxarako sarbidea kontrolatzen zuen edukitza baten egoitza gisa agertzen da dokumentazioan. Herriaren hasierako kokalekua gaur egungoaren desberdina izango zen, hurbileko lautada batean. Badakigu herriko antzinako kokalekua Santa Maria eliza erromanikoaren inguruan zegoela.

1185ean Antso VI.a Jakitunak bere biztanleak eta Zengoze herrikoak (antzinako herria Nabaskozeko egungo kokalekuan zegoen, antzinako herria menderatzen zuen muino batean) San Kristobal eliza zegoen muinoan eraiki zen herri berri batean bildu zituen. Horretarako, biztanleria-gutun bat eman zuen, eta, gutun horren bidez, liberak, askeak eta inozoak egin zizkien hiribildu berrian finkatu zirenei, beren betebeharrak murriztu zituen etxe bakoitzeko bi soldatako errolda bat ordaintzera, eta beren lurrak askatasunez erabiltzeko aukera eman zien hirugarrenen mesedetan, seme-alabarik ez bazuten.

Hori dela eta, Nabaskozen hirigintza-eskema bat dago, hiru kale nagusi paralelorekin antolatua, San Kristobal eliza eta Antonio Arostegi karrikaren amaieran dorretxea egon zen garaia lotzen dituena. Kontzesioak frankoen foruarekin parekatzen dute biztanleria-gutuna, baina ez dirudi horrelako komunitate bat sortzeko adinako ondorio praktikorik dutenik. Izan ere, XIII. mendean herriak petxa ordaintzen zion erregeari, bertako biztanleria frankoa ez zelako seinale garbia. Frankiziaren aztarna bakarra izan zitekeen almirante bat egotea, erregearen ordezkari gisa Nabaskozeko almiradioa zuena, hiribilduak berak, Ustaizek, Aizpurgik eta Gazteluberrik osatzen zuten lurraldea, antzinako edukitzarena izan zitekeena.

Nolanahi ere, Karlos II.a Nafarroakoa erregeak pribilegioa berretsi zuen 1354an, eta Karlos III.a Nobleak 1417an, eta gaineratu zuen Nabaskozeko bizilagunak kapare zirela, frankoak eta inozoak, eta edozein morrontza-modutan libreak, gizonak eta emakumeak; forudunak erresumako Foru Orokorrera joan zitezela, eta haren arabera epaituak izan zitezela, beste edozein semeorde bezala; herriko betiko alkate herritar bat izan zezatela, eta hark hiru herritarren arteko herriak epai zitzala. Horrek ez zuen eragotzi hamar urte geroago bertako biztanleen egoera zaila izatea: nekazaritza defizitarioa (ogiz eta ardoz hornitzen ziren zortzi hilabetez soilik) abeltzaintza-jarduerek osatzen zuten. Bestalde, Izurri Beltzaren aurreko demografia-maila ezin hobea dela esan daiteke.

Nabaskozeko jaurerria ondorengo nobleena izan zen Erdi Aroan: Tota Errodrigitz (1234); Piarres Santxitz Mendikutekoa (1273); Martin Gartzia Ollokikoa (1353); Maria Santxitz Kaskantekoa; Gillen Maubre; Ramiro Arellao (1367); Karlos Artiedakoa (1466) eta Lope Ezpartzakoa (1474).

Aro Modernoa

1512an Fernando Katolikoak Nafarroa konkistatu ondoren, Nabaskozeko almiranterria administrazio-unitate gisa mantendu zen, 1835-1845 urteetan Gazteluberri Udala banandu zen arte. Beste herrixka batzuk ere baziren, Artesao eta Egurtzao, besteak beste. Artesao terminoa XVI. mendetik baliatu zuten Santsoaingo jauregiak eta kapareek, aizpurgitarrek errege ondareari zegokion zatia zuten bitartean. 1800ean Artesao kontzejuarena eta Aizpurgiko partikular batzuena zen.

XVI. mende osoan zehar, Nabaskozeko almirante kargua Artiedako eta Ezpartzako jauregietako jaunek hartu zuten; hala, 1571n Joanes Beaumont, aipatutako bi jauregien jauna, izan zen almirante kargua Joanes Semenetz Nabaskozekoa teniente baten bitartez betetzen zuena. Egun horretan, Nafarroako Gorteak eta Nafarroako Erresumako Kontseiluak ehun libera ordaintzera eta konfiskatutako abere-buruak itzultzera kondenatu zuten, ondasun erakusgarriak zirela argudiatuz, eta aurrerantzean debekatu egin zioten horrelako edozein jarduera egitea, Errege Gortearen baimenik gabe. Hala ere, XVIII. mendean almirante kargua ohorezko titulu bihurtu zen, almiranteek pribilegio ekonomiko batzuk mantentzen zituzten arren.

Neurri batean, badirudi almiranteen baztertze hori Nabaskoze kontzejuko alkateen garrantziaren hazkundearekin lotuta egon zela, agian XIV. mendetik baina XVI. mendetik argi eta garbi gerrarako kapitain izendatzen baitzitzaizkien aldi berean, ikusi dugun bezala, eta horrek esan nahi zuen almiradi osoaren gaineko jurisdikzio militarra aitortzen zitzaiela.

Konbentzioaren Gerran, 1793ko ekainaren 22an, Erronkaribarreko bertakoek Nabaskoze, Zaraitzu, Irunberri, Zangoza, Zalbatzerra Ezka eta Izaba herrietan kokatutako postuak zaintzen lagundu zuten, eta, horrela, tropa frantziarrak erasoari eutsi zioten, Zuberoako Urdatx edo Santa Grazi herrira ihes egitera behartu baitzituzten. Erronkaribartarrak Urdatxen aurkitzen dituzten abereekin itzultzen dira etxera.

Aro Garaikidea

1802an almiradioren hiriburua Nabaskoze hiribildua zen, non alkate arrunt eta gerrarako kapitain bat bizi zen, herriei errege ordenen berri ematen ziena, baina haietan ez zuen inolako eskumenik, herri bereko alkateak baitu berea. Mendekoste eguneko hirugarren pazko-egunean eta iraileko San Migelen egunean, urtero, almiradiako hiru herriek sei mutil bidaltzen zituzten Nabaskozera, beren fusilekin, eta hiribilduak armaz armatuta aurkezten zituen beste seirekin batera, gerrarako kapitainak armak onartzen zituen, eta eskribau batek egintza horren lekukotza egiten zuen.

Almiranterriko alkate arrunta Nabaskoze kontzejuan bizi zen (1417ko errege-pribilegioak ezarri zuenetik gertatzen zen bezala). XIX. mendearen hasieran bera eta kontzejukoa ziren, eta administrazio-barrutiari izena eman zion almirante kargua desagertu egin zen edo ez zuen garrantzirik. Bestalde, askoz lehenago, XVI. mendean, erabat burutu zen lau almiradi zaharren bateratzea; izan ere, Nabaskozekoa almiradiadi bat zen, eta ordura arte izen hori zuen, lau herri nagusietako bakoitza ere hala zelako. Armen berrikusketa hori gutxienez XVII. mendetik egiten zen.

1809ko abuztuan, Iberiar Penintsulako Gerran, 400 frantziarrez osatutako zutabe bat Nabaskozen kokatu zen, alde horretatik Erronkaribartarren erretiratzea eragozteko, Aragoiko aldeak lau mila soldaduko armada frantziar batek erasotzen baitzien. 1811ko urtarrilaren 14an, Frantziako zutabe bat almiranterrira iritsi zen, Irunberritik zetorrena, Frantzisko Espotz Minaren gerrillarien atzetik, zeinarekin borroka egin baitzuen aurreko egunean Irunberrin. Nabaskozen eman zuten gaua frantziarrek, baina arriskutsuegia zela ikusirik, alde egin eta jazarpena bertan behera uztea erabaki zuten. Orduan partidaren zati bat, Gregorio Krutxagaren agindupean, frantziarren atzetik abiatu zen, eta Arbontzeraino iritsi ziren, harrapatu gabe. 1812ko otsailaren amaieran, Espozko gerrillarien dibisioko ospitale bat zegoen Nabaskozen. Ehun eta hogeita hamar gaixo eta zauritu zeuden, gehienak zaurituak. Aizpurgiko arroilan gerrillarien eta tropa frantziarren arteko borroka bat gertatzen ari zela jakitean, zaurituek leku seguruago batera eramateko eskatu zuten. Ondorioz, herriak Burgira eta Erronkarira eramatea erabaki zuen. Garraiorako egokiak ziren ibilgailu guztiak bildu ziren, eta leku nahikorik ez zegoenez, gorpuak eramateko hilkutxak erabiltzea erabaki zen. Hilkutxa horiek herriko biztanleen bizkar gainean eramango zituzten, zaurituak barruan eramanez. Handik ordu gutxira Caffarelli jeneralaren zutabe frantsesa iritsi zen, lau mila soldaduz osatua. Ez zegoen gizon bakar bat ere herrian. Tropek bertan hartu zuten ostatu, eta frantziarrek nahi adina animalia hil zituzten, eta eguraldia gogorra zenez eta elurte handia zegoenez, brantzako orgak eta lanabesak erre zituzten, baita ateak eta leihoak ere. Gertaera horiek aipatutako urteko martxoaren biko gauean gertatu ziren. Elurrak inguraturik, Frantziako zutabea Nabaskozen egon zen martxoaren bosta arte, eta Iruñerantz abiatzean elizako apaingarri eta edalontzi sakratuak eraman zituen.

1847an, almiranterria ferra bideek bakarrik eta egoera txarrean zeharkatzen zuten multzoa zen, nekazaritzari eta abeltzaintzari eskainia, lehorreko lurrekin, orografia urratuarekin eta ez oso kalitate onarekin. Bere lau herri nagusiek eskola zuten, baina hiribilduak bi zituen: batean berrogeita hamar aldiz ibiltzen zen eta urtean 1500 erreal izaten zituen, eta bestean neskatilak, berrogei eta seiehun hurrenez hurren; Nabaskozeko eliza bikario batek zerbitzatzen zuen, herritarrek aurkeztua, eta onuradun batek, ordura arte Leireko abadeak, desagertzearen ondorioz desagertu berria zenak.

1855eko maiatzaren 1eko Desamortizazio Legea betez, 1862an Nabaskoze kontzejuan ehungintza bat saldu zen; 1872an errementaritza bat; 1888an irin-errota bat.

1920ko hamarkadan, gainera, kafea eta kasinoa zeuden herrian, elkarte pribatu batek ustiatutako errota bat, zentral elektrikoa, zurraketa-fabrika, bi ostatu on eta hainbat denda, guardia zibila eta karabineroak. Almiradio osoan hiru errota eta lau eskola zeuden, Gazteluberrik izan ezik, jada independizatuta baitago, gainerako herrietatik urrun dagoelako.

Demografia

2021 urteko erroldaren arabera 124 biztanle zituen Nabaskozek.

1842	1857	1860	1877	1887	1897	1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1981	1991	2001	2011	2021
778	1025	1025	1022	1112	1027	1004	1084	1114	1024	897	780	730	421	323	264	204	169	124

Ekonomia

Nabaskozeko jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza da. Lurren ehuneko bera abelburuak elikatzeko larretarako erabiltzen da. Basogintzak ere garrantzia handia izan du historikoki, ibaxako beste udalerrietan bezala. Gaur egun, herriko basoetan pinuak daude batez ere.

Politika

Nabaskozeko udaletxea Nabaskoze kontzejuan dago, eta idazkaria, era berean, Gazteluberriko Udalako idazkaria da. Udalbatza udalerriko alkateak eta bi zinegotziak osatzen dute. Egungo alkatea Maria Cruz Moriones Uriz da, Nabaskozeko Talde Independentea hautagai gisa aurkeztu zena.

Hauteskundeak

Udal hauteskundeak

Alderdia	Legealdiko eserlekuak, hasiera-urtearen arabera
	1979	1983	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019
Nabaskozeko Talde Independentea	-	-	-	-	-	-	5	2	3	3	3
Euskal Herria Bildu	-	-	-	-	-	-	-	-	2	2	-
Biskasa	-	-	-	-	-	-	-	-	0	-	-
Pialote	-	-	-	-	-	-	-	-	0	-	-
Eusko Abertzale Ekintza	-	-	-	-	-	-	-	3	-	-	-
Nafar Herriaren Batasuna	-	-	-	-	4	4	-	-	-	-	-
Euskal Herritarrok	-	-	-	-	3	1	-	-	-	-	-
Herri Batasuna	-	-	-	7	-	-	-	-	-	-	-
Almiradioa	4	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Nabaskozeko Almiradioko Independenteak	3	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

Foru hauteskundeak

Hauek dira Nafarroako Parlamenturako hauteskundeen azken bi deialdiak:

2019ko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak Alderdia Bozak guztira % +/-  Euskal Herria Bildu 34 35,42 ▼ 6  Navarra Suma 34 35,42 -  Geroa Bai 14 14,58 ▲ 1  Nafarroako Alderdi Sozialista 10 10,42 ▼ 4  Ahal Dugu 2 2,08 ▼ 4  Vox 1 1,04 -

2015eko Nafarroako Parlamenturako hauteskundeak Alderdia Bozak guztira % +/-  Euskal Herria Bildu 40 34,78 ?  Nafar Herriaren Batasuna 33 28,70 ?  Nafarroako Alderdi Sozialista 14 12,17 ?  Geroa Bai 13 11,30 ?  Ahal Dugu 6 5,22 ?  Nafarroako Alderdi Popularra 2 1,74 ?  Animalien Tratu Txarren Kontrako Alderdia 2 1,74 ?  Izquierda-Ezkerra 1 0,87 ?  Batasuna, Aurrerapena eta Demokrazia 1 0,87 ?  Libertate Nafarra 1 0,87 ?

Udala

Udalaren egoitza eta udaletxea Nabaskoze kontzejuan dago.

Egungo banaketa

Nabaskozeko Udala zinegotzik eta alkateak osatzen dute, demokratikoki hautatuak. Alkatea Maria Cruz Moriones Uriz da, Nabaskozeko Talde Independentea zerrendakoa. Zinegotziak 2 daude:

• Emiliano Cisneros Leiva (Nabaskozeko Talde Independentea)
• Jose Javier Ollo Braco (Nabaskozeko Talde Independentea)

Alkateak

1979tik, Nabaskozek 6 alkate izan ditu:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Francisco Bertrol Villanueva	1979	1983		Almiradioa
Francisco Bertrol Villanueva	1983	1991		kudeaketa-batzordea
?	1991	1995		Herri Batasuna
Juan Jose Rodrigo Senberoiz	1995	2003		Nafar Herriaren Batasuna
Juan Jose Rodrigo Senberoiz	2003	2007		Nabaskozeko Talde Independentea
Antonio Iriarte de Vicente	2007	2011		Eusko Abertzale Ekintza
Jesus Lazaro Gonzalo Iriarte	2011	2015		Nabaskozeko Talde Independentea
Maria Cruz Moriones Uriz	2015	jardunean		Nabaskozeko Talde Independentea

Garraioa

Nafarroako Autobus Konpainiak Nabaskoze Iruñekin batzen du. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

• Otsagabia - Ezkaroze - Orontze - Espartza Zaraitzu - Sartze - Gorza - Galoze - Nabaskoze - Irunberri eta Iruñea

Kultura

Euskara

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Nabaskoze ez-euskal-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.

Koldo Zuazok, 2010ean, Nabaskoze ez-euskal-eremuan sailkatu zen.

Izenak adierazten duen bezala, eremu honetan nafar erromantzea izan da tradizioz hitz egiten den hizkuntza, duela gutxi gaztelaniak ordezkatu duena.

Jaiak

• Nabaskozeko San Kristobalgo jaiak, uztailaren bigarren asteburuan
• Ustaizeko San Saturninoko jaiak, abuztuaren azken asteburuan
• Aizpurgiko San Klementeko jaiak, irailaren lehengo asteburuan

Ondarea

Nabaskozeko Santa Maria eliza

Ondasun nabarmenak

Ikus zerrenda: «Nabaskozeko kultura ondasunak»

• Aizpurgiko San Klemente eliza, Erdi Aroan eraikitako kristiau eliza.
• Nabaskozeko San Kristobal eliza, XIV. mendean eraikitako kristiau eliza, gotiko estiloan.
• Nabaskozeko Santa Maria eliza, XII. mendean eraikitako kristiau eliza, erromaniko estiloan.
• Nabaskozeko zubia, Zaraitzu ibaiaren gaineko zubia, Erdi Aroan eraikita.
• Ustaizeko San Saturnino eliza, XIII. mendean eraikitako kristiau eliza, gotiko estiloan.
• Ustaizeko zubia, Zaraitzu ibaiaren gaineko zubia, Erdi Aroan eraikita.

Eremu naturalak

• Aizpurgiko arroila, Zaraitzu ibaiak osatutako arroila.
• Benasako arroila, Benasako errekak osatutako arroila.
• Santa Kolonbako arroila, Egurtzao ibaiak osatutako arroila.
• Zerumengo arroila, Zerumengo errekak osatutako arroila.

Nabaskoztar ospetsuak

• Amadeo Marco Ilintxeta (1900-1987), politikari, Nafarroako Foru Aldundiko lehendakaria.

Irudiak

• 

  Almiranterriko sarrera

• 

  Santa Maria eliza

• 

  Aizpurgi

• 

  Nabaskoze Koronas mendatetik

• 

  Aizpurgi elurpean

Erreferentziak

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXV, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1505-2.

Ikus, gainera

• Pirinioak
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

Kanpo estekak

• Nabaskozeko Udalako webgune ofiziala

• Datuak: Q776592
• Multimedia: Navascués-Nabaskoze
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Nabaskoze