Edukira joan

Benita Asas

Wikipedia, Entziklopedia askea
Benita Asas

Bizitza
JaiotzaDonostia, 1873ko martxoaren 4a
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
HeriotzaBilbo, 1968ko apirilaren 21a (95 urte)
Hezkuntza
HeziketaValladolideko Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakpedagogoa, editorea, kazetaria eta sufragista
Enplegatzailea(k)El pensamiento femenino (en) Itzuli
KidetzaEspainiako Emakumeen Elkarte Nazionala
Mugimenduafeminismoa
Genero artistikoaIkasliburua

Benita Asas Manterola (Donostia 1873ko martxoaren 4a - Bilbo 1968ko apirilaren 21a) irakasle eta sufragista izan zen eta bere bizitza gehien bat Madrilen gertatu zen. Espainiako feminismoaren mugimenduan aitzindarietakoa da, emakumeen eskubideen, hezkuntzaren eta botoaren alde aritu zen.[1][2]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ruperto Asas Aja kantabriarraren eta Plácida Manterola Vidal donostiarraren alaba.[3] Bos anai-arreba izan zituen, Benita Casimira, Alfredo Bonifacio, Soledad, Melitón Castro eta José.[3]

Irakaskuntza Valladoliden ikasle "libre" gisa ikasi zuen. 1897ko urrian kalifikazio nabarmenarekin lortu zuen irakasle titulua. Irakasle bezala Bilbon hasi zen ikastetxe publikoetan lanean.[4] Bilbon zela, Adelina Méndez de la Torre, Juana Whiney eta Maria Maezturekin lan egin zuen.[3]

1902an Vallehermoso Madrilera mugitu zen. Bere bizitzan zehar hainbat elkarterekin izan zuen harremana, besteak beste Emakume Espainiarren Elkarte Nazionalarekin (ANME), Kontseilu Goren Feministarekin, Espainiako Emakumeen Lyceum Klubarekin eta Emakumeen Unibertsitate Elkartearekin.[4]

1910ean argitaratu zuen bere eskuzko liburua Dios y el Universo. Libro de lectura instructiva para niños y niñas. 1911n Madrilgo Apezpikuaren "imprimatur" jaso eta 1916an testu-liburu bezala eskoletan sartu zen. Saiakera bat bezala, bi gazte protagonistei erlijioa, aberria eta konbentzio pentsamendua baztertzeko bultzatzen zaie.[5]

1913ko urriaren 15ean sortu zuen Pilar Fernández Selfarekin El Pensamiento Femenino egunkaria, eta 1913tik 1916ra bitartean zuzendu zuen.[6] Aldizkari hartan baieztatu zuenez, bere eginkizuna emakume eta haurren berezko eskubideen alde egitea zen.[3] Behin desagertuta argitalpen hura, Benitak jarraitu zuen Celsia Regisek fundatu zuen La Voz de la Mujer egunkarian. Horrez gain, Mundo femenino (1921-1936) ere zuzendu zuen.[7]

Asasen gizarte-jarduera garrantzitsua da eta nabarmentzekoa da bere rola Espainiako Emakumeen Elkarte Nazionalean administrazio kontseiluko presidente izan zelako 1924tik 1932ra arte. 1929an parte hartu zuen ordezkari moduan Espainiako Emakumeen Liga eta Nazioen Ligako batzar batean, Genevan. Han proposatu zuen munduko emakumeen biltzarra, Lehen Mundu Gerra[8] gatazka saihesteko tresna bat bezala.

Bigarren Errepublika garaian (1931-1939) konstituzio berria idazteko, Clara Campoamorren bitartez, Memorandumari buruzko legea enkargatu zitzaion, emakumeen botoa defendatzeko.

Prozesua eta kanporatzea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espainiako Gerra Zibilean aktibo mantendu zen Madrilen, "Juana Rojo" izeneko eskolan lan egiten ari zen, gerora "Ramiro de Maeztu" bezala ezagutu zena.[3] Jardun horren ondorioz errepresioa jaso zuen eta ondoren maistra moduan lan egiten jarraitu zuen ez dago argi.

Bertsio baten arabera, Asas Madril hiriburutik alde egitera derrigortu zuten, bere zeregin eta ideia politikoengatik eta feministengatik, baina ez zuten irakasle gisa ezgaitu. Collado Villalban (Madril) lanean jarraitu ahal izan zuen handik urte betera erretiroa hartu arte, Bilbora itzuli zen, bizitza publikotik aldendu eta bertan hil zen 1968ko apirilaren 21ean.[9][7]

Beste bertsioaren arabera, 1939an maistra kargua bueltan jasotzeko eskaria egin zuen baina 1940ko apirilaren 12an ezetza jaso zuen, hainbat kargu leporatu zizkioten, besteak beste, elizaren aurkako aldizkarietan idatzi izana, eta gerra zibila iraun bitartean Madrilen geratu izana.[3] Azaroaren 9an, komisioak deserriratzea proposatu zuen, Madriletik 30 kilometrora.[3] Azkenean, azaroaren 21ean karguen larritasuna jaitsi zizkioten, zuzendaritza eta konfiantzazko karguak betetzeko aukera kenduz.[3] Prozesua amaitu orduko 66 urte zituen eta Bilbon bizi zen.[3]

Benita Asas, Iruñeko Aitzindarien Parkeko muralean

Omenaldiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Jainaga, Zihara. (2020-11-04). «Bilbo egin zuten hamar emakume» Berria.
  2. ↑ https://www.argia.eus/efemerideen-kanala/benita-asas-manterola-jaio-zen-donostian
  3. ↑ a b c d e f g h i j (Gaztelaniaz) Gorrotxategi Gorrotxategi, Pedro eta García Nieto, Víctor Manuel. (2022). «San Sebastián, feminismo e infancia a principios del siglo XX. Benita Asas Manterola, Clara Campoamor Rodríguez y Matilde Huici Navaz.» Donostia eta Gipuzkoari buruzko azterketa historikoen buletina 55: 63-97. ISSN 2794-0497..
  4. ↑ a b San Juan, Regina. (58-59). Benita Asas, suffragette basque. Gasteiz: Emakunde.
  5. ↑ Asas Manterola, Benita. (1910). Dios y el Universo. Libro de lectura instrucctiva para niños y niñas. Librería de los sucesores de Hernando.
  6. ↑ " «La función de la directora en los periódicos femeninos (1862 - 1936) o la sublime misión"
  7. ↑ a b (url) Benita Asas Manterola: Espainiako mugimendu feministaren genesiko eragile ahaztua. .
  8. ↑ Díez de Erlojuak, Ana, Roda Hernández, Paco. (2000). Martinez, Candida; Pastor, Reyna; Pazko, Mª José; eta Távera, Susana ed. Asas Manterola, Benita. in: Historia de España de las Mujeres. Madril: Planeta, 408-412 or..
  9. ↑ Biografia Manterola Heldulekuak, Benita web biografiak Kontsulta abendua 2014
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Bilbao dedica una calle a la maestra y sufragista Benita Asas. Deia, Noticias de Bizkaia» Deia (Noiz kontsultatua: 2018-07-02).
  11. ↑ Noticias, Diario de. «Un mural homenajea en Lezkairu a 47 mujeres pioneras en la historia de la humanidad» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-04-18).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Benita_Asas&oldid=9856816"(e)tik eskuratuta