Friedrich Engels: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.3) (robota Erantsia: mr:फ्रीडरीश एंजेल्स |
|||
| 19. lerroa: | 19. lerroa: | ||
[[Kategoria:1820ko jaiotzak|Engels]] |
[[Kategoria:1820ko jaiotzak|Engels]] |
||
[[Kategoria:1895eko heriotzak|Engels]] |
[[Kategoria:1895eko heriotzak|Engels]] |
||
[[an:Friedrich Engels]] |
|||
[[ar:فريدرخ انغلز]] |
|||
[[arz:فريدريك انجلز]] |
|||
[[ast:Friedrich Engels]] |
|||
[[az:Fridrix Engels]] |
|||
[[be:Фрыдрых Энгельс]] |
|||
[[be-x-old:Фрыдрых Энгельс]] |
|||
[[bg:Фридрих Енгелс]] |
|||
[[br:Friedrich Engels]] |
|||
[[bs:Friedrich Engels]] |
|||
[[ca:Friedrich Engels]] |
|||
[[ckb:فرێدریش ئەنگەڵس]] |
|||
[[cs:Friedrich Engels]] |
|||
[[cv:Энгельс Фридрих]] |
|||
[[da:Friedrich Engels]] |
|||
[[de:Friedrich Engels]] |
|||
[[el:Φρίντριχ Ένγκελς]] |
|||
[[en:Friedrich Engels]] |
|||
[[eo:Friedrich Engels]] |
|||
[[es:Friedrich Engels]] |
|||
[[et:Friedrich Engels]] |
|||
[[fa:فریدریش انگلس]] |
|||
[[fi:Friedrich Engels]] |
|||
[[fiu-vro:Engelsi Friedrich]] |
|||
[[fr:Friedrich Engels]] |
|||
[[fy:Friedrich Engels]] |
|||
[[ga:Friedrich Engels]] |
|||
[[gd:Friedrich Engels]] |
|||
[[gl:Friedrich Engels]] |
|||
[[gv:Friedrich Engels]] |
|||
[[he:פרידריך אנגלס]] |
|||
[[hi:फ्रेडरिक एंगेल्स]] |
|||
[[hr:Friedrich Engels]] |
|||
[[hsb:Friedrich Engels]] |
|||
[[hu:Friedrich Engels]] |
|||
[[hy:Ֆրիդրիխ Էնգելս]] |
|||
[[id:Friedrich Engels]] |
|||
[[io:Friedrich Engels]] |
|||
[[is:Friedrich Engels]] |
|||
[[it:Friedrich Engels]] |
|||
[[ja:フリードリヒ・エンゲルス]] |
|||
[[ka:ფრიდრიხ ენგელსი]] |
|||
[[kk:Фридрих Енгелс]] |
|||
[[ko:프리드리히 엥겔스]] |
|||
[[ku:Friedrich Engels]] |
|||
[[la:Fridericus Engels]] |
|||
[[lb:Friedrich Engels]] |
|||
[[lt:Friedrich Engels]] |
|||
[[lv:Frīdrihs Engelss]] |
|||
[[mk:Фридрих Енгелс]] |
|||
[[ml:ഫ്രെഡറിക് ഏംഗൽസ്]] |
|||
[[mr:फ्रीडरीश एंजेल्स]] |
|||
[[ms:Friedrich Engels]] |
|||
[[ne:फ्रेडरिक एंगेल्स]] |
|||
[[nl:Friedrich Engels]] |
|||
[[nn:Friedrich Engels]] |
|||
[[no:Friedrich Engels]] |
|||
[[oc:Friedrich Engels]] |
|||
[[pa:ਫਰੈਡਰਿਕ ਏਂਗਲਜ਼]] |
|||
[[pl:Fryderyk Engels]] |
|||
[[pms:Friedrich Engels]] |
|||
[[pnb:فریڈرش اینگلز]] |
|||
[[pt:Friedrich Engels]] |
|||
[[ro:Friedrich Engels]] |
|||
[[ru:Энгельс, Фридрих]] |
|||
[[scn:Friedrich Engels]] |
|||
[[sco:Friedrich Engels]] |
|||
[[sh:Friedrich Engels]] |
|||
[[simple:Friedrich Engels]] |
|||
[[sk:Friedrich Engels]] |
|||
[[sl:Friedrich Engels]] |
|||
[[sq:Friedrich Engels]] |
|||
[[sr:Фридрих Енгелс]] |
|||
[[st:Friedrich Engels]] |
|||
[[sv:Friedrich Engels]] |
|||
[[ta:பிரெட்ரிக் எங்கெல்சு]] |
|||
[[tg:Фридрих Энгелс]] |
|||
[[th:ฟรีดริช เองเงิลส์]] |
|||
[[tr:Friedrich Engels]] |
|||
[[tt:Фридрих Энгельс]] |
|||
[[uk:Фрідріх Енгельс]] |
|||
[[ur:فریڈرک اینگلز]] |
|||
[[vi:Friedrich Engels]] |
|||
[[war:Friedrich Engels]] |
|||
[[xmf:ფრიდრიხ ენგელსი]] |
|||
[[yo:Friedrich Engels]] |
|||
[[zh:弗里德里希·恩格斯]] |
|||
[[zh-min-nan:Friedrich Engels]] |
|||
[[zh-yue:恩格斯]] |
|||
05:00, 8 martxoa 2013ko berrikusketa
| Komunismoa |
|---|
 |
Friedrich Engels filosofialari eta iraultzaile alemaniarra (Wuppertal, Renania, garai hartan Prusia, 1820 - Londres, 1895). Karl Marxen lagunmin eta lankidea izan zen eta, harekin batera, mugimendu sozialista nahiz komunistarentzako obra funtsezkoak idatzi zituen: besteak beste, Manifestu Komunista. I. zein II. Internazionalaren buruzagia izan zen.
Familia burges eta erlijioso batekoa zen arren, Manchesterren bere aitaren fabrikako arduradun egon zen bitartean langileen baldintza txarretaz ohartu zen. Bertan langileen egoera aztertu eta ekonomia kapitalistaren kontrako lehen kritika zientifikoetako bat egin zuen: sozialismoaren ildotik, langileriaren askatasunaren beharra azpimarratu zuen (Ekonomia politikoaren kritikarako hastapenak, 1844; Langile klasearen egoera Ingalaterran, 1845).
1844ean Marxekin elkartu zen Bruselan. Elkarrekin Familia Santua, Alemaniar ideologia eta Alderdi Komunistaren Manifestua (1848) idatzi zituzten. Alemaniara itzuli ondoren, Kolonian, Barmenen eta Palatinatuan izan ziren matxinadetan parte hartu zuen armada errepublikarrarekin (1848). Mugimendu haren hondamendiaren ondoren Nekazarien gerra (1850), Reich-aren eraketarako Kanpaina (1850), eta Iraultza eta Kontrairaultza Alemanian (1851-1852) liburuak idatzi zituen Londresen. 1850etik 1869ra arte bere aitaren lantegian lan egin zuen eta era horretan lagundu ahal izan zion Marxi diru kontuetan. Hizkuntzak ikasi zituen, gizarteen historiak hobeto ezagutzeko, arazo militarrak ikertu zituen eta artikulu ugari idatzi zuen. Berriro Londresa itzulirik, Internazionalean bere lekua hartu eta Alemaniako sozial-demokraziaren garapena hurbiletik zaindu zuen (Gothako eta Erfurteko programen kritika, Marxekin batera, 1875-1891). Bere azken obretan teoria landu zuen gehienbat: Anti-Dühring (1877), Izadiaren dialektika (bukatu gabea), Familiaren, jabego pribatuaren eta Estatuaren jatorria (1884), Feuerbach eta Alemaniako filosofia klasikoaren bukaera (1888). Kapitala burutu zuen, Marxek bukatu gabe utzi baitzuen.
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Friedrich Engels  |
|
Artikulu hau biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
Erreferentziak
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.