Auschwitz: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

16:26, 6 ekaina 2015ko berrikusketa

Auschwitz-Birkenau. Alemania naziko kontzentrazio eta sarraski esparrua (1940-1945)¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Auschwitz II-ko sarrera (Birkenau), barnetik ikusita.
Mota	Kulturala
Irizpideak	vi
Erreferentzia	31
Kokalekua	Txantiloi:POL
Eskualdea²	Europa eta Ipar Amerika
Izen ematea	1979 (III. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Auschwitz (alemanez: Konzentrationslager Auschwitz) Alemania naziko kontzentrazio- eta sarraski esparru handiena izan zen. Egungo Poloniako hegoaldean kokatua, Oświęcim (Auschwitz, alemaniez) hiritik hartu zuen izena.

Auschwitz hiru arlotan zegoen banaturik: Auschwitz I, administraziogunea; Auschwitz II (Birkenau), sarraski-esparrua edo Vernichtungslager alemanieraz; eta Auschwitz III (Monowitz), kontzentrazio-esparrua. Lehenengo biak, UNESCOk 1979an Gizateriaren Ondare izendatu zituen. Auschwitzen menpean, gainera, beste 40 esparru zeuden.

Rudolf Höss esparruko buruak Nurenbergeko epaiketan Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak 1990ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean hil zituztela. Horietako % 90 ia-ia Europako herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak Zyklon B gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza.

"Musulman" egoera

Robert Waitz irakasle, sendagile eta erresistentzia frantsesean jardundako frantziarra izan zen. Auschwitzen preso egon zen eta honela deskribatu zuen esparru horretan egon ziren atxilotuen hondamena:

"Atxilotua, ahiturik, txarto elikatuta, hotzetik gaizki babestuta, apurka-apurka hamabost, hogei, hogeita hamar kilo argaltzen zen. Gizon normalaren pisua 40 kilora murrizten zen. 30 eta 28 kilokoak ere bazeuden. Gizakiak koipe erreserbak agortzen zituen, muskulu, kaltzio barik geratzen zen. Horrela, esparruetan esaten zieten modua, musulman bihurtzen zen (...). Musulman egoeraren ezaugarria zen muskuluak urtzea; azal eta hezurra baino ez zuten. Hezurdura osoa garbi igartzen zitzaien (...), astiro ibiltzen ziren, begirada tinko, ezer adierazi gabe, sarritan irrikatsu. Ideiak ere oso geldo sortzen zitzaizkien. Gizajoa ez zen garbitzen, botoiak ez zituen lotzen. Lelotuta zegoen eta dena pasibotasunez hartzen zuen. Borroka utzia zuen. Ez zuen koilararekin (...); zabor ontzietan ibiltzen zen patata azal eta aza zurtoin bila eta zelan topatu, halaxe jaten zituen: gordinik eta zikin (...)."

Kanpo loturak

(Ingelesez) Auschwitzeko museoaren webgunea
Auschwitzeko museoari buruz ARGIA aldizkarian

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Auschwitz

@@ 14. lerroa: / 14. lerroa: @@
 }}
-'''Auschwitz''' ([[aleman]]ez: ''Konzentrationslager Auschwitz'') [[Hirugarren Reicha|Alemania naziko]] [[kontzentrazio-esparru|kontzentrazio]]- eta [[sarraski-esparru|sarraski esparru]] handiena izan zen. Egungo [[Polonia]]ko hegoaldean kokatua, Oświęcim (Auschwitz alemanieraz) hiritik hartu zuen izena.
+'''Auschwitz''' ([[aleman]]ez: ''Konzentrationslager Auschwitz'') [[Hirugarren Reicha|Alemania naziko]] [[kontzentrazio-esparru|kontzentrazio]]- eta [[sarraski-esparru|sarraski esparru]] handiena izan zen. Egungo [[Polonia]]ko hegoaldean kokatua, Oświęcim (Auschwitz, alemaniez) hiritik hartu zuen izena.
-Auschwitz hiru arlotan zegoen banaturik: Auschwitz I, administraziogunea; Auschwitz II (Birkenau), sarraski-esparrua edo ''Vernichtungslager'' alemanieraz; eta Auschwitz III (Monowitz), kontzentrazio-esparrua. Lehenengo biak, [[UNESCO]]k, [[1979]]an [[Gizateriaren ondare|Gizateriaren Ondare]] izendatu zituzten. Auschwitzen menpean, gainera, beste 40 esparru zeuden.
+Auschwitz hiru arlotan zegoen banaturik: Auschwitz I, administraziogunea; Auschwitz II (Birkenau), sarraski-esparrua edo ''Vernichtungslager'' alemanieraz; eta Auschwitz III (Monowitz), kontzentrazio-esparrua. Lehenengo biak, [[UNESCO]]k [[1979]]an [[Gizateriaren ondare|Gizateriaren Ondare]] izendatu zituen. Auschwitzen menpean, gainera, beste 40 esparru zeuden.
-Esparruko buruak, [[Rudolf Höß|Rudolf Hössek]], [[Nurenbergeko epaiketak|Nurenbergeko epaiketan]] Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak [[1990]]ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean izan zirela erailak. Horietako %&nbsp;90 ia-ia [[Europa]]ko herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak [[Zyklon B]] gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza.
+[[Rudolf Höß|Rudolf Höss]] esparruko buruak [[Nurenbergeko epaiketak|Nurenbergeko epaiketan]] Auschwitzen 2,5 milioi lagun hil zirela adierazi zuen. Auschwitz-Birkenau Museoak [[1990]]ean kopuru hori berriz kalkulatu zuen, eta azken zenbatespenek diote 1,1 - 1,6 milioi bitartean hil zituztela. Horietako %&nbsp;90 ia-ia [[Europa]]ko herrialde guztietako juduak izan ziren. Gehienak [[Zyklon B]] gasa erabiliz hil zituzten, baina gose sistematikoak, bortxazko lanak, osasun-zaintzarik ezak, banakako exekuzioek eta medikuntza-esperimentu izenekoek ere eragin zuten makina bat heriotza.
 == "Musulman" egoera ==
-Robert Waitz irakasle, sendagile eta erresistentzia frantzesean egondako frantziarra izan zen. Auschwitzen preso egon zen eta honela deskribatu zuen esparru honetan egon ziren atxilotuen hondamena:
+Robert Waitz irakasle, sendagile eta erresistentzia frantsesean jardundako frantziarra izan zen. Auschwitzen preso egon zen eta honela deskribatu zuen esparru horretan egon ziren atxilotuen hondamena:
-"Atxilotua, ahiturik, txarto elikatuta, hotzetik gaizki babestuta, apurka-apurka hamabost, hogei, hogeita hamar kilo argaltzen zen. Gizon normalaren pisua 40 kilora murrizten zen. 30 eta 28 kilokoak ere bazeuden. Gizakiak koipe erreserbak agortzen zituen, muskulu, kaltzio barik gelditzen zen. Horrela, esparruetan esaten zieten modua, musulman bihurtzen zen (...).
+"Atxilotua, ahiturik, txarto elikatuta, hotzetik gaizki babestuta, apurka-apurka hamabost, hogei, hogeita hamar kilo argaltzen zen. Gizon normalaren pisua 40 kilora murrizten zen. 30 eta 28 kilokoak ere bazeuden. Gizakiak koipe erreserbak agortzen zituen, muskulu, kaltzio barik geratzen zen. Horrela, esparruetan esaten zieten modua, musulman bihurtzen zen (...).
-Musulman egoeraren ezaugarria zen muskuluak urtzea; azal eta hezurra baino ez zuten. Hezurdura osoa garbi igartzen zitzaien (...), astiro zebiltzen, begirada tinko, ezer adierazi gabe, sarritan irrikatsu. Ideiak ere oso geldo sortzen zitzaizkien. Gizajoa ez zen garbitzen, ez zituen botoiak josten. Lelotuta zegoen eta dena pasibotasunez hartzen zuen. Borroka utzita zuen. Ez zuen koilararekin (...); zabor ontzietan ibiltzen zen patata azal eta aza zurtoin bila eta zelan topatu, halaxe jaten zituen: gordinik eta zikin (...)."
+Musulman egoeraren ezaugarria zen muskuluak urtzea; azal eta hezurra baino ez zuten. Hezurdura osoa garbi igartzen zitzaien (...), astiro ibiltzen ziren, begirada tinko, ezer adierazi gabe, sarritan irrikatsu. Ideiak ere oso geldo sortzen zitzaizkien. Gizajoa ez zen garbitzen, botoiak ez zituen lotzen. Lelotuta zegoen eta dena pasibotasunez hartzen zuen. Borroka utzia zuen. Ez zuen koilararekin (...); zabor ontzietan ibiltzen zen patata azal eta aza zurtoin bila eta zelan topatu, halaxe jaten zituen: gordinik eta zikin (...)."
 == Kanpo loturak ==