Wrocław

Wrocław Wrocław
Polonia
Goitik behera, ezkerretik eskuinera: Ostrów Tumski gauez, Renoma saltegi handia, Panorama Racławicka, Mendeurreneko pabiloia, Udaletxea, Monopol hotela, Wrocławeko ipotxak, Tren geltokia.
Administrazioa
Herrialdea	Polonia
Probintzia	Silesia Beherea
Konderria	Wrocław
Alkatea	Rafał Dutkiewicz
Izen ofiziala	Wrocław (i · ?)
Jatorrizko izena	Wrocław
Posta kodea	50-041 eta 50-325
Geografia
Koordenatuak	51° 06′ 28″ N, 17° 02′ 07″ E
Wrocław Wrocław (Polonia)
Azalera	292.9 km²
Altuera	155 m
Demografia
Biztanleria	638.586 bizt. (2017ko abenduak 31)
Dentsitatea	2.181 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	X. mendea
Telefono aurrizkia	71
Ordu eremua	UTC+01:00, Europa Erdialdeko Ordua eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Vienne, Reinickendorf, Breda, Guadalajara, Hradec Králové, Dresden, Wiesbaden, Kaunas, Charlotte, Lille, Lviv, Ramat Gan, Hrodna eta Skopje
Matrikula	DW
http://www.wroclaw.pl

Wrocław ([ˈvrɔt​͡swaf] Ahoskera (i · ?), alemanez Breslau) Poloniako hego-mendebaldeko hiria eta Silesia Behereko voivoderriko hiriburua da. Odra ibaiaren ertzean dago. 2010ean, 632.996 biztanle zituen.

Trenbide gune garrantzitsua da. Administrazioa, merkataritza eta industria (metalurgia, kimika, ehungintza, tresneria elektrikoa eta mekanikoa) dira ekonomia jarduera nagusiak. Monumentu ugari ditu, gehienak Bigarren Mundu Gerraren ondoren berrituak: San Joan Bataiatzailearen katedrala, XIII-XIV. mendeetako eliza gotikoak eta XVIII. mendeko unibertsitate barrokoa.

Historia

Poloniaren mende egon zen X. mendetik aurrera. 1241. urtean, mongolek hustu zuten eta alemaniarrek konkistatu eta berriro eraiki ondoren, Bohemiako etxearen mende egon zen 1335. urtetik aurrera. 1526. urtean Habsburgotarren esku zegoen eta 1742. urtean, Silesiako lurralde gehienak bezala, Prusiari lotu zitzaion. Kalte handiak jasan zituen bi mundu gerretan.

Merkatuaren kalea (1890-1900)

Garraioa

Hiriko hegoaldeak A8 autobidera du sarbide zuzena, Berlin, Dresde, Krakovia eta Silesia Garaiarekin lotzen duena. Bestalde, A8 autobideak — "Wrocławeko eraztuna" deitua — mendebaldea zeharkatzen du; A4-ak iparraldea lotzen du Poznań, Bydgoszczekin, eta S8-ak Oleśnica, Łódź, Varsovia eta Białystok hiri poloniarrekin.

Wrocławeko aireportuak Nikolas Koperniko du izena. Hiriko autobus zerbitzu publikoak aireportua hiriarekin lotzen du, egunez, 406 linearen bidez eta gauez, ordea, 249 linearen bidez. Aireportuaz gain, ibai-portua dago, Oder ibaian.

Hiri barruko garraio publikoari dagokionez, Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne - MPK (Udal Garraio Enpresa) konpainiak autobus lineak eta 22 tranbia linea kudeatzen ditu. Tiketak kioskoetan eta autobus eta tranbia geralekuetako salmenta makina automatikoetan eros daitezke.

Herritar ezagunak

• Adolph Menzel (1815-1905), margolaria.
• Theodor Mommsen (1817-1903), idazlea.
• Paul Ehrlich (1854-1915), biologoa.
• Gerhart Hauptmann (1862-1946),
• Alois Alzheimer (1864-1915), psikiatra eta neurologoa.
• Fritz Haber (1868-1934), kimikaria.
• Max Born (1882-1970), fisikaria.
• Otto Stern (1888-1969), fisikaria.
• Edith Stein (1891-1942), karmeldarra.
• Manfred von Richthofen "Baroi Gorria" (1892-1918), militarra.
• Reinhard Selten (1930-), ekonomialaria.
• Mirosław Hermaszewski (1941-), astronauta.
• Wanda Rutkiewicz (1943-1992), alpinista.

• Friedrich Bergius
• Eduard Buchner
• Philipp Lenard
• Tadeusz Różewicz
• Piotr Włostowic

Hezkuntza

Wrocław Poloniako hirugarren unibertsitate-hiririk handiena da eta 135.000 ikasle inguru ditu, 30 unibertsitate eta eskolatan; haien artean, aipagarrienak hauexek dira:

• Wrocławeko Unibertsitatea (Uniwersytet Wrocławski), 47.000 ikaslerekin,
• Wrocławeko Politeknikoa (Politechnika Wrocławska), 40.000 ikaslerekin,
• Wrocławeko Ekonomia Unibertsitatea (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu), 18.000 ikaslerekin,
• Wrocławeko Ingurumen eta Osasun Zientzien Unibertsitatea (Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu), 13.000 ikaslerekin eta
• Wrocławeko Medikuntza Unibertsitatea (Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu), 6.000 ikaslerekin.

Kultura

Donostiarekin batera, 2016ko Europako kultura hiriburu izendatu zuten.

Museoak

Museoa	Helbidea
Arkeologia museoa	Cieszyńskiego 19
Arkitekturaren museoa	Bernadyńska 5
Hileta-Artearen museoa	Wita Stwosza 32
Historiaren Museoa	Kazimierza Wielkiego 35
Historia Naturalaren Museoa	Sienkiewicza 21
Mineralogiaren Museoa	Kuźnicza 22
Museo Etnografikoa	Traugutta 111/113
Museo Nazionala	Powstańców Warszawy 5
Telekomunikazioen Museoa	Krasińskiego 1
Udal Artearen Museoa	Rynek 1
Unibertsitateko Museoa eta dorrea	Uniwersytecki 1

Musika

Wrocławek opera etxea eta areto filarmonikoa ditu. Opera Etxea Świdnicka kaleko 35. zenbakian dago eta Areto Filarmonikoa, berriz, Piłsudskiego kaleko 19. zenbakian.

Kirolak

Wrocławeko futbol-talde nagusia Poloniako futbol ligako lehen mailako Śląsk Wrocław da: haren egoitza eta jokolekua Wroclawko Udal Estadioan da. Saskibaloiari dagokionez, Śląsk Wrocław taldeak Poloniako maila goreneko ligan jokatzen du.

2012an Poloniak eta Ukrainak elkarrekin antolatu zuten UEFA Euro 2012 futbol-txapelketaren egoitzetako bat izan zen Wrocławko Maślice Estadioa.

Hiri senidetuak

Wrocławek ondorengo hiriekin dauzka senidetza hitzarmenak sinatuta:

Breda (Herbehereak) Dresde (Alemania) Charlotte (AEB) Grodno (Bielorrusia) Guadalajara (Mexiko) (Mexiko)

Hradec Králové (Txekia) Kaunas (Lituania) Lviv (Ukraina) Ramat Gan (Israel) Wiesbaden (Alemania)

Iruditegia

• 

  Unibertsitatea.

• 

  Udaletxea.

• 

  Oder.

• 

  Breslau.

• 

  Wroclawko Udal Estadioa.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Wrocław

• Wroclaweko Udal webgunea (Polonieraz) (Alemanez) (Ingelesez) (Italieraz)
• Wroclawi buruzko artikulua ARGIA aldizkarian