Betelgeuse: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
No edit summary Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin |
||
96. lerroa: | 96. lerroa: | ||
'''Betelgeuse''' edo '''Alpha Orionis''' [[Orion]] konstelazioan dagoen bigarren [[izar]] distiratsuena da, [[Rigel]]en ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko [[itxurazko magnitude]] aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. [[Infragori]]en eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13341|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?|hizkuntza=en-US|data=2019-12-26|url=https://www.universetoday.com/144465/waiting-for-betelgeuse-whats-up-with-the-tempestuous-star/|aldizkaria=Universe Today|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. Espekulazioek diote laster [[supernoba]] batean eztanda egin dezakeela<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova|hizkuntza=en|data=2019-12-29|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/betelgeuse-star-night-sky-supernova-explosion-a9263626.html|aldizkaria=The Independent|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, baina beste azalpen arruntagoak ere badaude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13365|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. |
'''Betelgeuse''' edo '''Alpha Orionis''' [[Orion]] konstelazioan dagoen bigarren [[izar]] distiratsuena da, [[Rigel]]en ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko [[itxurazko magnitude]] aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. [[Infragori]]en eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13341|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?|hizkuntza=en-US|data=2019-12-26|url=https://www.universetoday.com/144465/waiting-for-betelgeuse-whats-up-with-the-tempestuous-star/|aldizkaria=Universe Today|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. Espekulazioek diote laster [[supernoba]] batean eztanda egin dezakeela<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova|hizkuntza=en|data=2019-12-29|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/betelgeuse-star-night-sky-supernova-explosion-a9263626.html|aldizkaria=The Independent|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, baina beste azalpen arruntagoak ere badaude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13365|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. |
||
Diametroa [[eguzkia]]rena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 [[mota espektral]]ekoa da eta [[Lurra|Lurretik]] |
Diametroa [[eguzkia]]rena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 [[mota espektral]]ekoa da eta [[Lurra|Lurretik]] 640 [[argi-urte]]ra dago. [[Supererraldoi]] gorria da, eta [[supernoba]] bezala lehertuko da. |
||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
14:36, 9 urtarrila 2020ko berrikusketa
Behaketa data Garaia J2000.0 Ekinokzioa J2000.0 | |
---|---|
Konstelazioa | Orion |
Igoera zuzena | 05h 55m 10.3053s |
Deklinazioa | +07° 24′ 25.426″ |
Ezaugarriak | |
Mota espektrala | M2Iab |
Itxurazko magnitudea (V) | 0.42 (0.3 to 1.2) |
Itxurazko magnitudea (J) | -2.99 ± 0.10 |
U−B kolore indizea | 2.06[1] |
B−V kolore indizea | 1.85[1] |
Aldakor mota | SR c (erdirregular) |
Astrometria | |
Abiadura erradiala (Rv) | +21.91 km/s |
Berezko mugimendua (μ) | IZ: 24.95 ± 0.08 mas/u Dec.: 9.56 ± 0.15 mas/u |
Paralajea (π) | 5.07 ± 1.10 mas |
Distantzia | 643 ± 146 au (197 ± 45 pc) |
Magnitude absolutua (MV) | −6.02[2] |
Zehaztasunak | |
Masa | 15–20 M☉ |
Erradioa | 950-1200 R☉ |
Argitasuna | 120,000±30,000 L☉ |
Gainazaleko grabitatea (log g) | -0.5[3] |
Tenperatura | 3,140-3,641[4] K |
Metaltasuna | 0.05 Fe/H[5] |
Errotazioa | 5 km/s |
Adina | ~7.3×106 urte |
Beste izendapenak | |
Datubase erreferentziak | |
SIMBAD | data |
Betelgeuse edo Alpha Orionis Orion konstelazioan dagoen bigarren izar distiratsuena da, Rigelen ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko itxurazko magnitude aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. Infragorien eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz[6], +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte[7]. Espekulazioek diote laster supernoba batean eztanda egin dezakeela[8], baina beste azalpen arruntagoak ere badaude[9].
Diametroa eguzkiarena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 mota espektralekoa da eta Lurretik 640 argi-urtera dago. Supererraldoi gorria da, eta supernoba bezala lehertuko da.
Erreferentziak
- ↑ a b Nicolet, B.. (1978). «Catalogue of homogeneous data in the UBV photoelectric photometric system» Astronomy and Astrophysics 34: 1–49. Bibcode: 1978A&AS...34....1N..
- ↑ {{erreferentzia |izenburua=Betelgeuse |egilea=Wolfram Alpha |url=http://www.wolframalpha.com/input/?i=betelgeuse |data=2009-5-18
- ↑ Lobel, Alex; Dupree, Andrea K.. (2000). «Modeling the Variable Chromosphere of α Orionis» (PDF) The Astrophysical Journal, 545 (1): 454–74. doi: . Bibcode: 2000ApJ...545..454L..
- ↑ Harper, Graham M.; Brown, Alexander; Lim, Jeremy. (2001). «A Spatially Resolved, Semiempirical Model for the Extended Atmosphere of α Orionis (M2 Iab)» The Astrophysical Journal, Volume 551, Issue 2, pp. 1073-1098. 551 (2): 1073–1098. doi: . Bibcode: 2001ApJ...551.1073H..
- ↑ Ramírez, Solange V.. (2000). «Stellar Iron Abundances at the Galactic Center» (PDF) The Astrophysical Journal, 537 (1): 205–20. doi: . Bibcode: 2000ApJ...537..205R..
- ↑ «ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse» ATel (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
- ↑ (Ingelesez) «Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?» Universe Today 2019-12-26 (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
- ↑ (Ingelesez) «A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova» The Independent 2019-12-29 (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
- ↑ «ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse» ATel (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
Kanpo estekak
Artikulu hau astronomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |