Cecilia Helena Payne-Gaposchkin

Wikipedia, Entziklopedia askea
Cecilia Helena Payne-Gaposchkin

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakCecilia Helena Payne
JaiotzaWendover (en) Itzuli1900eko maiatzaren 10a
Herrialdea Erresuma Batua
 Ameriketako Estatu Batuak  (1931 -
BizilekuaLexington (Massachusetts)
HeriotzaCambridge1979ko abenduaren 7a (79 urte)
Hobiratze lekuaPine Hill Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: minbizia
Familia
AitaEdward John Payne
Ezkontidea(k)Sergei Gaposchkin (en) Itzuli  (1934 -
Anai-arrebak
Familia
Hezkuntza
HeziketaCambridgeko Unibertsitatea
Radcliffe College (en) Itzuli doktoretza
St Paul's Girls' School (en) Itzuli
(1918 - 1919)
Newnham College (en) Itzuli
(1919 - 1923)
Harvard Unibertsitatea
(1923 - 1925)
TesiaStellar Atmospheres (en) Itzuli
Tesi zuzendariaHarlow Shapley
Arthur Stanley Eddington
Doktorego ikaslea(k)Frank Kameny (en) Itzuli
Paul W. Hodge (en) Itzuli
Frank Drake (en) Itzuli
Joseph Ashbrook (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakastronomoa, unibertsitateko irakaslea eta astrofisikaria
Enplegatzailea(k)Harvard Unibertsitatea
Harvard College Behatokia
Smithsonian Astrophysical Observatory (en) Itzuli
Jasotako sariak
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Amerikako Sozietate Filosofikoa
American Astronomical Society
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaagnostizismoa

Find a Grave: 105427737 Edit the value on Wikidata

Cecilia Payne-Gaposchkin (Wendover, Buckinghamshire, Erresuma Batua. 1900eko maiatzaren 10aCambridge, Massachusetts, Estatu Batuak. 1979ko abenduaren 7a) 1925ean, izarrak, batez ere, hidrogenoz osatuta daudela frogatzen duen Doktorego Tesia sortu zuen astronomo anglo-amerikarra da.[1] Askoren esanetan, bere garaian "Astronomian inoiz idatzitako doktore-tesi distiratsuena" bezala hartu zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Cecilia Payne Ingalaterrako Buckinghamshire-ko kidea zen. Wendover-eko hiriko 1900eko maiatzaren 10ean jaio zen. Emma Leonora Helana-ren eta Edward John Payne-ren hiru seme-alabetako bat Izan zen, musikari bateko eta historialari londrestarreko bat.

Botanika, fisika eta Cambridge-ko Unibertsitateko kimika ikasi zuen hasiera batean. Han titulu bat bere sexuagatik lortzeko ezintasunaren aurrean, Ingalaterra utzi zuen 1922an Estatu Batuetan, zeinen nazionalitatea 1931n lortzen bukatu zuen, bizi ahal izateko asmoarekin. 1925ean, Astronomia-areako doktoregoa Radcliffe College-an (gaur egun Harvard-eko zatitzen da) lortzen lehen pertsona bihurtu zen “Izarren atmosferei, izarretako geruza inbertitzaileetako tenperatura altuen behaketako ikerketarako ekarpenari” buruzko bere hitzaldiari esker (Stellar Atmospheres, Contribution A the-a to Observational Study of High Temperature in the-a Reversing Layers of Stars). Otto Struve astronomoak Cecilia-ren lana bereizi zuen bezala.

“Zalantzarik gabe, Astronomiari buruzko historian idatziriko tesis doktoral hoberena”

Bere bizitza pertsonalean gehiago barneratuz, 1933an, Europan zehar egindako bidaia batean Sergei I. Gaposchkin astrofisikari errusiarra ezagutu zuen Alemanian. Honek Estatu Batuetan sartu ahal izateko bisa lortzen lagundu zion, eta han, 1934. urtean ezkondu ziren. Cecilia eta biek 3 seme-alaba izan zituzten. Bere bizitza aurrera zihoan bitartean, bera bere bizitza akademikoari jarraitu eta Hardvard-en pasa zituen hurrengoko urteak zientzilari lanetan, nahiz eta bi hamarkadetan zehar ez zuen lanpostu ofizialik izan. Azkenik, 1938an, Astronomia saileko titulu ofiziala jaso zuen. Esan bezala, bere bizitza profesional guztia igaro zuen han, 1956. urtean, irakasle postura iritsi zen lehen emakumea bihurtu, eta beranduago, departamentu oso bat kontrolatzen zuen lehen emakumea bihurtu zen arte.

Hona hemen bere bizitza osoan zehar izandako lanpostu edo karguak:

  • 1925-27 Azterketa beka, Harvard College Observatory
  • 1927-38 Harlow Shapley-ren asistente pertsonala, Harvard College Observatory 
  • 1938-56 Phillips Astronomer, Harvard College Observatory
  • 1956-60 Department of Astronomyn katedra titulua, Harvard University
  • 1956-65 Astronomía irakaslea, Harvard University
  • 1966-79 Emerito irakaslea, Harvard University
  • 1967-79 Smithsonian Astrophysical Observatoryren pertsonalaren partaidea

Bere lan ospetsuenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ceciliak, beste hainbaten lanen artean, zenbait liburu zientifiko idatzi zituen:

  • Stellar atmospheres, The Observatory, 1925; Harvard College Observatory, Monographs, no. 1.
  • The stars of high luminosity, McGraw-Hill Book Company, Inc., New York, London, 1930.
  • Variable stars, The Observatory, Cambridge, 1938.
  • Variable stars and galactic structure, University of London, Athlone Press, London, 1954.
  • The galactic novae, North-Holland Publishing Company: Interscience Publishers, New York, 1957.[2]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Annie J. Cannon Astronomian saria (1934an)
  • American Astronomical Society-aren irakurketa.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. Egoitz, Etxebeste Aduriz. (2013-01-01). «Cecilia Payne. Hidrogenozko izarrak» Elhuyar aldizkaria (Noiz kontsultatua: 2020-05-12).
  2. (Gaztelaniaz) «Cecilia Helena Payne» Astrogea (Noiz kontsultatua: 2016-04-15).