Gaspar Núñez de Arce

Gaspar Núñez de Arce
	; Irudi gehiago
; Espainiako senataria
; itsasoz haraindiko ministro
; Gorteetako diputatua
; Gorteetako diputatua
; Gorteetako diputatua
; Bartzelonako gobernadore zibila
; Espainiako Diputatuen Kongresuko diputatua
Bizitza
Jaiotza	Valladolid, 1832ko abuztuaren 4a
Herrialdea	Espainia
Heriotza	Madril, 1903ko ekainaren 9a (70 urte)
Hobiratze lekua	San Justoren hilerria
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, idazlea, politikaria eta kazetaria
Lantokia(k)	Madril
Jasotako sariak	ikusi Hijo Adoptivo de Toledo ; Grand cross of the Civil Order of Alfonso XII (1902) ;
Kidetza	Real Academia Española
Mugimendua	erromantizismoa

Gaspar Núñez de Arce (Valladolid, 1832ko abuztuaren 4a - Madril, 1903ko ekainaren 9a) erromantizismotik errealismo literariorantz eboluzionatu zuen espainiar poeta eta politikaria izan zen. Bartzelonako gobernadore zibila izan zen, Valladolideko diputatua 1865ean, eta Ultramar, Barne eta Hezkuntza ministroa Sagastako Alderdi Liberalarekin. RAEko akademiko izendatu zuten 1874an.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Matías Núñez posta-langile xume baten eta Eladia de Arceren semea, haurtzaroko istripu batek betirako markatu zuen haren irudia, bizkarrezurra desbideratuz. Haurtzaro gaixo baten lehen zatia Valladoliden igaro zuen, eta bigarrena Toledon, aita hara eraman baitzuten; han hartu zuen irakurtzeko ohitura, batez ere aitak lan egiten zuen posta-bulegora heltzen ziren egunkariak. Espainiako gainbehera bizi izan zuen azken gerra karlisten eta azken kolonien galeraren artean. Bere amaren aldeko aitonak, Policarpo de Arcek, bere ideia liberalengatik, gerra zibilean absolutisten aurka borrokatu zenean, errepresioa jasan zuen.^[1]

1849an letren munduan sartu zen Toledon Amor y orgullo bertsozko antzerki lana arrakastaz estreinatu zuenean, hamazazpi urte besterik ez zituela. Bere familiak eliz karrerara bideratu nahi izan zuen, baina seminarioan sartzearen aurka agertu zen eta Madrilera ihes egin zuen hemezortzi urterekin, 1850ean. Han hasi zituen ikasketak eta El Observador egunkari liberaleko erredakzioan sartu zen. Bertan, Eulogio Florentino Sanz poetarekin eta Carlos Rubiorekin adiskidetu zen; gainera, hunkituta aurkitu zen Manuel José Quintana poeta liberal zaharrarekin. Ondoren, El Bachiller Honduras egunkaria sortu zuen, bere artikuluak sinatzeko hartu zuen izengoitiaren izena zuena. Bertan liberalismoa bateratuko zuen politikaren alde egin zuen. Progresismoaren ildotik egindako artikuluei esker, Saladeroko kartzelan sartu zuten, eta handik irten zen 1854an.^[2]

Garai hartan bere Cuentos de la otra vida argitaratu zuen, 1854tik 1857ra bitartean idatzitako umorezko elkarrizketak; La Iberiako korrespontsal gisa, Ebroko kanalaren inaugurazioari buruzko artikulu batzuk argitaratu zituen, ondoren bere lanetan sartu zituenak.

Afrikako kanpainan (1859-1860) kronikari gisa parte hartu izana izan zen gerora bizitza politikoan inplikatzeko arrazoietako bat. Caceresko espetxean giltzapetuta egon zen Narvaez jeneralaren politika kontserbadorearen aurka egindako erasoen ondorioz. Elisabet II.a erori zenean, Kataluniako Batzorde Iraultzaileko idazkari aukeratu zuten, eta behin-behineko gobernuak 1868ko urriaren 26an argitaratutako Manifiesto a la Nación idatzi zuen. Bartzelonako gobernadore zibila ere izan zen, Valladolideko diputatua 1865ean, eta Ultramar, Barne eta Hezkuntza ministroa Sagastaren alderdi aurrerakoiarekin.^[3]

1886an bizi arteko senatari izendatua,^[4] bere osasunak 1890ean jarduera politikoa uztera eraman zuen. 1874ko urtarrilaren 8an sartu zen Espainiako Errege Akademian, eta Espainiako Idazle eta Artisten Elkarteko presidente izan zen 1882tik 1903ra bitartean.

Obra[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Oso idazle prolifikoa izan zen.

Bildumak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Obras escogidas, Bartzelona, Montaner y Simón, 1911
Sus mejores versos, Madril, Imprenta Sordomudos, 1929
Poesías: 1832-1932, Valladolid, Imprenta Provincial, 1932
Poesías Completas, Mexiko, Porrúa, 1982.

Antzerkia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Obras dramáticas, Madril, Tipografía Perojo, 1879
¿Quién es el autor?, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1859
La cuenta del zapatero, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1859
¡Como se empeñe un marido!..., Madril, José Rodríguez inprimategia, 1860.
Deudas de la honra, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1863
Ni tanto ni tan poco, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1865
El laurel de la Zubia, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1865, Antonio Hurtadorekin batera idatzita.
Santo Domingo, Madril, Manuel Minuesa inprimategia, 1865
Herir en la sombra, Madrid, Imprenta José Rodríguez, 1866, Antonio Hurtadorekin batera idatzita.
La jota aragonesa, José Rodríguez inprimategia, Madrid, 1866, Antonio Hurtadorekin batera idatzita.
Quien debe, paga, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1867
Justicia providencial, Madril, José Rodríguez inprimategia 1868
El haz de leña, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1872.
Entre el Alcalde y el Rey, E. Arrietaren musikarekin, Madril, José Rodríguez inprimategia, 1875.

Narratiba[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Recuerdos de la campaña de África, Madril, José M. Rosés inprimategia, 1860.

Olerki narratiboa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Raimundo Lulio (1875)
La selva oscura. Poema, Madril, Fortanet inprimategia, 1879
La última lamentación de Lord Byron. Poema, Madrid, Fortanet inprimategia, 1879
El Vértigo. Poema, Madril, Fortanet inprimategia, 1879
Un idilio y una elegía, Madril, Fortanet inprimategia, 1879.
La visión de Fray Martín. Poema, Madril, Fortanet inprimategia, 1880
La Pesca. Poema, Madril, Fortanet inprimategia, 1884
Maruja. Poema, Fortanet inprimategia, Madrid, 1886;

Olerkia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gritos del combate. Poesías, Madril, T. Fortanet inprimategia, 1875
Versos perdidos
Poemas cortos, Madril, Tipografía Hijos de M. G. Hernández, 1895
¡Sursum corda! Poema, Madril, Tipografía Hijos de M. G. Hernández, 1900.

Artikuluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Inauguración del Canal del Ebro: Cartas publicadas en La Iberia, Madril, La Iberia inprimategia, 1857

Diskurtsoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Discursos leídos ante la Real Academia Española en la pública recepción del Excmo. Señor Gaspar Núñez de Arce, el día 21 de mayo de 1876, Madril, T. Fortanet inprimategia, 1876
Discurso leído por el Excmo. Señor D. Gaspar Núñez de Arce el día 8 de Noviembre de 1886 en el Ateneo Científico y Literario de Madrid con motivo de la apertura de sus cátedras, Madril, 1886
Discurso leído por el Excmo. Señor D. Gaspar Núñez de Arce el día 3 de Diciembre de 1887, en el Ateneo Científico y Literario de Madrid con motivo de la apertura de sus cátedras, Madril, Est. Tipográfico Sucesores de Rivadeneyra, 1887.

Saski-naskia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Miscelánea literaria. Cuentos, artículos, relaciones y versos, Bartzelona, Daniel Cortezo y Cía., 1886

Itzulpenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

La sombra de César, traducción de la que en verso catalán escribió D. Víctor Balaguer por Gaspar Núñez de Arce, Madril, P. Domínguez Martínez inprimategia, 1877.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

(Gaztelaniaz):Gaspar Núñez de Arceren obra digitalizatua Liburutegi Digital Hispanikoa, Espainiako Liburutegi Nazionala.
(Gaztelaniaz):Idazlearen biografia Espainiako Errege Historia Akademiaren webgunean.

Datuak: Q64652
Multimedia: Gaspar Núñez de Arce / Q64652

[1] ttps://www.filosofia.org/enc/eui/e390133.htm

[2] ttps://dbe.rah.es/biografias/7082/gaspar-nunez-de-arce

[3] ttps://www.filosofia.org/enc/eui/e390133.htm

[4] ttps://www.senado.es/web/conocersenado/senadohistoria/senado18341923/senadores/fichasenador/index.html?id1=2035

[1]

[2]

[3]

[4]