Urtarrilaren 22

Urtarrilaren 22a gregoriotar egutegiaren urteko hogeita bigarren eguna da. 343 egun falta dira urtea amaitzeko, 344 egun bisurteetan.

Jaiotzak Euskal Herrian Abraham Olano Jaiotza: Anoeta, 1970 Edmundo Suárez Jaiotza: Barakaldo, 1916 Heriotza: Valentzia, 1978ko abenduaren 14a Marivi Bilbao Jaiotza: Bilbo, 1930 Heriotza: Bilbo, 2013ko apirilaren 3a Iban Zubiaurre Jaiotza: Mendaro, 1983 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Lord Byron Jaiotza: Londres, 1788 Heriotza: Missolonghi (en) , 1824ko apirilaren 19a August Strindberg Jaiotza: Storkyrkoförsamlingen (en) eta Stockholm, 1849 Heriotza: Adolf Fredriks parish (en) eta Stockholm, 1912ko maiatzaren 14a Sergei Eisenstein Jaiotza: Riga, 1898 (juliotar egutegia), 1898 eta 1898 Heriotza: Mosku, 1948ko otsailaren 11 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 22ko jaiotzak Willi Baumeister • Christoph Schönborn • Leonard Eugene Dickson • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Manuel Leguineche Jaiotza: Arratzu, 1941eko irailaren 28a eta 1941 Heriotza: Moncloa-Aravaca, 2014 Ángel Larroque Jaiotza: Bilbo, 1874ko irailaren 6a Heriotza: Bilbo, 1961 Luis Dabán Jaiotza: Iruñea, 1841eko maiatzaren 28a Heriotza: Madril, 1892 José Santos de la Hera Jaiotza: Sestao, 1792 Heriotza: Madrid (en) , 1859 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Viktoria Erresuma Batukoa Jaiotza: Kensington jauregia, 1819ko maiatzaren 24a Heriotza: Osborne jauregia, 1901 Ursula K. Le Guin Jaiotza: Berkeley (Kalifornia), 1929ko urriaren 21a Heriotza: Portland, 2018 Lyndon Baines Johnson Jaiotza: Stonewall (Texas), 1908ko abuztuaren 27a Heriotza: Stonewall (Texas), 1973 Kaligula Jaiotza: Antium (en) , 12ko abuztuaren 31 Heriotza: Palatino, 41 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Urtarrilaren 22ko heriotzak Else Lasker-Schüler • James Bryce, 1st Viscount Bryce • Andrea Alciato • Horace Bénédict de Saussure • Dennis Oppenheim • Carl Friedrich Abel • Max Nordau • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1980 - Martuteneko espetxetik hiru etakidek ihes egin zuten. 1970 - Boeing 747 hegazkinaren lehenengo hegaldia egin zen. 2006 - Bolivia: Evo Morales (irudian), herrialdeko eta Amerika osoko lehen presidente indigena bihurtu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Urtarrila >> A Aa Az Og Os L I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: asteazkena 2021: ostirala 2022: larunbata 2024: astelehena 2025: asteazkena 2026: osteguna Izendegia Santutegia: Bizente Huescakoa, Bizente Pallotti Seaska egutegia: Bixintxo.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Mundua

• 1946 - Mahabadeko Errepublikaren sorreraren aldarrikapena Rojhilaten (Iraneko edo Ekialdeko Kurdistan).
• 2008 - Irakeko Parlamentuak bandera nazionala ofizialki aldatzea erabaki zuen, "batasuna, askatasuna eta sozialismoa"ren ikur ziren izar berdeak kenduz.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2015 - Nafarroako Unibertsitatea Museoa ireki zen.

Mundua

• 1964 - Zulu filma estreinatu zen, Cy Endfieldek zuzendu eta Stanley Baker, Michael Caine, Jack Hawkins, Ulla Jacobsson, James Booth eta Nigel Green aktoreek antzeztu zuten.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1706 -
  • Vicente Azkuenaga, bizkaitar enpresaburu eta politikaria (h. 1787).
  • Francisco Ugarte, gipuzkoar militarra, Maracaiboko (Venezuela) gobernadorea.
• 1775 - Jean-Baptiste Laffitte, lapurtar bankaria (h. 1843).
• 1833 - Vicente Manterola, euskal herritar apaiza, politikaria eta idazlea (h. 1891).
• 1872 - Vicente Fatrás, bizkaitar politikaria (h. 1936).
• 1879 - Jose Begiristain, gipuzkoar medikua, Gipuzkoan X izpiak erabili zituen lehen sendagilea (h. 1952).
• 1897 - Txomin Arruti Mendi-Lauta, euskal idazlea (h. 1968).
• 1910 - Jesus Monzón, nafar buruzagi komunista (h. 1973).
• 1913 - Vicente Moriones, nafar anarkista (h. 1970).
• 1916 - Edmundo Suárez, Mundo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1978).
• 1917 - José Luis Molinuevo, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2002).
• 1929 - Ddiddue Epherre, zuberoar euskaltzale eta elizgizona (h. 1974).
• 1930 - Marivi Bilbao, bilbotar aktorea (h. 2013).
• 1940 - Germán Sánchez Espeso, nafar eleberrigilea.
• 1944 - Juan Manuel Basurko, gipuzkoar futbolari eta apaiz katolikoa (h. 2014).
• 1945 - Mikel Garmendia, euskal aktorea (h. 2005).
• 1948 - Bixente Serrano, euskal idazle eta historialaria (h. 2020).
• 1950 - Antton Aranburu, gipuzkoar kazetaria.
• 1952 - Txato Nuñez, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1953 - Danièle Lamarque, lapurtar goi-funtzionarioa, frantziar ordezkaria Europako Kontu Auzitegian.
• 1964 - Fermín de Luis, nafar futbolari ohia.
• 1967 - Garbiñe Etxeberria, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea, Emakumezkoen Futbol Ligako lehen entrenatzaile profesionaletako bat.
• 1968 - Ion Erro, Nafarroako Ezker Batua alderdiko koordinatzailea.
• 1970 - Abraham Olano, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1975 - Isabel Etxeberria Ramirez, gipuzkoar itzultzailea eta irakaslea.
• 1980 -
  • Ibon Larrazabal, bizkaitar futbolari ohia.
  • Galder Zubizarreta, bizkaitar futbolari ohia.
• 1983 - Iban Zubiaurre, gipuzkoar futbolari ohia.
• 1989 - Jorge Galán Anaut, nafar futbolaria.
• 1990 - Ander Vitoria, bizkaitar futbolaria.
• 1994 - Uxue Ezkurdia, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
• 2002 - Beñat De Jesús, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1263 - Ibn Taymiyah, arabiar teologo musulmana (h. 1328).
• 1440 - Ivan III.a Errusiakoa, Moskuko Printze Handia (h. 1505).
• 1561 - Francis Bacon, britainiar filosofo eta estatu-politikaria (h. 1626).
• 1572 - John Donne, ingeles olerkari, militar eta idazkaria (h. 1631).
• 1592 - Pierre Gassendi, frantziar filosofoa (h. 1655).
• 1690 - Nicolas Lancret, frantziar margolaria (h. 1743).
• 1729 - Gotthold Ephraim Lessing, alemaniar idazlea, kritikaria eta filosofoa (h. 1781).
• 1733 - Philip Carteret, britainiar itsas armadako ofiziala eta esploratzailea (h. 1796).
• 1782 - Franciszek Ksawery Lampi, poloniar margolari erromantikoa (h. 1852).
• 1788 - Lord Byron, ingeles idazlea (h.1824).
• 1797 - Maria Leopoldina Austriakoa, Portugalgo erregina ezkontidea eta Brasilgo enperatriz ezkontidea (h. 1826).
• 1845 - Paul Vidal de la Blache, frantziar geografoa (h. 1918).
• 1849 - August Strindberg, suediar idazle eta margolaria (h. 1912).
• 1858 - Beatrice Webb, ingeles soziologo, ekonomilari, sozialista eta gizarte ekintzailea (h. 1943).
• 1865 - Friedrich Paschen, alemaniar fisikaria (h. 1947).
• 1875 - David Wark Griffith, estatubatuar zinema zuzendaria, zinemaren aita (h. 1948).
• 1876 - Flora Sandes, I. Mundu Gerran soldadu gisa ofizialki aritu zen emakume britainiar bakarra (h. 1956).
• 1877 - Hjalmar Schacht, alemaniar politikaria eta finantzaria (h. 1970).
• 1879 - Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (h. 1953).
• 1880 - Frigyes Riesz, hungariar matematikaria (h. 1956).
• 1889 - Henri Pélissier, frantziar txirrindularia (h. 1935).
• 1891 -
  • Antonio Gramsci, italiar politikaria eta pentsalaria (h. 1937).
  • Moise Kisling, frantziar margolari eta marrazkilaria (h. 1953).
• 1892 - Marcel Dassault, frantziar aeronautika-ingeniaria eta enpresa-gizona (h. 1986).
• 1893 - Conrad Veidt, alemaniar aktorea (h. 1943).
• 1894 - Charles Langbridge Morgan, ingeles eleberrigilea (h. 1958).
• 1898 - Sergei Eisenstein, sobietar antzerki eta zinema zuzendaria eta teorizatzailea (h. 1948).
• 1904 - George Balanchine, errusiar musikagile, dantzari eta koreografoa (h. 1983).
• 1906 - Robert E. Howard, estatubatuar idazlea, Ezpata eta sorginkeria azpigeneroaren aitatzat joa (h. 1936).
• 1907 - Étienne Borne, frantziar filosofoa (h. 1993).
• 1908 -
  • Lev Landau, sobietar fisikaria, 1962ko Fisikako Nobel Saria (h. 1968).
  • Sinclair Ross, ingelesezko kanadar idazlea (h. 1996).
• 1909 -
  • Tikvah Alper, hegoafrikar fisikaria eta erradiobiologoa, entzefalopatia espongiformearen transmisio mekanismoak aurkitu zituena (h. 1995).
  • Morris Swadesh, estatubatuar hizkuntzalaria (h. 1967).
  • U Thant, birmaniar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1974).
• 1911 -
  • Bruno Kreisky, Austriako kantzilerra (h. 1990).
  • Paulina Ódena García, militante eta buruzagi komunista, Espainiako gerra zibilean Errepublikaren heroina (h. 1936).
• 1915 - Côtis-Capel, normandieraz idazten zuen normandiar poeta (h. 1986).
• 1916 - Henri Dutilleux, frantziar musikagilea (h. 2013).
• 1920 -
  • Chiara Lubich, italiar ekintzaile katolikoa eta Fokolareen mugimenduaren sortzailea (h. 2008).
  • Alf Ramsey, britainiar futbolaria eta entrenatzailea, bere herrialdean sari gehien jaso zituen futbolaria (h. 1999).
• 1922 - Leonel de Moura Brizola, brasildar politikaria (h. 2004).
• 1924 - J. J. Johnson, estatubatuar jazz tronbonista, konpositore eta moldatzailea (h. 2001).
• 1926 - Aurora de Albornoz, espainiar idazlea, poeta, literaturako kritikaria, irakaslea eta saiokeragilea (h. 1990).
• 1928 - Jorge Ibargüengoitia, mexikar idazlea (h. 1983).
• 1930 - Alberto Arbasino, italiar legegizona eta idazlea (h. 2020).
• 1931 - Sam Cooke, estatubatuar musikaria (h. 1964).
• 1932 -
  • Francisco Brines, espainiar poeta, Espainiako 50eko Belaunaldiko kidea (h. 2021).
  • Piper Laurie, estatubatuar aktorea.
• 1936 - Alan Heeger, estatubatuar fisikaria, 2000ko Kimikako Nobel Saria.
• 1940 - John Hurt, britainiar aktorea (h. 2017).
• 1942 -
  • Fermin Eguia, argentinar margolari, marrazkilari eta akuarelista surrealista.
  • Amin Gemayel, Libanoko presidentea.
• 1953 -
  • Jim Jarmusch, estatubatuar zinema zuzendari, gidoilari, aktore, produktore, muntatzaile eta musikagilea.
  • Mitsuo Kato, japoniar futbolari ohia.
  • Myung-whun Txung, korear pianista eta orkestra-zuzendaria.
• 1957 - Ana Santos Aramburo, espainiar liburuzaina, Espainiako Liburutegi Nazionaleko zuzendaria.
• 1959 - Linda Blair, estatubatuar aktorea eta ekintzailea.
• 1960 - Michael Hutchence, INXS australiar musika taldeko abeslari eta konposatzailea (h. 1997).
• 1961 - Daniel Johnston, estatubatuar kantautore, abeslari eta musikagilea (h. 2019).
• 1962 -
  • Patricia Laurent Kullick, mexikar idazlea (h. 2022).
  • Alison Spedding, britainiar antropologoa eta fikzio idazlea.
  • Mizan Zainal Abidin Terengganukoa, Terengganuko sultana.
• 1963 -
  • Sergio Sauca, espainiar kazetari eta telebista aurkezlea.
  • Andrei Txmil, belgikar herritartasundun moldaviar txirrindularia.
• 1965 - Diane Lane, estatubatuar aktorea.
• 1967 - Eleanor McEvoy, irlandar kantautorea.
• 1968 -
  • Sébastien Lifshitz, frantziar zinema-zuzendari eta gidoilaria.
  • Ecaterina Szabo, errumaniar gimnasta artistiko ohia, munduko hogei domina irabazi dituena.
• 1969 - Naoko Nishigai, japoniar futbolari ohia.
• 1971 - Geoffrey Gurrumul Yunupingu, australiar musikaria (h. 2017).
• 1973 - Rogério Ceni, brasildar futbol atezain ohia.
• 1977 -
  • Rachael Grinham, australiar squash-jokalaria.
  • Hidetoshi Nakata, japoniar futbolari ohia.
• 1980 -
  • Lord Vinheteiro, brasildar piano-jole, soinu-ingeniaria, akuarista eta YouTuberra.
  • Hannah Mancini, estatubatuar-esloveniar abeslaria.
• 1993 - Netta Barzilai, israeldar abeslaria.
• 1995 - Nikola Rebić, serbiar saskibaloi jokalaria.
• 2004 - Tyler Armstrong, estatubatuar mendizalea, 9 urte zituela Aconcagua igo zuen pertsonarik gazteena.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1228 - Remiro Nafarroakoa, nafar elizgizona, Iruñeko apezpikua.
• 1859 - José Santos de la Hera, bizkaitar militarra, Madrilen (j. 1792).
• 1887 - Joaquín Jamar, nafar ekonomialari, enpresaburu eta politikaria (j. 1832).
• 1891 - Ladislao Belasko, arabar politikaria eta idazlea (j. 1817).
• 1892 - Luis Dabán, nafar ofiziala, Madrilen (j. 1841).
• 1904 - Estanislao Labairu, bizkaitar apaiza eta historialaria (j. 1845).
• 1961 - Ángel Larroque, bizkaitar margolaria (j. 1874).
• 1968 - Federico Ugalde, bizkaitar arkitektoa (j. 1873).
• 1987 - Carlos Sanz Ramírez, gipuzkoar margolaria (j. 1943).
• 1993 - Mezo Bigarrena, bizkaitar kantautorea, Buenos Airesen (j. 1951).
• 2000 - Joaquin Gurrutxaga, gipuzkoar olerkari eta artista (j. 1910).
• 2014 - Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria, Madrilen (j. 1941).

Mundua

• 1636 - Gregorio Fernández, espainiar eskultorea (j. 1576).
• 1640 - Erasmus Quellinus I.a, flandriar eskultorea (j. 1584).
• 1666 - Shah Jahan, mogoldar inperioaren gobernaria (j. 1592).
• 1797 - Fermín Francisco de Carvajal, txiletar noble eta militarra, Nafarroako erregeordea (j. 1722).
• 1803 - María Teresa del Toro Alayza, Simón Bolívar askatzailearen emaztea (j. 1781).
• 1840 - Johann Friedrich Blumenbach, alemaniar mediku, fisiologo eta antropologoa (j. 1752).
• 1848 - Javier de Burgos, andaluziar antzerkigile eta politikaria (j. 1778).
• 1850 - Gilen Josef Chaminade, frantziar apaiz katolikoa, Mariaren Lagundiaren eta Marianista Familiaren sortzailea (j. 1761).
• 1888 - Eugène Labiche, frantziar antzerkigilea (j. 1815).
• 1900 - David Edward Hughes, britainiar asmatzailea (j. 1831).
• 1901 - Viktoria Erresuma Batukoa, Britainia Handiko eta Irlandako erregina (j. 1819).
• 1919 - Carl Larsson, suediar margolaria, Arts and Crafts mugimenduaren kidea (j. 1853).
• 1920 - Natalia Kobrynska, ukrainar idazlea, Ukrainako mugimendu feministaren antolatzaile eta aitzindaria (j. 1855).
• 1922 -
  • Fredrik Bajer, danimarkar idazle, irakasle eta politikari bakezalea, 1908ko Bakearen Nobel Saria (h. 1837).
  • Benedikto XV.a, Aita santua (j. 1854).
  • Camille Jordan, frantziar matematikaria (j. 1838).
• 1925 - Fanny Bullock Workman, estatubatuar geografoa, kartografoa, esploratzailea, bidaia idazlea eta mendizalea (j. 1859).
• 1942 - Walter Sickert, ingeles margolaria (j. 1860).
• 1947 - Fiodor Dan, errusiar mentxebike judua (j. 1871).
• 1959 - Mike Hawthorn, britainiar auto gidaria (j. 1929).
• 1973 - Lyndon Baines Johnson, Ameriketako Estatu Batuetako 36. Presidentea (j. 1908).
• 1980 - Teresa Noce, italiar partisanoa, sindikalista eta politikari antifaxista (j. 1900).
• 1981 - María Moliner, espainiar filologoa (j. 1900).
• 1982 - Eduardo Frei Montalva, Txileko presidentea (j. 1911).
• 1983 - Ahmed Dlimi, Marokoko errege indar armatuko jenerala (j. 1931).
• 1990 -
  • Giorgio Caproni, italiar poeta (j. 1912).
  • Mariano Rumor, Italiako lehen ministroa (j. 1915).
  • Roman Vishniac, errusiar-estatubatuar argazkilaria (j. 1897).
• 1993 - Kōbō Abe, japoniar eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1924).
• 1994 -
  • Jean-Louis Barrault, frantziar antzezle eta antzerki-zuzendaria (j. 1910).
  • Telly Savalas, estatubatuar aktorea (j. 1922).
• 2005 - Consuelo Velázquez Torres, mexikar piano-jotzailea eta musikagilea (j. 1916).
• 2007 - Abbé Pierre, frantziar abadea, Emmaus mugimenduaren sortzailea (j. 1912).
• 2008 -
  • Heath Ledger, australiar aktorea (j. 1979)
  • Claude Piron, belgikar-suitzar psikologoa eta itzultzaile eta idazle esperantista (j. 1931).
• 2010 -
  • Iskandar Johorgoa, Johorgo sultan eta Malaysiako erregea (j. 1932).
  • Luís Romano, caboverdetar poeta, eleberrigile eta folklore biltzailea, portugesez eta Cabo Verdeko kreoleraz idatzi zuena (j. 1922).
  • Jean Simmons, britainiar aktorea (j. 1929).
• 2018 -
  • Jimmy Armfield, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2018).
  • Ursula Kroeber Le Guin, estatubatuar idazlea (j. 1929).
• 2023 -
  • Hossein Shahabi, irandar zinema zuzendaria, gidoilaria eta ekoizlea (j. 1967).
  • Agustí Villaronga, espainiar zinema zuzendari, aktore eta gidoigilea (j. 1953).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Bixintxo.

Kanpo estekak

• Datuak: Q2275
• Multimedia: 22 January

Urtarrilaren 21 | Urteko egutegi | Urtarrilaren 23