Irailaren 30

Irailaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamairugarren eguna da, 274.a bisurteetan. 92 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Asier Villalibre Jaiotza: Gernika-Lumo, 1997 Iban Mayoz Jaiotza: Donostia, 1981 Joan Mari Irigoien Jaiotza: Altza, 1948 Abel Muniategi Jaiotza: Ereño, 1942 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Elie Wiesel Jaiotza: Q334874, 1928 Heriotza: 2016ko uztailak 2 Truman Capote Jaiotza: New Orleans, 1924 Heriotza: 1984ko abuztuak 25 Kublai Khan Jaiotza: Mongolen Inperioa, 1215 Heriotza: 1294ko otsailak 18 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 30ko jaiotzak Rumi • Aleksandr Vasilevsky • Olivier Giroud • Étienne Bonnot de Condillac • Barry Marshall • Shintarō Ishihara • Charles Villiers Stanford • Ezra Miller • René Rémond • Max Verstappen • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Joaquín María Ferrer Jaiotza: 1777ko abenduak 7 Heriotza: Gipuzkoa, 1861 Renaud-Bertrand Elizagarai Jaiotza: 1652ko otsailak 2 Heriotza: Pougues-les-Eaux, 1719 Rodrigo de Santiago Jaiotza: 1907ko irailak 23 Heriotza: Coruña, 1985 Jean-Baptiste Ernest Lacombe Jaiotza: 1854ko urriak 19 Heriotza: Bouliac, 1922 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan James Dean Jaiotza: 1931ko otsailak 8 Heriotza: Q1075886, 1955 Teresa Lisieuxekoa Jaiotza: 1873ko urtarrilak 2 Heriotza: Lisieux, 1897 Girolamo Cardano Jaiotza: 1501eko irailak 24 Heriotza: Erroma, 1576 Patrick White Jaiotza: 1912ko maiatzak 28 Heriotza: Sydney, 1990 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Irailaren 30ko heriotzak Nurhaci • André Lwoff • Dmitry Likhachov • Michael Chekhov • Wilhelm Müller • Federico Barocci • Tianqi Emperor • Alfred Bester • Jacques-Émile Blanche • Vladimir Voevodsky • George Whitefield • Francesco Durante • Hermann of Reichenau • Wenceslaus I of Bohemia • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1888 - Jack Tripa-ateratzaileak (ingelesez Jack the Ripper) Elizabeth Stride eta Catherine Eddowes hil zituen, bere hirugarren eta laugarren biktimak. 1960 - Harriketarrak (ingelesez The Flintstones) (irudian) marrazki bizidun telesaila lehenbiziko aldiz telebistan estreinatu zen. 2005 - Muhammaden irudi batzuk argitaratu ziren, Danimarkako Jyllands-Posten egunkarian. 2005 - Kataluniako Parlamentuak estatutu berrirako proiektua onartu zuen, aldeko 120 boto eta kontrako 15 boto jasota. 2009 - 7,6 graduko lurrikara batek 1.100 pertsona baino gehiago hil zituen Indonesiako Sumatra uhartean. + Gertaera gehiago... Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: Ostirala 2017: Larunbata 2018: Igandea 2020: Asteazkena 2021: Osteguna 2022: Ostirala Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Jeronimo, Gar eta Garoña.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 - Guardia Zibilak Santos Sampedro Lozano polizia inspektorea hil zuen Donostian, uniformerik gabe zihoala, gaizkiletzat hartuta. ETAk polizia munizipaleko buru Adolfo Vilariño Doce hil zuen Gernikan, eta taberna bateko zerbitzari Pedro Gori Rovira hil zuen Getxoko Areeta auzoan.
• 2013 - Presoen eskubideen alde diharduen Herrira elkartearen egoitzetan sartu zen Guardia Zibila, webgune eta sare sozialetako profilak itxi, egoitzak itxi, eta 18 kide atxilotuta eraman.

Mundua

• 2005 - Kataluniako parlamentuak estatutu berrirako proiektua onartu zuen, aldeko 120 botu eta kontrako 15 boturekin.
• 2006 - 155 hildako Manausetik Rio de Janeirora zihoan hegazkin batek istripua izan eta gero.
• 2009 - 7,6 graduko lurrikara batek 1.100 pertsona baino gehiago hil zituen Indonesiako Sumatra uhartean.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2013 - Airean magazina ETB1ean aireratzen hasi zen, Jaime Otamendi, Ilaski Serrano, Usoa Arbelaitz eta Mikel Pagadizabalek aurkeztu zutelarik. 2014ko uztailean aireratzetik utzi zuten.

Mundua

• 1791 - Die Zauberflöte (euskaraz: Txirula Magikoa), Wolfgang Amadeus Mozarten musika eta Emanuel Schikanederren libretoa duen opera estreinatu zen Vienako Theater auf der Wieden antzokian.
• 1935 - Porgy and Bess (euskaraz: Porgy eta Bess), George Gershwinen musika eta DuBose Heywarden libretoa duen opera estreinatu zen Bostongo Colonial Theatren.
• 1960 - Harriketarrak (ingelesez The Flintstones) marrazki bizidun telesaila lehenbiziko aldiz telebistan estreinatu zen.
• 1994 - Ed Wood filma estreinatu zen, Tim Burtonek zuzendu eta Johnny Depp, Martin Landau, Sarah Jessica Parker, Patricia Arquette, Lisa Marie, Jeffrey Jones eta Bill Murray aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1994 - The River Wild ("Ibai Basatia") filma estreinatu zen, Curtis Hansonek zuzendu eta Meryl Streep, Kevin Bacon, David Strathairn, Benjamin Bratt, John C. Reilly eta Joseph Mazzello aktoreek antzeztu zutelarik.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1672 - Jean L'Archevêque, lapurtar merkatari eta esploratzailea (h. 1720).
• 1799 - Jean Saint-Gaudens, baxenafar politikaria (h. 1875).
• 1832 - Frantzisko Laphitz, apaiz katolikoa eta euskal idazlea (h. 1905).
• 1838 - Miguel Loredo, bizkaitar hizlari eta publizista neokatolikoa (h. 1879).
• 1846 - Manuel Antonio Leunda, gipuzkoar bertsolaria (h. 1940).
• 1866 - Francisco Grandmontagne, Luis de Jaizquibel, gipuzkoar kazetaria eta idazlea, Burgosen (h. 1936).
• 1915 - Gloria Alcorta, argentinar idazle eta poeta, Baionan (h. 2012).
• 1926 - Mariano de Corral, bizkaitar margolaria (h. 2009).
• 1942 - Abel Muniategi, Bengetxe, bizkaitar bertsolari, politikari eta idazlea.
• 1945 - Juan Gorostidi, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1948 - Joan Mari Irigoien, gipuzkoar idazlea.
• 1955 - Manuel Montero, bizkaitar historialaria eta irakaslea, Euskal Herriko Unibertsitateko errektore ohia.
• 1961 - Kike Amonarriz, gipuzkoar soziolinguista, umorista eta telebista-aurkezlea.
• 1966 - Arantza Ugalde, bizkaitar sismologoa.
• 1970 -
  • Agustin Sagasti, euskal txirrindularia (h. 2009).
  • Izaskun Zubizarreta, gipuzkoar mendi-zeharkako eskiatzailea.
• 1981 - Iban Mayoz, gipuzkoar txirrindularia.
• 1997 - Asier Villalibre, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1227 - Nikolas IV.a, Aita santua (h. 1292).
• 1525 - Giovanni Pierluigi da Palestrina, italiar musikagilea (h. 1594).
• 1732 - Jacques Necker, frantziar politikari eta finantzaria (h. 1804).
• 1765 - José María Morelos, mexikar apaiz eta militar abertzalea (h. 1815).
• 1788 - Fitzroy Somerset, ingeles militarra eta diplomatikoa (h. 1855).
• 1802 - Antoine Jérôme Balard, frantziar kimikaria (h. 1876).
• 1832 - Frederick Sleigh Roberts, ingeles mariskala (h. 1914).
• 1843 - Matilde Luisa Bavarian, bavariar printzesa (h. 1925).
• 1858 - José Benlliure, espainiar margolaria (h. 1937).
• 1870 - Jean Perrin, frantziar fisikaria (h. 1942).
• 1882 - Hans Geiger, alemaniar fisikaria (h. 1945).
• 1888 - Louis Lecoin, frantziar militante anarko-sindikalista (h. 1971).
• 1891 - Otto Schmidt, errusiar zientzialaria, estatu-gizona eta gerra heroia (h. 1956).
• 1895 - Lewis Milestone, moldaviar-estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1980).
• 1902 - Ryuzo Shimizu, japoniar futbolaria.
• 1905 -
  • Nevill Francis Mott, ingeles fisikaria, 1977ko Fisikako Nobel Saria (h. 1990).
  • Michael Powell, ingeles antzezlea eta zinemagilea (h. 1990).
• 1906 - Mireille Hartuch, frantziar abeslaria, konpositorea eta aktorea (h. 1996).
• 1908 - David Oistrakh, ukrainar biolin-jotzailea (h. 1974).
• 1917 - Buddy Rich, estatubatuar bateria-jotzailea eta jazzeko orkestra-zuzendaria (h. 1987).
• 1921 - Deborah Kerr, eskoziar aktorea (h. 2007).
• 1924 - Truman Capote, estatubatuar idazlea (h. 1984).
• 1927 - W S. Merwin, estatubatuar poeta eta itzultzailea.
• 1928 -
  • Takeshi Inoue, japoniar futbolaria (h. 1992).
  • Elie Wiesel, estatubatuar idazlea, 1986ko Bakearen Nobel Saria (h. 2016).
• 1929 - Kjell Askildsen, norvegiar idazlea.
• 1931 - Angie Dickinson, estatubatuar aktorea.
• 1934 - Udo Jürgens, austriar abeslaria (h. 2014).
• 1937 - Jurek Becker, poloniar-alemaniar idazlea (h. 1997).
• 1939 - Jean-Marie Lehn, frantziar kimikaria, 1987ko Kimikako Nobel Saria.
• 1943 - Johann Deisenhofer, alemaniar biokimikaria, 1988ko Kimikako Nobel Saria.
• 1945 -
  • José Manuel Fuente, espainiar txirrindularia (h. 1996).
  • Ehud Olmert, Israelgo lehen ministro ohia.
• 1950 - José Ignacio Sánchez Galán, espainiar enpresaburua.
• 1957 - Fran Drescher, estatubatuar aktorea.
• 1961 - Eric Stoltz, estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta aktorea.
• 1962 -
  • Rolf Gölz, alemaniar txirrindulari ohia.
  • Jean-Paul van Poppel, herbeherear txirrindulari ohia, bere garaiko esprinter garrantzitsuenetakoa.
  • Frank Rijkaard, herbeheretar entrenatzaile eta futbolari ohia.
• 1964 -
  • Monica Bellucci, italiar aktore eta modeloa.
  • Susana Zabaleta, mexikar aktore eta sopranoa.
• 1969 -
  • Erica Andrews, mexikar edertasun-lehiaketetako modelo, drag queen, aktore, enpresaburu eta aktibista (h. 2013).
  • Cristina Plazas, espainiar aktorea.
• 1970 - Tony Hale, estatubatuar bikoiztaile eta aktorea.
• 1972 - Maki Haneta, japoniar futbolari ohia.
• 1975 - Marion Cotillard, frantziar aktorea.
• 1979 - Primož Kozmus, esloveniar atleta, mailu jaurtiketan aditua.
• 1980 -
  • Martina Hingis, suitzar tenislaria, historiako onentsuenetakoa.
  • Guillermo Rigondeaux, El Chacal, kubatar boxeolaria.
• 1984 - Danica Roem, estatubatuar kazetari eta politikaria, AEBtako estatu batean hautatutako lehen emakumezko ordezkari politiko transgeneroa.
• 1989 - Emilio Nsue, espainiar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1719 - Bernard Renau Elizagarai, nafar ingeniari eta militarra, Pougues-les-Eauxen (j. 1652).
• 1861 - Joaquín María Ferrer, euskal herritar politikari liberala eta militarra (j. 1777).
• 1922 - Jean-Baptiste Ernest Lacombe, lapurtar arkitektoa, Okzitanian (j. 1854).
• 1984 - Pakito Arriaran, gipuzkoar ETAkidea eta FMLNren aldeko gerrillaria, El Salvadorren (j. 1955).
• 1985 - Rodrigo de Santiago, euskal herritar musikagilea, Coruñan (j. 1907).
• 2011 - Manuel Juaristi, gipuzkoar idazlea (j. 1923).
• 2013 -
  • Fermin Mihura, lapurtar bertsolaria (j. 1946).
  • Tere Jaio, bizkaitar bikoiztailea.

Mundua

• 420 - Jeronimo Estridongoa, Bibliaren itzultzailea (j. c. 340).
• 653 - Txindasvinto, bisigodoen erregea.
• 1560 - Melchor Cano, espainiar domingotar teologoa eta apezpikua.
• 1888 -
  • Elizabeth Stride, ustez Jack Tripa-ateratzailearen hirugarren biktima (j. 1843).
  • Catherine Eddowes, ustez Jack Tripa-ateratzailearen laugarren biktima.
• 1891 - Georges Boulanger, frantziar jeneral eta politikaria (j. 1837).
• 1897 - Teresa Lisieuxekoa, frantziar lekaimea, Eliza Katolikoak santu izendatua (j. 1873).
• 1898 - Francisco Coello, espainiar kartografo eta militarra (j. 1822).
• 1948 - Edith Kermit Carow Roosevelt, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1861).
• 1953 - Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (j. 1881).
• 1955 -
  • James Dean, estatubatuar aktorea (j. 1931).
  • Pentti Haanpää, finlandiar eleberrigilea (j. 1905).
  • Louis Leon Thurstone, estatubatuar psikologoa, psikometria arloan berritzailea (j. 1887).
• 1985 -
  • Herbert Bayer, austriar pintore eta arkitektoa (j. 1900).
  • Charles Francis Richter, estatubatuar geofisikaria, Richter eskalaren sortzailea (j. 1900).
  • Simone Signoret, frantziar antzezlea (j. 1921).
• 1986 - Nicolas Kaldor, britainiar ekonomialaria (j. 1908).
• 1989 - Virgil Thomson, estatubatuar musikagilea (j. 1896).
• 1990 -
  • Michel Leiris, frantziar idazlea eta etnologoa (j. 1901).
  • Patrick White, australiar idazlea, 1973ko Literaturako Nobel Saria (j. 1912).
• 1994 - Roberto Eduardo Viola, Argentinako diktadorea (j. 1924).
• 1998 - Bruno Munari, italiar diseinatzailea eta artista (j. 1907).
• 2005 - Sergei Starostin, errusiar akademikari eta hizkuntzalaria (j. 1953).
• 2007 - Joe Mitty, Oxfam erakundeko dendak Erresuma Batuan zabaldu zituen ekintzailea (j. 1919).
• 2011 - Ralph M. Steinman, kanadar immunologoa eta biologia zelularreko ikertzailea, 2011ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1943).
• 2012 - Barry Commoner, estatubatuar biologo, ekologo eta pedagogoa (j. 1917).
• 2014 - Martin Lewis Perl, estatubatuar fisikaria, 1995eko Fisikako Nobel Saria (j. 1927).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Jeronimo, Gar eta Garoña.

Irailaren 29 | Urteko egutegi | Urriaren 1