Gobi

Gobi
Говь
Gobi basamortua Barne Mongolian.
Gobi Gobi (Txina)
Eskualdea	Mongolia Txina
Koordenatuak	42°30′N 103°00′E
Eremua	1.295.000 km²
Luzera	1.500 km.
Zabalera	800 km.
Punturik garaiena	(2.400 m.)
Punturik beherena	Nemegt arroa (900 m.)
Tenperatura gorena	38 °C
Tenperatura baxuena	-43 °C
Prezipitazioa	10-250 mm/ur
Baliabideak	Kobre

Gobi (mongolieraz: Говь, txineraz: 戈壁; pinyinez: gē bì) Txinako iparraldea eta Mongoliako hegoalde artean dagoen basamortua da. Munduko basamorturik nagusienetakoa da. Iparraldean Altai mendiak eta Mongoliako estepak, hego-mendebaldean goi-ordoki tibetarra eta iparraldeko Txinako ordokia hego-ekialdean ditu. Gobi mongolieraz "basamortua" esan nahi du.

Historikoki, Gobi Mongoliar inperioaren zati bat izan da eta Zetaren bideak zeharkatu du.

Klima

Gobiren klima aldakorra da oso tenperatura aldetik, ez bakarrik urtean zehar baita 24 ordutan ere.

Tenperaturak

	Ulaanbaatar (1.150 m.)	Sivantse (1.190 m.)
Urteko batez bestekoa	–2,5 °C	+2,8 °C
Urtarrilako batez bestekoa	–26,5 °C	–16,5 °C
Uztailako batez bestekoa	17,5 °C	19,0 °C
Muturrak	38,0 °C eta –43 °C	33,9 °C eta –47 °C

Neguko batez besteko gutxiengo tenperaturak –40 °C dira eta udako batez besteko tenperatura beroenak 45 °C. Prezipitazio gehiena udan jasotzen da.

Ekoeskualdeak

Gobi bost basamortu eta erdibasamortu-ekoeskualdetan banatu daiteke:

• Ekialdeko estepak 281.800 km² azalera du. Txinako Barne Mongoliako goi-ordokitik Mongoliarantz hedatzen da.

• Ala Shan erdibasamortu-goi-ordokia iparraldetik Gobi Altai mendilerrotik Helan mendietara hedatzen dena.

• Gobi lakuen haranaren basamortu-estepa, hegoaldetik Gobi Altai mendietatik iparraldeko Hangai mendietara hedatzen dena.

• Junggar arroaren erdibasamortua iparraldeko Altai mendietatik hegoaldeko Tian Shan mendilerrora hedatzen dena.

• Taklamakan basamortua Tian Shan, goi-ordoki tibetarra eta Pamir mendien artean kokaturik.

Bizidunak

Mongoliako gameluak.

Orain basamortua bada ere, antzina eremu oso oparoa izan zen. Bertan aurkitu ziren aurreneko aldiz dinosauroen arrautza fosilizatuak 1923an. 26 arrautza izan ziren eta 23 cm-ko luzera zuten.

Gaur egun aurkitzen ditugun baldintzak oso gogorrak dira. Hala ere fauna nahiko zabala dago bertan. Ugaztunen artean aipatzekoak dira isats beltzdun gazelak, Mongoliako gameluak, bulgariar ipurtatsak eta Mongoliako basa astoa. Tarteka elur-lehoinabarrak, Gobiko hartzak eta otsoak ere ikusten dira. 30 musker mota ere zerrendatu dira.

Landaretzari dagokionez sastrakak eta altuera txikiko belarra aurkitzen dira. Abeltzaintzaren jarduerak ordea nabarmen gutxitu du landaretzaren hedadura.

1911 baino lehengo esplorazioak

Hona hemen esploratzaileen zerrenda:

• Marco Polo (1273-1275)
• Jean-François Gerbillon (1688-1698)
• Eberhard Isbrand Ides (1692-1694)
• Lorenz Lange (1727-1728 eta 1736)
• Fuss eta Alexander G. von Bunge (1830-1831)
• Hermann Fritsche (1868-1873)
• Pavlinov eta Z.L. Matusovski (1870)
• Ney Elias (1872-1873)
• Nikolai Przhevalsky (1870-1872 eta 1876-1877)
• Zosnovsky (1875)
• Mikhail V. Pevtsov (1878)
• Grigory N. Potanin (1877 eta 1884-1886)
• Béla Széchenyi kondea eta Lajos Lóczy (1879-1880)
• Grum-Grzhimailo anaiak (1889-1890)
• Pyotr Kuzmich Kozlov (1893-1894 eta 1899-1900)
• Vsevolod I. Roborovsky (1894)
• Vladimir A. Obruchev (1894-1896)
• Karl Josef Futterer eta Dr. Holderer (1896)
• Charles-Etienne Bonin (1896 eta 1899)
• Sven Hedin (1897 eta 1900-1901)
• K. Bogdanovich (1898)
• Ladyghin (1899-1900) eta Katsnakov (1899-1900)

Artean

1977ko, Close Encounters of the Third Kind pelikulan, S.S. Cotopaxi itsasontziak Habanarako bidean zihoazela, galdu egiten da eta Mongoliako Gobin agertu.

2004ko Flight of the Phoenix pelikula Gobin galdutako hegazkinari buruzkoa da.

Ikus, gainera

• Asiako geografia

Kanpo estekak

• Datuak: Q42070
• Multimedia: Gobi Desert