Jose Maria Usanditzaga
Jose Maria Usanditzaga | |
---|---|
![]() | |
Bizitza | |
Jaiotza | Donostia, 1887ko martxoaren 31 |
Herrialdea | ![]() |
Heriotza | Donostia, 1915eko urriaren 5a (28 urte) |
Hobiratze lekua | Polloeko hilerria |
Heriotza modua | berezko heriotza: tuberkulosia |
Familia | |
Anai-arrebak | ikusi
|
Hezkuntza | |
Heziketa | Parisko Schola Cantorum |
Hizkuntzak | euskara gaztelania |
Irakaslea(k) | Vincent d'Indy Beltran Pagola |
Jarduerak | |
Jarduerak | musikagilea eta piano-jotzailea |
Mugimendua | Euskal Pizkundea |
Genero artistikoa | opera zarzuela |
Musika instrumentua | pianoa |
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Jose Maria Usanditzaga Soraluze[1] (Donostia, Gipuzkoa, 1887ko martxoaren 31 - ib., 1915eko urriaren 5a) musikagile, konpositorea eta piano-jotzailea izan zen. Zarzuela eta opera generoak ere landu zituen.[2]
Biografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jaioterrian egin zituen ikasketak Cendoya eta B. Pagolarekin.[3] Parisa joan zen bizitzera eta lan egitera, 14 urterekin. Bertoko Schola Cantorumen konposizio ikasketak egin zituen V. D’Indyrekin eta piano ikasketak Gabriel Grovlezekin.[4] 1906. urtean Donostiara itzuli zen eta bandarako lanak idatzi eta aurkeztu zituen. 1911. urtean euskaraz idatzitako "Mendi-Mendiyan" opera aurkeztu zuen berebiziko arrakastaz. 1914. urtean Las Golondrinas aurkeztu zuen, arrakasta handiz, Madrilen; hasieran zarzuela gisa aurkeztu bazen ere, Ramón, bere anaiak, opera bihurtu zuen geroago.[5] Frantses eskolaren eta Pucciniren antzerkiaren eraginak antzematen zaizkio, baina aldi berean euskal sena ere nabari zaio; hala, Guridirekin batera, euskal musika eskolaren sortzaile izan zen.[6]
Erromantizismo garaikoa, Jesus Guridirekin batera euskal operaren aitatzat hartzen dute aditu askok. Izan ere, genero honen euskarazko lehenengo lana berak idatzi zuen, "Mendi-Mendiyan", 1911ko maiatzaren 21ean Bilbon arrakastaz estreinatutakoa, Campos Eliseos antzokian.
1915ean tuberkulosik jota hil zen.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Cortejo_f%C3%BAnebre_del_compositor_Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Usandizaga._Autoridades_tras_el_cortejo._Orquesta_tocando_en_la_entrada_del_Teatro_Victoria_Eugenia_%281_de_7%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg/250px-thumbnail.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Acto_de_homenaje_de_la_tuna_a_Usandizaga_en_la_plaza_de_Gipuzkoa_%281_de_2%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg/250px-Acto_de_homenaje_de_la_tuna_a_Usandizaga_en_la_plaza_de_Gipuzkoa_%281_de_2%29_-_Fondo_Car-Kutxa_Fototeka.jpg)
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Orkestrarako
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Suite en La (1904).
- Dans la mer (1904).
- Obertura sinfónica sobre un tema de canto llano (1905).
- Irurak Bat (1906).
- Bidasoa (1906).
- Euskal festara (1906).
Ganbera-musika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Pianorako
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Hassan y Melihah, fantasia.
Abesteko
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Mendi-Mendiyan (1910), opera.
- Umezurtza (1912), soprano, tenor, abesbatza misto eta orkestrarako.
- Enarak (1914), zarzuela.
- La llama, amaitu barik.
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ EIMA: Eskola-liburuetako onomastikaren, gertaera historikoen eta artelanen izenak. Zerrendak.
- ↑ Sopeña, Federico. (1957). Historia de la música contemporánea española. Madril: Rialp ISBN 84-321-1873-7..
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
- ↑ Lur entziklopedietatik hartua.
![]() |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jose Maria Usanditzaga ![]() |