Leda (satelitea)

Leda (satelitea)
Aurkikuntza
Aurkitzailea	Charles T. Kowal
Data	1974ko irailaren 11
Kategoria	moon of Jupiter (en) eta irregular moon (en)
Ezaugarri orbitalak
Zeren satelite	Jupiter
Ardatzerdi handia	11.098.480 km
Eszentrikotasuna	0,16
Orbita-periodoa	240,92 egun (0,654 u)
Makurdura orbitala	27.46° (ekliptikarekiko); 29.01° (Jupiterren ekuadorekiko)
Ezaugarri fisikoak
Erradioa	10 km
Masa	1,1×1016
Dentsitatea	2,6
Grabitatea azalean	~0.0073 m/s2
Albedoa	0,04
Tenperatura	~124 K
Itxurazko magnitudea	20,2

Artikulu hau sateliteari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Leda».

Leda (antzinako grezieraz: Λήδα) Jupiterren ilargi irregular txiki bat da, eta honen inguruan mugimendu zuzenean orbitatzen du 239 egunetan. Charles Thomas Kowalek aurkitu zuen Palomar Behatokitik 1974ko irailak 14an hiru gauez behaketa fotografikoak egin ondoren (irailak 11tik 13ra, Leda argazki plaka guztietan agertzen da^[1]^[3]. Jupiter XIII bezala ere ezagutzen da. Ilargi honek Leda izena Castor, Polux, Klitemnestra eta Helena Troiakoaren ama izan zen Espartako erregina bategatik jasotzen du.

1956an Fire Maidens from Outer Space britainiar filma egin zuten, Jupiterren 13. ilargian kokatuta, nahiz eta orduan Leda ezezaguna izatea.

Ezaugarri fisikoak

Leda satelite txikia da (20 km-ko diametroa), eta irregularra. Uste da 0,04ko albedoa duela, Jupiterren beste satelite batzuen antzera, hala nola Himaliaren taldekoena. Izan ere, Himaliaren taldeko satelitea da, hau da, 11.160.000 km eta 12.555.000 km arteko erradioekin eta 25,8° eta 30,7° bitarteko inklinazioekin Jupiter orbitatzen duten bost sateliteen taldekoa.

Leda Himalia taldeko ilargi bat da, Jupiterren inguruan honengandik 11 milioi eta 13 milioi arteko distantziara bataz beste 27,5ºko inklinazioarekin orbitatzen duten bost ilargik osatutako taldea.

Izendapena

Leda izena greziar mitologiako Leda pertsonaian du jatorria; Leda Espartako erregina zen, eta Zeusen maitalea.

Charles Thomas Kowal aurkitzaileak berak proposatuta, 1975 ofizialdu zuen Leda izena Nazioarteko Astronomia Batasunak, Jupiterren beste zortzi sateliteren izenekin batera (Nazioarteko Astronomia Batasunak ofizialki izendatutako lehenengo satelite-multzoa izan zen).

Ez da 38 Leda asteroidearekin nahastu behar.

Erreferentziak

↑ ^a ^b Kowal, C. T.; Aksnes, K.; Marsden, B. G.; Roemer, E.. (1974). «Thirteenth satellite of Jupiter» Astronomical Journal 80: 460–464. doi:10.1086/111766. Bibcode: 1975AJ.....80..460K..
↑ ^a ^b ^c Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman Jacobson 2000 izeneko erreferentziarako
↑ IAUC 2702: Probable New Satellite of Jupiter 1974 September (discovery)

Kanpo estekak

Datuak: Q16837
Multimedia: Leda (moon) / Q16837

[Kowal_1974-1] Kowal, C. T.; Aksnes, K.; Marsden, B. G.; Roemer, E.. (1974). «Thirteenth satellite of Jupiter» Astronomical Journal 80: 460–464. doi:10.1086/111766. Bibcode: 1975AJ.....80..460K..

[Jacobson_2000-2] Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman Jacobson 2000 izeneko erreferentziarako

[IAUC_2702-3] IAUC 2702: Probable New Satellite of Jupiter 1974 September (discovery)

[1]

[2]

[3]

i e a Jupiterren sateliteak
Jupiterretik duten distantziaren arabera aurkeztuak
Barne ilargiak (4)	Metis Adrastea Amaltea Tebe
Galilear ilargiak (4)	Io Europa Ganimedes Kalisto
Temisto taldea (1)	Temisto
Himalia taldea (9)	Leda Ersa S/2018 J 2 Himalia Pandia Lisitea Elara S/2011 J 3 Dia
Karpo taldea (2)	S/2018 J 4 Karpo
Valetudo taldea (1)	Valetudo
Ananke taldea (26)	Euporia Jupiter LV Eufemia S/2021 J 3 Jupiter LII Jupiter LIV Mneme Euante S/2003 J 16 Harpalize Ortosia S/2022 J 3 Helize S/2021 J 2 Praxidize Jupiter LXIV S/2021 J 1 S/2003 J 12 Jupiter LXVIII Telxinoe Tione S/2003 J 2 Ananke Jokasta Hermipe Jupiter LXX
Karme taldea (30)	S/2022 J 1 S/2022 J 2 S/2016 J 3 Pasitea Jupiter LXIX S/2021 J 6 S/2003 J 24 Kaldene Jupiter LXIII Isonoe S/2021 J 4 Kallikore Erinome Kale Eirene Aitne Euzelade Arke Taigete Jupiter LXXII Karme Herse Jupiter LXI Jupiter LI S/2003 J 9 Jupiter LXVI Kalize S/2018 J 3 S/2021 J 5 S/2003 J 10
Pasifae group (18)	Filofrosina Euridome Jupiter LVI S/2003 J 4 S/2016 J 4 Jupiter LXVII Hegemone Pasifae Sponde Megaklite Zilene Sinope Jupiter LIX Aedea Autonoe Kalirroe S/2003 J 23 Kore
Ikus, gainera	Jupiterren eraztunak Jupiterren ilargiak fikzioan
Kategoria