María Victoria Moreno
| María Victoria Moreno | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Valencia de Alcántara, 1939ko maiatzaren 1a |
| Herrialdea |  Galizia |
| Heriotza | Pontevedra, 2005eko azaroaren 22a (66 urte) |
| Heriotza modua | berezko heriotza: bularreko minbizia |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Madrilgo Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | gaztelania galiziera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | idazlea eta irakaslea |
| Jasotako sariak | ikusi
|
 | |
María Victoria Moreno Márquez (Valencia de Alcántara, Cáceres, 1939ko maiatzaren 1a – Pontevedra, 2005eko azaroaren 22a) gaztelaniazko editorea, itzultzailea, irakaslea, galegoz haur eta gazte literaturako idazlea eta DBHko irakaslea izan zen, Sanxenxon eta Pontevedran. Bere testurik ezagunena Anagnórise da, hogei aldiz berrargitaratua eta hainbat hizkuntzatara itzulia.[1]Bere lanaren oinarrizko ezaugarri batzuk lirismoa, animaliak protagonista bihurtzea eta irakaskuntza zaharkitu baten kritika dira. Peregrina Pérez ezizena erabili zuen. [2]
2018ko maiatzaren 17an, Día das Letras Galegasen pertsonaia nagusia izan zen, ospakizunaren historian aitorpen hori jaso zuen laugarren emakume izanik, Rosalía de Castro, Francisca Herrera Garrido eta María Mariñoren ondoren [3] Bartzelonako Hiria Saria jaso zuen.
Ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Portugalekin mugakide den udalerri batean jaioa, Sara Márquez Bueno irakaslearen eta Vicente Moreno Moreno abokatuaren lehen alaba izan zen. Ondoren heldu ziren Antonio eta Rafael Juanaren nebak. Segovian bizi izan ziren 1943an aita hil zen arte. Barne-erregimenean batxilergoa egiteko beka lortu zuen Bartzelonan, emakumezkoen saileko Virgen de la Inmaculada ikastetxean. Bertan katalana eta frantsesa ere ikasi zituen, literatura deskubrituz Cervantesen Kixote eta Saint-Exupéryren Printze Txikia irakurriz, bere obrarik gogokoena bihurtuko zena.
1963an Filologia Erromanikoan lizentziatu zen Madrilgo Unibertsitatean, Rafael Lapesa eta Dámaso Alonso irakasle zituea. Bi urtez Lugon jardun zuen irakasle, non Xesús Rábade Paredes ikasle izan zuen, eta Villalongan (Sangenxo). Anagnórise idazten hasi zen eta Pontevedrara iritsi zen 1963an irakasle gisa (gero katedradun izan zen) eta IES Valle-Inclán-en eta IES Gonzalo Torrente Ballester-en irakatsi zuen.
Francoren diktadura garaian ez zen galiziera irakasten, baina María Victoria Morenok ostiraletan gaztelaniazko literaturako klaseen zati bat galiziar literatura irakastera dedikatzen zuen. [4]
Pontevedrako eta herrialdeko bizitza kultural eta politikoan aktiboki parte hartu zuen. Galiziarekiko eta bertako hizkuntzarekiko zaletasunak oso gaztetatik galiziera defendatzeko eta sustatzeko erabateko dedikazioa eragin zion. [5] 1971tik galiziera ikastaroak eman zituen -ordaindu gabe- Pontevedran eta Villagarcía de Arosan. 1973ko uztailean, erregimenaren poliziak pasaportea ukatu zion, komunista ezaguna zen Manuel Peña Reyk zuzendutako Ourenseko Ateneoan antolatutako ikastaroetan parte hartzea egotzita. [6]
"Eu non son alófona porque o que practico, se é que escribo, podería definirse coma unha amorosa autofonía (…). A miña relación con Galicia e a miña opción pola súa lingua é simplemente unha historia de amor. ”[3]
Eleberriez eta ipuinez gain, saiakera idatzi, testu-liburuetan kolaboratu eta Galaxia argitaletxearentzat Árbol bilduma zuzendu zuen. Irakurle gisa, galegozko letren alorrean, ez zuen inoiz ezkutatu Otero Pedrayoren edo Carlos Casares Mouriñoren narrazioarekiko gustua:
"(literatura ona irakurtzeko Miguel de Cervantes irakurtzen zuen ). E tamén a Antoine de Saint-Exupéry (...) E gústame a prosa dos hispanoamericanos inmediatamente anteriores ao boom. Miguel Ángel Asturias, por exemplo (...) Gústanme os escritores éticos e con compromiso, cunha prosa exuberante. E de Galicia gústanme os mellores que hai. Valoro moito a lírica medieval, a prosa de Otero Pedrayo e de Carlos Casares, a poesía de Fernán Vello".
66 urte zituela hil zen, bularreko minbiziaren biktima. [7] [8]
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Galizieraz
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Haur-gazte literatura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Mar adiante, Sada, Ediciós do Castro, 1973.
- A festa no faiado, Vigo, Galaxia, 1983.
- Leonardo e os fontaneiros, Vigo, Galaxia, 1986. 3. Saria O Barco de Vapor.
- Anagnórise, Vigo, Galaxia, 1988.
- O cataventos, Santiago de Compostela, Sotelo Blanco, 1989.
- Verso e prosa, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1991.
- ¿Un cachiño de bica?, Vigo, SM, 1994.
- ¿E haberá tirón de orellas?, Vigo, Galaxia, 1997.
- A brétema, Vigo, Ir Indo, 1999.
- Guedellas de seda e liño, Vigo, Galaxia, 1999.
- Eu conto, ti cantas, Vigo, Edicións Xerais de Galicia, 2005.
Saiakera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- As linguas de España, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1991.
- Diario da luz e a sombra, Vigo, Xerais, 2004.
Narrazioak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Dear Avoa, Vigo, Contos do Castromil, 1993.
Poesia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Elexías de luz, Vigo, Xerais, 2006.
Itzulpenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Mecanoscrito da segunda orixe (Mecanoscrit del segon origen, 1974), Manuel de Pedrolo, Vigo, Galaxia, 1989.
Lan kolektiboak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- "O cataventos", en Contos para nenos, Vigo, Galaxia, 1979.
- "Comentarios de texto: descubrir a realidade", en Xornadas da Lingua Galega no Ensino, Santiago, Junta, 1984.
- Literatura século XX , Vigo, Galaxia, 1985. Con Xesús Rábade Paredes.
- "Nico e Miños", en 8 contos, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1989.
- "Querida avoa", en Lerias, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1991.
- "S.O.S.", en Contos de hogano, Santiago de Compostela, El Correo Gallego, 1992.
- "O libro das saudades e os degoiros", en Ruta Rosalía 1993, Caixa Galicia. Santiago de Compostela, 1993.
- "Pan con chocolate", en Relatos para un tempo novo, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1993.
- "Discurso pronunciado por Xesús Alonso Montero no acto no que recibiu o Pedrón de Ouro", en Comentarios de textos populares e de masas, Vigo, Xerais, 1994.
- "¿Escritora alófona eu?", en Poetas alófonos en lingua galega, Vigo, Galaxia, 1994.
- E dixo o corvo..., Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1997.
- "¡Xa non teño medo!", en A maxia das palabras, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 1998-1999.
- "Amigos de mil cores", en Campaña de Lectura 2001, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 2001.
- "Carta de amor", en Carlos Casares: a semente aquecida da palabra, Santiago de Compostela, CCG, 2003.
- "O encontro", en Un libro, a maior aventura, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 2003.
- "O grumete", en Contos de charlatáns, grumetes, botas e fendas, Santiago de Compostela, Junta de Galicia, 2004.
Aldizkarietan
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- "Estou a escribir a contrarreloxo". Entrevista con Xosé A. Neira Cruz, Fadamorgana. Santiago de Compostela, nº 3 (diciembre de 1999).
Gaztelaniaz
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Edizioak
- Os novísimos da poesía galega / Los novísimos de la poesía gallega (ed. bilingüe), Madrid, Ediciones Akal, 1973.
Aldizkarietan
- M.V.M., una profesora feliz de serlo, en CLIJ: cuadernos de literatura infantil y juvenil, Barcelona, nº 41 (julio-agosto de 1992).
Eleberria
- Alcores de Donalvar.
Itzulpenak
- El perro Rin y el lobo Crispín, 1986, de Carlos Casares Mouriño.
Sariak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Café Gijón Sariaren finalista izan zen.
- Jogos Florais Minho-Galaicos de Guimarães-en lehen saria irabazi zuen La casa de las Marías ipuinarekin.
- O Facho Kultur Elkartearen Haurrentzako Ipuin Lehiaketa Nazionaleko 2. Saria, 1972an, Crariscarentzat .
- O Facho Kultur Elkartearen Haur Ipuin Lehiaketa Nazionaleko 1. Saria, 1975ean, O cataventos .
- 3. Saria O Barco de Vapor 1985ean.
- IBBY Ohorezko Zerrenda 1990ean, Anagnóriserentzat .
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ María Victoria Moreno, filóloga sen fronteiras. 2 de julio de 2017.
- ↑ MUNDIARIO. «La escritora de origen extremeño María Victoria Moreno protagoniza el Día das Letras Galegas» MUNDIARIO.
- ↑ a b O Día das Letras Galegas de 2018 estará dedicado a María Victoria Moreno…. RAG.
- ↑ «Vol 18 (2015)» revistas.ucm.es.
- ↑ «| LG3 | O soportal da Literatura Galega» culturagalega.gal.
- ↑ Despedidas que mancan o corazón. Consello da Cultura Galega|CCG.
- ↑ "Morre María Victoria Moreno, autora de Anagnórise" Vieiros.
- ↑ "A escritora allea e nosa que cativou o público infantil e xuvenil" RAG, 20/11/2015.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Soto Meijomence, Alejandra: María V. Moreno no Álbum de mulleres CCG. 2007.
- Ficha de la autora en la Editorial Galaxia
- María Victoria Moreno en la Biblioteca Virtual Galega.
- Moreno Márquez en la página de la AS-PG.
- «La extremeña que defendió el gallego de la persecución franquista» El País 17 de mayo de 2018.
Datuak: Q12393056
Multimedia: María Victoria Moreno / Q12393056