Teruelgo probintzia

Teruel
	Aragoi
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Aragoi
Hiriburua	Teruel
ISO 3166-2	ES-TE
Espainiako Gorteak
Kongresuan	3 / 350
Senatuan	4 / 260
Geografia
	40°40′N 0°40′W / 40.67°N 0.67°W
Azalera	14.804 km² Espainiaren % 2,93
Demografia
Biztanleria	146.324 biztanle (2008); Espainiaren % 0,31
Dentsitatea	9,88 bizt/km²
Herritarra	Terueldar
	www.dpteruel.es

Teruel Espainiako probintzia bat da. Aragoiko autonomia erkidegoan kokatuta dago. 2006. urtean, probintziak 142.160 biztanle zituen. Hiriburua eta udalerri nagusia Teruel hiria da.

Mugakide hauexek ditu: Iparraldean Zaragozako probintzia, ipar-ekialdean Tarragona, ekialdean Castelló, hegoaldean Valentzia eta Cuenca eta mendebaldean Guadalajara.

Hiriburuaz gain, hiri nagusienak hauek dira: Alcañiz, Andorra, Utrillas, Cella eta Calanda.

Geografia

Bi lurralde bereiz daitezke orografiari dagokionez: ipar-ekialdea laua da, Ebro ibaiaren haranak osatua, eta gailur handi samarrek (Cucalon, Sant Just, Palomera) bereizten dute gainerakotik. Hegoalderago Teruelgo goi-ordokia hedatzen da Iberiar sistemaren barnean. Han jaiotzen dira Tajo eta Cabriel ibaiak.

Udalerriak

Sakontzeko, irakurri: «Teruelgo udalerrien zerrenda»

Zbk.	Udalerria	Biztnleria (2008)
1	Teruel	35.037
2	Alcañiz	16.233
3	Andorra	8.290
4	Calamocha	4.752
5	Calanda	3.825
6	Alcorisa	3.692
7	Utrillas	3.353
8	Cella	3.122
9	Monreal del Campo	2.766
10	Valderrobres	2.242

Eskualdeak

Martin Beherea (Albalate del Arzobispo).
Jiloca (Calamocha, Monreal del Campo).
Meeatze-Haranak (Utrillas).
Andorra-Sierra de Arcos (Andorra).
Aragoi Beherea (Alcañiz, Calanda, Alcorisa).
Teruelgo Eskualdea (Teruel, Cella).
Maestrazgo (Castellote, Cantavieja).
Albarracín Mendilerroa (Albarracín).
Gudar-Javalambre (Mora de Rubielos).
Matarraña (Valderrobres).

Historia

Espainiako Gerra Zibilean, Teruelgo gudua izan zen 1937ko abenduaren 15etik 1938ko otsailaren 20 arte. Errepublikarrak garaituta, Francoren tropak Kataluniarantz abiatu ziren.

Ondarea

Mudejar artea

Teruel hiriko mudejar multzoa Gizateriaren ondaretzat izendatu zuten 1986an (San Pedro, Salvador, San Martín eta Katedralaren dorreak).

Prozesioak

Aste Santuan, "Ruta del tambor y el bombo" antolatzen dute Aragoi Beherean, eta 2018an Gizateriaren ondarea da. Probintzian zehar ospatzen dute 9 udalerritan: Albalate del Arzobispo, Alcañiz, Alcorisa, Andorra, Calanda, Híjar, La Puebla de Híjar, Samper de Calanda eta Urrea de Gaén-en.

Ekonomia

Laborantza (laboreak, mahatsa, fruitu arbolak, azukre erremolatxa). Burdina eta lignito hobiak.

Pertsonaia ezagunak

Jerónimo Martínez de Ripalda (1536-1618), josulaguna.
Luis Buñuel (1900–1983), zinemagilea.
Pedro Laín Entralgo (1908-2001), mediku humanista.
Francisco Peralta (1911-2006), Gasteizko gotzaina.
Tomás Aragüés Bernad (1935-), musikagilea.
Carmen Valero (1955-), atleta.
Javier Sierra (1971-), idazle esoterikoa.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Teruelgo Diputazioaren webgunea

Datuak: Q54955
Multimedia: Province of Teruel / Q54955

	Aragoiko probintziak
Huesca • Teruel • Zaragoza