1960ko ekaineko DRILen atentatuak

Gehitu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Begoña Urroz gogoratzen duen plaka, Donostiako Easo plazan.

1960ko ekaineko DRILen atentatuak 1960ko ekainean DRIL (Directorio Revolucionario Ibérico de Liberación) erakundeak Espainiako hainbat tokitan lehergailuz egindako atentatuak dira. Haietako batean, Donostiako Amarako geltokian izandako leherketa batean hil zen Begoña Urroz, 22 hilabeteko haurra; gainera, beste zauritu batzuk ere izan ziren. Hilketa horren arduraren auziak polemika sortu zuen 2000ko hamarkadan.

2000. urtean Ernest Lluch PSCko politikari eta ekonomialariak Begoña Urroz ETAk hildako lehen pertsona izan zela adierazi zuen La Vanguardia egunkariko artikulu batean.[1] Hurrengo urteetan, Espainiako hainbat hedabide eta argitalpenek eta biktimen elkarte batzuek hipotesi hori egiazkotzat jo zuten, baita Espainiako gobernuak ere, NBEri bertsio hori helaraziz.[2] 2013. urtean, berriz, Xavier Montanya kataluniar kazetariaren ikerketa batek atentatu hori benetan DRILek egin zuela argitu zuen, garaiko iturri polizialen artxibategietako dokumentuak aztertu ondoren.[3] 2016. urtean Espainiako Auzitegi Nazionalak egindako ETAren biktimen lehen zerrenda ofizialean, Begoña Urroz ez zen ageri ETAren biktimatzat.

Leherketen kronologia eta biktimak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1960ko ekainaren 26tik 29ra bitartean, sei suzko leherketa izan ziren Espainiako hainbat tren-azpiegituratan:[4]

  • Ekainaren 26an izan zen lehen leherketa, Madrilgo Norteko geltokian, Donostiatik fakturatutako maleta batean zegoen gailu su-eragileak eztanda egitean.
  • Ekainaren 27an, mota bereko lau leherketa izan ziren:
    • bi eztanda izan ziren Donostian, Norteko geltokiko eta Amarako geltokiko kontsignetan utzitako maletek eztanda egitean;
    • beste bat, Bartzelona-Madril ibilbidea egiten zuen posta-treneko furgoi batean, Zaragozako probintziako Quino eta Pina de Ebro herrien artean, eta
    • bestea, Bartzelonako Norteko geltokian.
  • Bi egun geroago, ekainaren 29an, Bilboko Atxuriko geltokian beste leherketa bat izan zen, hor ere Donostiatik fakturatutako maleta batek eztanda egitean.

Donostiako Amarako geltokiko leherketan soilik izan ziren biktimak. Begoña Urroz, 22 hilabeteko haurra, hil zen, gorputzaren % 90 erreta zuela. Zaurituak izan ziren 15-60 urte bitarteko beste bost lagun, tartean kontsignako arduraduna (Begoña Urrozen amaren izeba). Hain zuzen, mandatu bat egin behar zuela eta, Begoña Urrozen amak izebari utzia zion haurra. Zaurituen artean zen, era berean, Baleren Bakaikoa, orduan 15 urte zituela.[5]

DRIL edo Askatasunerako Iberiar Direktorio Iraultzailea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

DRIL, Directorio Revolucionario Ibérico de Liberación edo Askatasunerako Iberiar Direktorio Iraultzailea, 1960ko hasieran Venezuelan sorturiko talde armatua izan zen, Iberiar penintsulako Francoren (Espainia) eta Salazarren (Portugal) diktadoreen erregimenen aurka borrokatu zena. Talde ezkertiar, antifaxista eta nazionalista zen, Espainiako Gerra Zibilean Errepublikaren alde borrokatu eta erbesteratutakoak eta haien jarraitzaileak bildu zituena. Sorrera-taldean izan ziren Xosé Velo Mosquera, José Fernando Fernández Vázquez (Espainiako Errepublikako Itsas Armadako ofizial ohia, Jorge de Soutomaior ezizenez) eta Henrique Galvão (portugaldar kapitaina). Kuban izan zen taldearen adar bat: Alberto Bayo (espainiar kapitain errepublikanoa) eta Eloy Gutiérrez-Menoyo (kubatar komandantea). DRILen lehenengo atentatuak Madrilen izan ziren, 1960ko otsailean, eta lehergailuz egin ziren, erregimenaren ikurren aurka. Haietan, DRILeko ekintzaile bat hil zen, zeraman lehergailuak eztanda egitean; eta beste bat atxilotu, epaitu eta urte hartako martxoan exekutatu zuten. DRIL erakundearen bigarren atentatu-andana izan ziren 1960ko ekaineko atentatuak.

Donostiako atentatuen ardurari buruzko polemika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hipotesi faltsu baten zabalkundea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ernest Lluchen ikerketa erratuaren ondoren (2000. urtean), Euskal Herriaz kanpoko jabetza duten hedabide nagusi guztiek, baita bertako batzuek ere, Donostiako atentatuen ardura ETArena izan zela baieztatu zuten, hipotesi hori akritikoki ontzat eta egiaztatutzat emanez, ETAren gaitzespen hizkera puztuaz jantzitako testuetan askotan. Tartean ziren El Correo,[6] El País (eta Cinco Días ekonomiako haren agerkaria),[7][8] ABC,[9] La Vanguardia,[10] Público,[11] El Mundo,[12] Europa Press,[13] Diario de Navarra[14] eta La Razón[15] agentzia eta egunkariak daude. Espainiako gobernuak bere egin zuen tesi hori.

Espainiako Parlamentuak 2011ko urrian onartutako Terrorismoaren Biktimen Aitortza eta Babes Osoaren Legean[16] (gaztelaniaz: Ley de Reconocimiento y Protección Integral a las Víctimas del Terrorismo ), 1960ko urtarrilaren 1a hartzen da Espainian izandako ekintza terroristen hasiera-datatzat. Hortik gutxira, 2012ko apirilaren 13an, Begoña Urroz terrorismoaren lehenengo biktimatzat kondekoratu zuen Espainiako Gobernuak.[17]

Orduko Kongresuko presidente Jose Bonok esan zuen 1960ko ekainaren 27an ETAk «lehendabizikoz hil» zuela, eta biktima Urroz zela. 2011n, berriz, Lasarte-Oriako Udalak argitaraturiko liburu batean esaten zuen ETAk hildako lehen biktima zela haurra.[18] Modu horretan, ETAk hildako lehen biktima erakundea sortu eta bi urtera izan zela baieztatu zuten hainbat hedabide eta erakundek. Lehenago, ordea, 1993an Ernest Luch politikariak (Bartzelona, 1937-2000) zenbait artikulu idatzi zituen gaiaren inguruan. El País-ek aurrena, eta El Correo-k ondoren, hipotesi horri heldu zioten.

2010eko martxoaren 11an "Terrorismoaren Biktimen Eguna" Espainiako Kongresuak. José Bonoren hitzetan, ekainaren 27a izango zen Terrorismoaren Biktimen Eguna egun horretan ETAk Begoña Urroz erail omen zuelako.[19]. Euskal Herrian jende askok Begoña Urrozen hilketa ETAk egin ez zuela esan arren, Espainiako Gobernuak egun hori (eta gaur egun mantentzen duena) ipini zuen oroimenerako.[20][21][22][23]

ETAren egiletzaren behin betiko gezurtapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko ekainean, "Muerte en Amara. La violencia del DRIL a la luz de Begoña Urroz" txostena (Hilketa Amaran. DRILen biolentzia Begoña Urrozen argitan) aurkeztu zuten Donostiako Koldo Mitxelenan. Bertan, baieztatu zuten Begoña Urroz ez zela izan ETAren lehen biktima. Garai hartako polizia txostenek dioten moduan, DRIL Directorio Revolucionario Iberico de Liberacion «sare antifrankista» izan zen atentatuaren erantzule, eta 1960ko ekainaren 27an hil zen Urroz, 22 hilabete zituela. Hala argitaratu zuen BERRIAko Ainhoa Oiartzabal kazetariak erreportaje luze batean, 2011n (Rikardo Arregi saria jaso zuen lan horrengatik), eta 2013an Xavier Montanya kazetariak (Bartzelona, 1961) BERRIAn eta Villaweb-en argitaratu zituen polizia txostenak. ETAren egiletzaren tesiak indarra hartu zuen aldian, Iñaki Egaña historialariak behin eta berriz azaldu zuen DRILek egin zuela eraso hori, eta ez ETAk.[2]

Gaizka Fernandez Soldevilla historialariak eta Manuel Aguilar dokumentalistak osatu zuten txostena, Espainiako Barne Ministerioaren eta Terrorismoaren Biktimen Memoriaren Zentroaren babesarekin. Bi urtez aritu ziren lanean, eta ondorio horretara ailegatu ziren azkenean. Denis Itxaso Gipuzkoako Kultura diputatuak esan zuen halako lanak «ezinbestekoak» zirela eta, «azkenean, argitu» zela kontua. Galdetuta nola izan daitekeen erasoa urte luzez ETAri egotzi izana, Soldevillak adierazi zuen "Donostian gertatu izana eta ez-ezagutza" zirela arrazoiak.[2]

2011n Oiartzabalek egindako lanak argitara eman zuen ez zegoela hori baieztatzeko nahikoa frogarik. Aitzitik, ETAren lehen garaiko kideen testigantzak jaso eta hainbat historialarirekin elkarrizketak egin ostean, DRILen egiletzaren aukerak indarra hartu zuen erreportajean. Atentatua egon zen garai hartan, Le Monde egunkariak DRILi egotzi zion atentatuaren ardura. ABCk ere, bi urteren ostean, DRIL lotu zuen atentatuarekin. 2018an aitortu zuen Espainiako Gobernuak Urroz ez zuela ETAk hil.[24]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Lluch, Ernest. (2000-10-19). El pecado original de ETA. .
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) SL, TAI GABE DIGITALA. (2019-06-25). «El Gobierno español reconoce que Begoña Urroz fue víctima del DRIL, y no de ETA» naiz: (Noiz kontsultatua: 2019-06-29).
  3. ↑ «Polizia agirien arabera, DRILek hil zuen Begoña Urroz haurra, ez ETAk» berria.eus 2013-05-05.
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Los terroristas del DRIL (Espainiako Poliziaren Artxibategiko dokumentua). .
  5. ↑ (Gaztelaniaz) (Gaztelaniaz) «La primera víctima de ETA» El País 2010-01-30.
  6. ↑ http://www.elcorreo.com/vizcaya/20120413/mas-actualidad/politica/gobierno-condecora-primera-victima-201204131633.html
  7. ↑ http://elpais.com/diario/2010/01/31/domingo/1264913553_850215.html
  8. ↑ (Gaztelaniaz) DÍAS, CINCO. (2001-01-20). «El Gobierno condecora al policía de la Brigada Social Melitón Manzanas» Cinco Días (Noiz kontsultatua: 2020-11-12).
  9. ↑ http://www.abc.es/20120413/espana/abci-condecora-victima-201204131818.html
  10. ↑ http://www.lavanguardia.com/politica/20111020/54233807844/eta-ha-asesinado-a-829-personas-a-lo-largo-de-su-historia.html
  11. ↑ http://www.publico.es/espana/gobierno-condecora-bebe-22-meses.html
  12. ↑ http://www.elmundo.es/elmundo/2012/04/13/espana/1334326648.html
  13. ↑ Press, Europa. (2011-10-20). «ETA ha asesinado a 829 personas, de las que 506 eran miembros de las fuerzas de seguridad, 58 empresarios y 39 políticos» www.europapress.es (Noiz kontsultatua: 2021-01-17).
  14. ↑ http://www.diariodenavarra.es/noticias/navarra/mas_navarra/2012/04/13/condecorada_primera_victima_eta_nina_begona_urroz_77031_2061.html
  15. ↑ http://www.larazon.es/historico/4327-condecorada-la-nina-asesinada-por-eta-en-su-primer-atentado-SLLA_RAZON_449847
  16. ↑ (Gaztelaniaz) Ley 29/2011, de 22 de septiembre, de Reconocimiento y Protección Integral a las Víctimas del Terrorismo, Boletín Oficial del Estado.
  17. ↑ https://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2012-5084
  18. ↑ Agirre, Maider Galardi F.. «Espainiako Gobernuak aitortu du DRILek hil zuela Begoña Urroz haurra» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-02-20).
  19. ↑ https://elpais.com/elpais/2010/03/11/actualidad/1268299035_850215.html
  20. ↑ https://gara.naiz.eus/paperezkoa/20100212/182505/es/como-construye-una-mentira
  21. ↑ https://alfajarin.wordpress.com/2012/04/15/ernest-llunch-begona-urroz-y-la-mentira-oficial-sobre-la-primera-victima-de-eta/
  22. ↑ http://sareantifaxista.blogspot.com/2012/04/el-gobierno-condecora-la-nina-begona.html
  23. ↑ https://gara.naiz.eus/paperezkoa/20101218/238556/es/Begona-Urroz-Policia-Espanola-estaba-infiltrada-comandos-que-pusieron-bombas
  24. ↑ https://web.archive.org/web/20190627124620/https://www.berria.eus/paperekoa/2108/009/001/2019-06-26/espainiako-gobernuak-aitortu-du-drilek-hil-zuela-begoa-urroz-haurra.htm

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=1960ko_ekaineko_DRILen_atentatuak&oldid=9630252"(e)tik eskuratuta