Protozelta
| Protozelta | |
|---|---|
| baliorik ez | |
| Datu orokorrak | |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza zeltak | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | hizkuntza fusionatzailea eta aditza-subjektua-objektua |
| Genero gramatikalak | genero maskulinoa, genero femeninoa eta genero neutroa |
| Kasu gramatikalak | nominatiboa, bokatiboa, akusatiboa, genitiboa, datiboa, ablatiboa, instrumentala eta lokatiboa |
| Alfabetoa | baliorik ez |
| Hizkuntza kodeak | |
Protozelta berreraikitako aitzin-hizkuntza da, aitzinindoeuroperaren ondorengoa, ezagutzen diren hizkuntza zelta guztien arbaso komuna zatekeena. K.a. 1300-800 bitartean mintzatua,[1] ipar-mendebaldeko Europan hedatu zen lehenbiziko indoeuropar hizkuntza izanen zatekeen. Errauts-kutxatilen zelaietako kulturarekin lotu ohi da, eta Hallstatt kulturarekin bereziki.
Fonologia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bokalak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Protozeltaren sistema bokalikoa eta Antoine Meilletek aitzinindoeuroperarentzat berreraikitakoa oso antzekoak dira:[1]
Mota Aitzinekoak Erdikoak Atzekoak luzea motza luzea motza luzea motza Itxiak iː i uː u Erdi-itxiak eː e o Irekiak aː a
Diptongo hauek berreraiki dira:
Kontsonanteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kontsonante hauek berreraki dira protozeltarentzat:[1]
Mota Biezpainkariak Hobikariak Sabaikaria Belarrak Ezpainkaritua Leherkariak b t, d k, ɡ kʷ, ɡʷ Sudurkariak m n Igurzkariak ɸ s x Hurbilkariak l j w Dardarkaria r
- Aitzinindoeuroperako leherkari ahostun hasperenduek (*bh, *dh, *gh/ǵh) hasperentzea galdu zuten, eta leherkari ahostunekin (*b, *d, *g/ǵ) batu, *gwh ahostun hasperendu ezpainkari-belarra izan ezik.[1]
- Aitzinindoeuroperako p-a galdu zen protozeltan, bai hitzaren hasieran, bai bokalen artean.[2] Lehenago, ordea, *φ (<*ph) eta *h aldietatik igaro zen. Era horretan, aitzinindoeuroperako *ph₂tḗr "aita" (> latinez pater, ingelesez father) *ɸatīr bilakatu zen protozeltan, athair, athir irlandera zaharrean, athair irlanderan, eta *atir (nominatiboa), ater (bokatiboa) Galiako zeltan.
Gramatika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Substantiboen eta adjektiboen morfologiak ez du erakusten aldaketa handirik ama hizkuntzarekiko. Hiru genero (maskulinoa, femeninoa eta neutroa), hiru numero (singularra, plurala eta duala) eta 5-8 kasu (nominatiboa, bokatiboa, akusatiboa, datiboa, genitiboa, ablatiboa, leku-denborazkoa eta instrumentala) zeuden. Sustantiboek bederatzi deklinabide zituzten, erradikalaren arabera.[1]
Aditz sistemak hiru modu (indikatiboa, agintera, subjuntiboa) eta lau denbora (orainaldia, lehenaldia, burutugabea, geroaldia) zituen.[1]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e f Perdicoyianni-Paleologou, Helene. Análisis Lingüístico de Las Antiguas Lenguas Celtas. worldhistory.org (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
- ↑ García Alonso, Juan Luis. Lenguas indoeuropeas prerromanas en el Noroeste Peninsular. Palaeohispánica; 9. zenbakia (2009), ifc.dpz.es (Noiz kontsultatua: 2022-11-17).
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q653649