Amara (Donostia)

Artikulu hau Amara Zaharrari buruzkoa da; Amara Berri auzoa gaitzat duena beste hau da: «Amara Berri»

Amara

Donostia

2012ko Amara Zaharreko jaiak Easo plazan.

Herrialdea
Lurraldea

Euskal Herria

Gipuzkoa

Amara	Amara
Amara

Koordenatuak:

43°18′51.4″N 1°58′55.5″W / 43.314278°N 1.982083°W

Amara edo Amara Zaharra Donostiako auzoa da, Artzain Onaren katedralak eta Araba parkeak mugatzen dutena, Easo plazaren inguruan. Auzo horretatik hegoaldera, Araba paketik harago, eraikin modernoagoak dituen Amara Berri izeneko auzoa zabaltzen da; horregatik, lehen alderdiari, berezko Amarari, Amara Zaharra ere deitzen zaio, Amara Berritik bereizteko.

Garai batean Amara izeneko baserri bat zegoen, gaur egun Amara kalea dagoen lurretan. Baserri horrek eman zion izena leku horri, kaleari eta auzo osoari.

Historia

Amara auzoan, hasiera batean, hondartzez gain gauza gutxi zegoen: baserriak (Amara, Arroka, Unaene...) eta ibaia.

Ondoren, XIX. mendean 1891an bota zen gasometroa jarri zen gaurko Urdaneta kale inguruan. Bai eta hiltegi bat ere, hegaztiena eta arkumeena, gaurko Amara kalean.

Hiria zabaltzearekin bat, XIX. mende amaieran, katedrala, eskolak (Amarakoak Urbieta kalean), institutua (gaurko Koldo Mitxelena), eta Arteak eta Ofizioak (gaurko Postetxea) egin ziren. Hiria, zabaltze honetan, Mendeurren plazaraino (Arabako parkea) iritsi zen.

EuskoTren tren enpresak auzo honetako Easo plazan Amara Donostia geltokia du; Bilbo eta Hendaiarako trenak iristen dira bertara, hau da, kostako trena eta Topo ezaguna, hurrenez hurren.

1940ko hamarkadan hasi zen Amara Berri eraikitzen.

Garraioa

Easo plazan Euskotreneko Amara-Donostia geltokia dago, Hendaia, Lasarte eta Bilborako trenbideko abiapuntu nagusia dena.

Auzo bizitza

Amara auzoko festak bizi handikoak eta oso ospetsuak izan dira tradizioz.

Gaur egun, uztailaren bukaera aldera antolatzen dira jaiak. Jaiok hasiera batean Donosti-Berri elkarteak antolatzen zituen, eta elkarte harentzat dirua ateratzeko iturri nagusia zen. 1990ko hamarkadan Amarako Jai Batzordea, Amara Jai elkartea sortu zen jaiak antolatzeko. Jaiak Amara auzoko ekintza guztien erdigune dira gaur egun.

Haur eta gazteen aisialdirako talde nahiko aktiboa bada auzoan, Mundo Nuevo izenekoa eta izaera katolikoa duena.

Amara Zaharraren kronologia historikoa

Hona hemen auzoko hainbat gertaera garrantzitsuren zerrenda, urtez urte:^[1]

1895: Barrio eta Goikoa jaunek Paduren Zabalgunea aldarrikatzeko memoria aurkeztu dute
1903: Amarara zihoan “Urbano” tranbiaren inaugurazioa
1905: Sustapen Ministerioak Urumea ibaiaren desbideratzea onartu du
1910: Victoria Erregina zahar egoitzaren inaugurazioa. Hura eraikitzeko Tximitegi eta Zorroaga baserriak bota ziren.
1911: Urumeako bide berriaren lehen harresia amaitzen da. 1913an ekialdeko burutzen da
1912: Mugaraino iristen den Donostiako tranbiaren inaugurazioa, “Topo” izenagatik ezagutuko dena
1913: Horacio Azketa zinegotzi eta ingeniariak Amarako Zabalgunearen proiektua aurkeztu du, ibaiari irabazitako lurretan garatzeko
1914: Amarako Zabalgunearen lanen enkantearen oinarriak argitaratu dira
1915: Bi proiektu aurkeztu dira: Horacio Azketa eta Jose Gurrutxagarena, batetik, eta Eugenio Vallarinorena, bestetik.
1917: Saria erdibana jaso dute bi proiektuek
1919: Horacio Azketa eta Jose Gurrutxagaren proiektuari lehentasuna eman zaio
1922: 1913an aurkeztutako planari aldaketak egin ondoren, Gobernu Ministerioak Zabalgune berriaren planoak onartu ditu
1922: Gaur egun Ehunurteurrenaren plaza den tokian, Donostiako I. Erakusketa Azoka inauguratu zen
1925: Eraikuntzak Amara Zaharrean
1925: Loiolara eraman aurretik, Ehunurteurrenaren plazan Hipika instalazioak ireki dira
1925: Donibane festak ospatu dira lehenengoz Ehunurteurrenaren plazan
1926: Urumearen desbideratzea dela eta, zeremonia ofiziala

Erreferentziak

↑
Kronologiaren iturriak:
- Sada, Javier Mª. (2011). Breve historia de Amara. .[1]
- Sada, Javier Mª. (2006). Abril 1996-2006 Apirila : 10 años= urte. . [2]
- Gómez Piñeiro, Javier. (1999). Geografía e historia de Donostia-San Sebastián. Ingeba ISBN 84-930927-0-3. [3]
- Valverde Lamsfus, Lola. (2002-2009). Donostia-San Sebastián (Historia: Período contemporáneo. Segunda mitadl del siglo XIX y XX. .
- Olaizola Elordi, Juanjo. (2011). Dbus: Donostiako Tranbia Konpainia S.A. - Compañía del Tranvía de San Sebastián S.A. : 125 urte = 125 años. Revistas profesionales ISBN 978-84-939639-0-3. [4]}

Bibliografia

Sada, Javier Mª. (2011). Breve historia de Amara. .[5]

Sada, Javier Mª. (2006). Abril 1996-2006 Apirila : 10 años= urte. . [6]

Gómez Piñeiro, Javier. (1999). Geografía e historia de Donostia-San Sebastián. Ingeba ISBN 84-930927-0-3. [7]

Valverde Lamsfus, Lola. (2002-2009). Donostia-San Sebastián (Historia: Período contemporáneo. Segunda mitadl del siglo XIX y XX. .

Arbelaiz, Juan José. (2012). IES Usandizaga-Peñaflorida-Amara BHI: Gure ikastetxearen historia laburra. ISBN.

Elejalde Aldama, Félix. (1988). Amara Berri: un estudio sobre el barrio. Colegio Público "Amara Berri". Asociación de Padres de Alumnos ISBN. [8]

Olaizola Elordi, Juanjo. (2011). Dbus: Donostiako Tranbia Konpainia S.A. - Compañía del Tranvía de San Sebastián S.A. : 125 urte = 125 años. Revistas profesionales ISBN 978-84-939639-0-3. [9]