Amparo Soler Leal

Wikipedia, Entziklopedia askea
Amparo Soler Leal
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAmparo Soler Leal
JaiotzaMadril1933ko abuztuaren 23a
Herrialdea Espainia
HeriotzaBartzelona2013ko urriaren 25a (80 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: bihotz-gutxiegitasuna
Familia
Ezkontidea(k)Adolfo Marsillach (en) Itzuli  (1954 -  1956)
Alfredo Matas (en) Itzuli  (1969 -  1996)
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakaktorea
Jasotako sariak

IMDB: nm0812906 Allmovie: p220154 TCM: 1134648
Discogs: 3849309 Edit the value on Wikidata

Amparo Soler Leal (Madril, 1933ko abuztuaren 23aBartzelona, 2013ko urriaren 25a) Arte Ederretako merezimenduaren Urrezko Domina (1995) eta 20Zilarrezko Fotogramak (2004) jaso zituen aktorea izan zen.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzerkia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artista familia batean jaioa, Salvador Soler Marí eta Milagros Leal aktoreen alaba zen. 1948an estreinatu zen Alfonso Pasoren "No me mientas tanto" lanarekin. Geroago, María Guerrero antzerki-konpainian sartu zen, eta Luis Escobar-en zuzendaritzapean, Joaquín Calvo Soteloren "Historias de una casa" eta arrakasta handia izan zuen.

Hurrengo urteetan, antzerki-jarduera bizia izaten jarraitu zuen, "Prisión de soledad" edo "Alejandro Magno" (1958) lanekin izan zuen bezalako arrakastarekin. Catalina Bárcena eta Ernesto Vilchesen konpainietatik igaro ondoren, azkenean, hirurogeiko hamarkada hasia zela, bere konpainia sortu zuen. Bere konpainiarekin Pirandello eta Sartreren obrak interpretatu zituen.

Hala ere, 1975ean "La señorita Julia" lanaren protagonista izan zenetik, denboraldi luze batez eszenatokietatik aldendu zen bere ibilbide zinematografikoari ekiteko. 1994 arte ez zen antzerkira itzuli, Mario Gasen agindupean "El zoo de cristal" lana antzezteko.

Zinema[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zineman 1952an egin zuen debuta Antonio del Amoren "Puebla de las mujeres" filmarekin. Baina bere ospea Jose Maria Forqueren "Usted puede ser un asesino" (1961) lanean hasi zen. 1960ko hamarkadan, arrakasta handiko hainbat filmetan hartu zuen parte; besteak beste, "La gran familia" Alberto Closas protagonistaren emazte gisa eta "Las que que han de servir" Concha Velascorekin batera.

1970eko eta 1980ko hamarkadetan, Espainiako zinemagintzako interpreterik sendoenetako bat bihurtu zen, neurri batean komedia genero arriskutsuagoekin txandakatu zuelako. Erregistro komikoetan zein dramatikoetan lan egin zuen, herrialdeko zuzendari entzutetsuenen agindupean; besteak beste, Luis Buñuelen "El discreto encanto de la burguesia", Pedro Olearen "El bosque del lobo", Fernando Fernán Gómezen "Las bicicletas son para el verano", Pilar Miroren "El crimen de Cuenca", Jaime Chávarriren "Bearn o La sala de las muñecas" eta Pedro Almodóvarren "¿Qué he hecho yo para merecer ésto?.

Bereziki aipagarria da Luis García Berlangarekin izan zuen lankidetza, bere film ezagunenetako batzuetan parte hartu baitzuen: "Placido", "Tamaño natural", "La vaquilla" eta "La trilogia" iniciada con "La escopeta nacional" lanarekin hasitakoa. Zuzendari honen azken filmean ere parte hartu zuen: " París-Tombuctú".

Zineman paper ugari izan arren, ez zuten inoiz Goya sarietarako izendatu. Izan ere, bere ibilbide gehiena 1960-85 bitartean egin zuen, 1986an sari hori sortu aurretik.

Telebista[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere ibilbidean zehar ez da gehiegi agertu telebistan, nahiz eta "Tres eran tres" (1972-1973) komediaren protagonista izan zen, eta kolaborazio batzuk egin zituen, hala nola "El olivar de Atocha" (1988) serieak TVErako; "Querido Maestro" (1996-1998), Telecincorako, eta "Condenadas a interpretación" (1999), Antena 3erako, eta "Juego de niños" programaren aurkezpenerako (1999).

Bizitza pertsonala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adolfo Marsillach aktorearekin ezkonduta egon zen, eta 1965ean ezkontza-deuseztatzea lortu zuen. Handik lau urtera, Alfredo Matas ekoizlearekin ezkondu zen, eta 1996an alargundu zen. Ez zuen seme-alabarik izan. 2013ko urriaren 25ean hil zen, Bartzelonan, bihotz-gutxiegitasuna izan ondoren.[1]

Sariak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zilarrezko fotogramak

Urtea Kategoria Filma Emaitza
1963 Espainiako zinemako interpreterik onena La gran familia Irabazlea
1983 Zinemako aktore onena Bearn o La sala de muñecas Irabazlea
2003 Bizitza oso bat Irabazlea

Zinemako Idazleen Zirkuluaren dominak[2][3][4]

Urtea Kategoria Filma Emaitza
1962 Aktore nagusi onena La gran familia Irabazlea
1975 Aktore onena Jo, papá Irabazlea
1983 Emakumezko aktore onena Bearn o La sala de muñecas Irabazlea

ACE sariak (New York)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtea Kategoria Filma Emaitza
1980 Emakumezko aktore onena El crimen de Cuenca Irabazlea

Bestelakoak

  • Ikuskizunaren Sindikatu Nazionalaren saria, zu hiltzailea izateagatik (1961).

Filmografia (hautaketa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Antzerkian egindako ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • No me mientas tanto (1948), de Antonio y Enrique Paso, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, Encarna Paso, José Montijano, Alberto Solá, Ana María Morales, Julia Lorente.
  • Familia honorable no encuentra piso (1948), de Luis Maté, con Milagros Leal, José Montijano, Alberto Solá, Julia Lorente, Mercedes Prieto.
  • Plaza de Oriente (1948).
  • Historias de una casa (1949), de Joaquín Calvo Sotelo.
  • Qué demonio de ángel (1950), de Adolfo Torrado, con Ismael Merlo, María Esperanza Navarro.
  • María Fernández (1950), de Pedro Muñoz Seca, con Milagros Leal, Carlos Oller, Domínguez Luna, Mercedes Nieto.
  • Llanto de loba (1950), de Joaquin Dicenta, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, Lola Villaespesa, Rafael Romero Marchent, Fernando Carmona, Luisa Gimena, Isabel Alemany.
  • Batas blancas (1950), de Rafael Sepúlveda y Francisco Aizpuru, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, Lola Villaespesa.
  • Una noche de primavera sin sueño (1950), de Enrique Jardiel Poncela, con Ismael Merlo, Mercedes Muñoz Sampedro, Társila Criado, Alfonso Candel.
  • Los frescos (1950), de Pedro Muñoz Seca, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, Lola Villaespesa, Amelia Rodríguez.
  • El afinador (1951), de Vital Aza, con Milagros Leal, José Franco, Rafael Arcos, Lola del Pino.
  • Parada y fonda (1951), de Vital Aza, con Milagros Leal, Rafael Arcos, Lola del Pino, José Franco.
  • Un drama de Calderón (1951), de Pedro Muñoz Seca, con Milagros Leal, José Franco, Rafael Arcos, Trini Montero.
  • Coba fina (1951), de Pedro Muñoz Seca, con Milagros Leal, Rafael Arcos, José Franco, Trini Montero
  • El nuevo servidor (1951), de Joaquín Álvarez Quintero y Serafín Álvarez Quintero, con Milagros Leal, José Franco, Trini Montero, Rafael Arcos.
  • Doña Clarines (1951), de Joaquín Álvarez Quintero y Serafín Álvarez Quintero, con Milagros Leal, Trini Montero, José Franco, Rafael Arcos.
  • En cuerpo y alma (1951), de Manuel Linares Rivas, con Ernesto Vilches.
  • El tren expreso (1951), de Campoamor, con Ernesto Vilches, Milagros Leal, Gracita Morales.
  • La escala rota (1951), de Juan Ignacio Luca de Tena y Miguel de la Cuesta, con Ernesto Vilches, Milagros Leal, Francisco Alonso, Nora Samsó, José Bernal.
  • En las redes de la araña (1952), de E. V. Domínguez, con Ernesto Vilches, José Bernal, Francisco Alonso.
  • Cobardías (1952), de Manuel Linares Rivas, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, Rosita Yarza, Joaquín Roa, Rafael Arcos, Valeriano Andrés.
  • La cuerda floja (1952), de José Estremera, con Milagros Leal, Salvador Soler Marí, José Franco, Ricardo Lucia, Enrique Rincón, Valeriano Andrés, Rafael Arcos.
  • La fórmula 3K3 (1952), de Pedro Muñoz Seca, con Milagros Leal, Rafael Arcos, Valeriano Andrés, Joaquín Roa, Rosita Yarza, Enrique Rincón, José Franco.
  • Zaragüeta (1952), de Vital Aza y Ramón Carrión, con Milagros Leal, Valeriano Andrés, Rafael Arcos, Rosita Yarza, Enrique Rincón, José Franco, Joaquín Roa.
  • Verano y humo (1952), de Tennessee Williams, con Ricardo Acero, Vicente Haro, Lola del Pino, María Rosa Sanz..
  • Antígona (Anouilh) (1952), de Jean Anouilh, con Salvador Soler Marí (Creonte).
  • Eurídice (1952), de Jean Anouilh, con Adolfo Marsillach, Joaquín Puyol, Manuel Collado, Rafael Samaniego, Alfredo Muñiz, Ángel Calero.
  • La discreta enamorada (1953), de Lope de Vega, con Porfiria Sánchez, Salvador Soler Marí, Mercedes Muñoz Sampedro, Ricardo Acero, Joaquín Roa, Miguel Ángel Gil.
  • Cena de despedida (1953), de Arthur Schnitzler, con Ricardo Hurtado, Carlos de Luna, Roberto Sansó.
  • El viajero sin equipaje (1953), de Jean Anouilh, con Carlos Lemos (actor), Cándida Losada, María Luisa Ponte.
  • El rival de sí mismo (1953), de Francisco Bonmatí de Codecido, con Carlos Lemos (actor), Agustín González, María Luisa Ponte, Cándida Losada, Carlos Muñoz.
  • Federica de Bramante (1953), de Jorge Llopis y Tono, con Joaquín Roa, Laura Alcoriza, Agustín González, Cándida Losada, Ricardo Lucía.
  • Don Juan Tenorio (1953), de José Zorrilla, con Carlos Lemos (actor), Cándida Losada, María Luisa Ponte, María Banquer, Agustín González, Carlos Muñoz.
  • Legítima defensa (1953), de Paolo Levi, con Carlos Lemos (actor), Adolfo Marsillach, Fernando Guillen, Agustín González, Magda Roger, Cándida Losada, María Luisa Ponte.
  • Inquisición (1953), de Diego Fabbri, con Salvador Soler Marí, Miguel Ángel, Juanjo Menéndez.
  • El marido de la Téllez (1954), de Jacinto Benavente, con Adolfo Marsillach, Fernando Delgado, Olga Peiró, Julia Delgado Caro, Gabriel Llopart, Antonio Paul.
  • Despedida cruel (1954), de Jacinto Benavente, con Adolfo Marsillach, Julia Delgado Caro, Fernando Delgado, Olga Peiró, Gabriel Llopart, Antonio Paul.
  • Modas (1954), de Jacinto Benavente, con Julia Delgado Caro, Olga Peiró, Antonio Paul, Fernando Delgado, Gabriel Llopart, Adolfo Marsillach.
  • Un drama en el quinto pino (1954), de Tono y Manzanos, con Cándida Losada, Joaquín Roa, Laura Alcoriza, Ricardo Lucía.
  • La alondra (1954), de Jean Anouilh, con Mary Carrillo, Guillermo Marin, Antonio Armet, Adolfo Marsillach, Társila Criado, José Bruguera.
  • Los intereses creados (1954), de Jacinto Benavente, con Asunción Sancho, Manuel Dicenta, Alfonso Muñóz, Adolfo Marsillach, José Bruguera.
  • Don Juan Tenorio (1954), de José Zorrilla, con Guillermo Marin, María Dolores Pradera, Ana María Noe, Adolfo Marsillach, Társila Criado, Nuria Espert, Antonio Armet.
  • Bobosse (1955).
  • Las mocedades del Cid (1956), de Guillen de Castro, con Salvador Soler Marí, Asunción Sancho, Adolfo Marsillach.
  • Carlota (1957), de Miguel Mihura, con Rafael Navarro, Consuelo Company, Antonio Armet, Julia Gutiérrez Caba, Agustín González, María Luisa Ponte, Ángel Lafuente.
  • El pan de todos (1957).
  • Mi adorado Juan (1957).
  • Los tres pequeños (1958), de Alfonso Paso, con Adolfo Marsillach, Salvador Soler Marí, Olga Peiró, Carmen Bernardos, Carlos Muñoz, José Vivó, Gabriel Agustí, Silvia Roussin. .
  • George and Margaret (1958), de Gerald Savory, con Adolfo Marsillach, Olga Peiró, Amparo Baró, Francisco Melgares, Gabriel Agustí, Eugenio Domingo.
  • Alejandro Magno (1958), de Terence Rattigan, con Adolfo Marsillach.
  • Bobosse (1958), de André Roussin, con Adolfo Marsillach, Elena Santonja, Amparo Baró, Teresa del Río, Venancio Muro, Luis Morris, Mariano Ozores Francés.
  • Ondina (1958), de Jean Giraudoux, con Adolfo Marsillach, Milagros Leal, Olga Peiró, Amparo Baró, Salvador Soler Marí, José Caride, Francisco Melgares, Gabriel Agustí, José Vivó, Silvia Roussin. Por la que recibió en 1959 el Premio Nacional de Interpretación.
  • Los locos de Valencia (1958), de Lope de Vega, con Adolfo Marsillach.
  • Café del Liceo (1958), de Jaime de Armiñán, con Adolfo Marsillach, José María Caffarel, Salvador Soler Marí, Milagros Leal, Carlos Ibarzabal, José Vivó.
  • La gaviota (1959).
  • En la red (1961).
  • Vestir al desnudo (1961)
  • El tintero (1961).
  • El baúl de los disfraces (1964)
  • La zapatera prodigiosa (1965)
  • El caballo desvanecido (1967), de Françoise Sagan.[5]
  • ¡Ay, infeliz de la que nace hermosa! (1967)
  • La marquesa Rosalinda (1970)
  • Viaje en un trapecio (1970)
  • La Celestina (1995).
  • Salvajes (1997).
  • Al menos no es Navidad (2005).
  • Vestir al desnudo.
  • La zapatera prodigiosa.
  • Las buenas personas.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]