Elton John

Elton John
	; (2023) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Reginald Kenneth Dwight
Jaiotza	Pinner (en) , 1947ko martxoaren 25a (77 urte)
Herrialdea	Erresuma Batua
Lehen hizkuntza	ingelesa
Familia
Aita	Stanley Dwight
Ama	Sheila Eileen Farebrother
Ezkontidea(k)	Renate Blauel (en) (1984ko otsailaren 14a - 1988ko azaroaren 18a); David Furnish (2014ko abenduaren 21a -
Hezkuntza
Heziketa	Royal Academy of Music ; Londresko Unibertsitatea ; St. Thomas Aquinas High School (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	abeslaria, musikagilea, zinema aktorea, teklatu-jotzailea, piano-jotzailea, estudioko musikaria, HIV/AIDS activist (en) , musikaria eta kanta-idazlea
	Parte-hartzailea Live Aid (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2018 (en) ;
Lantokia(k)	New York; Ameriketako Estatu Batuak eta Ingalaterra
Lan nabarmenak	ikusi Billy Elliot the Musical (en) ; Goodbye Yellow Brick Road; Your Song; Tiny Dancer (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Britainiar Inperioko Ordenaren komendadorea (1995) ; Grammy Legend Award (1999) ; MusiCaresen urteko pertsona (2000) ; Rock and Roll Hall of Fame (1994) ; Silver Clef saria ; Kennedy Center Honors ; Disney Legends saria (2006) ; Johnny Mercer Award (2013) ; Companion of Honour (2020) ; Jatorrizko abesti onenaren Oscar Saria (1995eko martxoaren 27a) : Can You Feel the Love Tonight; Golden Globe Award for Best Original Song (1995eko urtarrilaren 21a) : Can You Feel the Love Tonight; Crystal Award (2018) ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; Ohorezko Legioko zalduna ; Grammy Sariak (1987) ; Tony Award for Best Original Score (2000) ; Knight Bachelor ; Officer of Arts and Letters (1993) ; National Humanities Medal (2022) ; Drama League Award ; Urrezko Globo Sariak (1995) ; Oscar Sariak (1995) ; Gershwin Prize (2024) ;
Izengoitia(k)	Elton John
Genero artistikoa	rock; pop rock; Glam rock; soft rock; rhythm and bluesa
Ahots mota	tenorra
Musika instrumentua	pianoa; ahotsa
Diskoetxea	Universal Records; Island Records; Philips; DJM Records; Uni; Geffen Records (mul) ; Paramount Records; Mercury Records (mul) ; MCA Records; Def Jam Recordings; Congress; The Rocket Record Company; IL (en) ; Chrysalis; A&M Records (en) ; Regal Zonophone; Stateside Records (en) ; Cube Records
	eltonjohn.com

Sir Elton Hercules John, jaiotzez Reginald Kenneth Dwight (Pinner, Middlesex, Ingalaterra, 1947ko martxoaren 25a) kantaria, musikagilea eta piano-jotzailea da. Hamazazpi urte zituela, Bluesology izeneko taldean sartu zen. 1970-1980 urteetan, ospe handia izan zuen bere kantu eta emanaldi ikusgarriengatik. Kantu aipagarriak ditu, besteak beste: Benny and the Jets eta Rocket Man.^[1]

Biografia

Hamaika urte zituela, beka bati esker, Royal Academy of Music erakundean sartu zen. Sei urte geroago, ordea, utzi zuen rock musikan aritzeko. 1964tik Bluesology bezalako taldeekin kolaboratzen hasi zen eta John Baldry abeslaria ezagutu zuen. Elton Dean saxofonistari eta berari egindako omenaldian Elton John izen artistikoa hartu zuen.

Hirurogeiko hamarkadan talde desberdinetan aritu zen, arrakasta handirik lortu gabe. 1967an Bernie Taupin letrista eta poeta ezagutu zuen. Elkarrekin 1970ean lortu zuten lehen arrakasta, "Your Song" abestiarekin, "Elton John" izenburuko albumen plazaratuta. 1971n bikoteak lau disko zituzten aldi berean AEBetako zerrendetako hamar onenen artean; The Beatlesetik ez zen horrelakorik ikusten. Urte hartan bertan Eltonen alopezia hasi zen, bere irudiaren ezaugarria, eta, ondorioz, urte batzuk geroago peluka eraman zuen.

70. hamarkadan bere konsagrazioa rock-izar gisa etorri zen. Urte horietan ere beste ezaugarri bat erakutsi zuen: arropa nabarmenaren erabilera; estilo hori glam rockaren propioa da eta Elton Johnek berea egin zuen. Eta lehen arrakasta handiak heldu ziren: Crocodile Rock (1972), Candle In The Wind (1973), Bennie And The Jets (1973), Don't Let The Sun Go Down On Me (1974). 1972tik 1975era, bere albumak Erresuma Batuko zerrendetaka lehen postuetan izan ziren. 1975ean Ken Russellen Tommy filman parte hartu zuen. Urte horietan eskandalu handia eragin zuten bere homosexualitateari buruz egin zituen aldarrikapenak. 1980. hamarkadaren hasieran, ordea, aldi baterako Taupinekin zuen elkarreko lana moztu ondoren, irudi moderatuago ematen hasi zen. Bere musika ere melodikoago bihurtu zen. Urte horietan arrakasta batzuk lortu zituen, esaterako "I'm Still Standing" eta "Little Jeannie". 1984ko otsailaren 14an Renata Bauer soinu-injeniararekin ezkondu zen.

1985eko uztailean, Elton Johnek Live Aid kontzertuan hartu zuen parte, Londresko Wembley estadioan. Kontzertu berean, esaterako, David Bowie, Sting, Eric Clapton, Phil Collins, Queen eta beste asko aritu ziren.

1990ean Ryan White bere laguna IHESen ondorioz hil zen. Heriotz horrek eragin handia izan zuen artistarengan, zeina, hileta ondoren, alkoholismoaren eta drogen aurkako tratamenduan jarriko zen; halaber, pairatzen zuen bulimia sendatzeko bidean jarriko zen. Zentzu berean, 1992an, Elton John AIDS Foundation sortu zuen. Erakunde horren helburua IHESaren aurkako borroka izango zen. Bere single guztien irabaziak fundaziorako izango ziren.^[2] 1994an, behin zituen arazoetatik osatuta, beste arrakasta bat lortu zuen Tim Riceren The Lion King filmeko soinu bandan parte hartu zuenean. Grammy bat eta Oscar bat ere irabazi zituen. Berriro ere heriotzak, bestetik, haren ingurua kolpatu zuen, bestetik: Gianni Versace bere lagunaren hilketa eta Diana Galesko lagunaren auto istripuan, 1997an. Diana printzesari egindako omenez egindako "Candle in the Wind" abestiak marka guztiak hautsi zituen eta musikaren historian gehien saldu zen single bihurtu zen.^[3]

Hurrengo urtean Britainiar Inperioko Ordenako Zaldun izendatu zuten. Urte berean Ohorezko Grammy bat jaso zuen bere ibilbide guztiagatik. 2001ean Bernie Taupin aspaldiko laguntzailearekin grabatu zuen berriro ere, A Songs From the West Coast, eta, 2004an, bere 43. diskoa, Peachtree Road. 2005eko abenduan, Erresuma Batuko homosexualen arteko ezkontzen legea aurrera atera zen; Elton John, orduan, David Furnish zinema zuzendari kanadarrarekin, azken hamabi urteko bikotekidearekin, ezkondu zen. 2019ko ekainean Frantziako Ohorezko Legioko Zaldun izendatu zuten.^[4] 2019an ere bai, Dexter Fletcher zuzendariak abeslariaren inguruko filma zuzendu zuen, Rocketman; film horretan Eltonen papera Taron Egerton aktoreak egin zuen.^[5]

Diskografia

Estudio albumak

1969 : Empty Sky
1970 : Elton John
1970 : Tumbleweed Connection
1971 : Madman Across the Water
1972 : Honky Château
1973 : Don't Shoot Me I'm Only the Piano Player
1973 : Goodbye Yellow Brick Road
1974 : Caribou
1975 : Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy
1975 : Rock of the Westies
1976 : Blue Moves
1978 : A Single Man
1979 : Victim of Love
1980 : 21 at 33
1981 : The Fox
1982 : Jump Up!
1983 : Too Low for Zero
1984 : Breaking Hearts
1985 : Ice on Fire
1986 : Leather Jackets
1988 : Reg Strikes Back
1989 : Sleeping with the Past
1992 : The One
1993 : Duets
1995 : Made in England
1997 : The Big Picture
2000 : The Road to El Dorado (filmaren abestiak)
2001 : Songs from the West Coast
2004 : Peachtree Road
2006 : The Captain and the Kid
2010 : The Union (Leon Russellekin)
2013 : The Diving Board
2016 : Wonderful Crazy Night
2021 : Regimental Sgt. Zippo

Zuzeneko albumak

1971: 11-17-70
1976: Here and There
1987: Elton John live in Australia with the Melbourne Symphony Orchestra
2000: Elton John One Night Only – The Greatest Hits

Soinu bandak

1971: Friends
1994: The Lion King
1999: Elton John and Tim Rice's Aida
1999: The Muse
2000: The Road to El Dorado
2006: Billy Elliot the Musical
2011: Gnomeo & Juliet

Errekopilazio albumak

1974: Greatest Hits
1977: Greatest Hits Volume II
1980: Lady Samantha
1982: Love Songs
1984: The Superior Sound of Elton John [1970–1975]
1985: Your Songs
1987: Greatest Hits Volume III
1990: The Very Best of Elton John
1990: To be continued...
1992: Rare Masters
1992: Greatest Hits 1976–1986
1995: Love Songs
2002: Greatest Hits 1970-2002
2007: Rocket Man: The Definitive Hits
2017: Diamonds

Sariak

Oscar sariak

Urtea	Kategoria	Lana	Emaitza
2020	Jatorrizko abesti onena	I'm Gonna Love Me Again	Irabazlea
1995	Jatorrizko abesti onena	Can You Feel the Love Tonight	Irabazlea
	Jatorrizko abesti onena	Circle of Life	Izendatua
	Jatorrizko abesti onena	Hakuna Matata	Izendatua

Urrezko Globoak

Urtea	Kategoria	Lana	Emaitza
1995	Jatorrizko abesti onena	Can You Feel the Love Tonight	Irabazlea
1995	Jatorrizko abesti onena	Circle of Life	Izendatua
2004	Jatorrizko abesti onena	The Heart of Every Girl	Izendatua
2012	Jatorrizko abesti onena	Hello, Hello	Izendatua
2020	Jatorrizko abesti onena	I'm Gonna Love Me Again	Irabazlea

Tony Sariak

Urtea	Kategoria	Lana	Emaitza
1998	Soinu-banda onena	The Lion King	Izendatua
2000		Aida	Irabazlea
2009		Billy Elliot	Izendatua
2010	Lan onena	Next Fall	Izendatua

Filmografia

Born to Boogie US (1972), Elton Johnen paperean, Marc Bolan eta Ringo Starrekin batera.
Tommy UK (1975), Pinball Wizard.
Spice World UK (1997), Elton Johnen paperean.
Elton John: Tantrums & Tiaras (1997), autobiografia.
The Nanny: Season 5, Episode 2 (1997), Elton Johnen paperean.
The Country Bears US (2002), Elton Johnen paperean.
Elton John: Me, Myself & I (2007), autobiografia.
Kingsman: The Golden Circle US (2017), Elton Johnen paperean.
Rocketman UK (2019), film autobiografikoa, Paramount Picturesek zabaldua.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ https://www.buscabiografias.com/biografia/verDetalle/2662/Elton%20John
↑ Elton John: Biography by Stephen Thomas Erlewine». AllMusic.[1]
↑ https://www.biography.com/musician/elton-john
↑ https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-48727639
↑ Nolfi, Joey. «Taron Egerton rocks out as Elton John in first Rocketman trailer». Entertainment Weekly [2]

Kanpo estekak

(Ingelesez):Elton Johnen webgune ofiziala.
(Ingelesez):Elton John All Music webgunean.

Datuak: Q2808
Multimedia: Elton John / Q2808

[1] ttps://www.buscabiografias.com/biografia/verDetalle/2662/Elton%20John

[2] Elton John: Biography by Stephen Thomas Erlewine». AllMusic.[1]

[3] ttps://www.biography.com/musician/elton-john

[4] ttps://www.bbc.com/news/entertainment-arts-48727639

[5] Nolfi, Joey. «Taron Egerton rocks out as Elton John in first Rocketman trailer». Entertainment Weekly [2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]