Sopron
| Sopron Sopron Ödenburg | |||
|---|---|---|---|
city with county rights (en)  | |||
 | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Herrialdea |  Hungaria | ||
| Konderria | Győr-Moson-Sopron | ||
| Alkatea | Fodor Tamás (Fidesz) | ||
| Izen ofiziala | Sopron/Ödenburg | ||
| Jatorrizko izena | Sopron Ödenburg | ||
| Posta kodea | 9400 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 47°41′N 16°35′E / 47.68°N 16.58°E | ||
 | |||
| Azalera | 169,01 km² | ||
| Mugakideak | Burgenland | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 61.784 (2023ko urtarrilaren 1a) 1.450 (2022) | ||
| Dentsitatea | 365,56 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Telefono aurrizkia | 99 | ||
| Ordu eremua | Europa Erdialdeko Ordua, UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||
| Hiri senidetuak | Rorschach, Eisenstadt, Bolzano, Bad Wimpfen, Kazuno (en) , Seinäjoki, Mediaș (en) , Veliko Tarnovo, Kempten, Eilat eta Veliko Tarnovo Municipality (en) | ||
| http://www.sopron.hu | |||
Sopron (hungarieraz: ˈʃopron ahoskatua; alemanez: Ödenburg; kroazieraz: Šopron; latinez: Scarbantia) mendebaldeko Hungariako hiria da, Győr-Moson-Sopron konderrian dagoena. Austriako mugatik gertu dago, Vienatik 60 kmra, eta Budapestetik 220 kmra, eskualde menditsu batean. 2015ean 61.780 biztanle zituen[1].
Hiriko klima oso onuragarria da ardogintzarako; mahats mota nagusia kékfrankos da.
Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Antzinako Erromaren garaian Scarabantia (antzinako grezieraz: Σκαρβαντία) izena eman zitzaion. Barbaroen inbasioetan hiria suntsitu zuten, eta ez zen magyarren konkista arte (XI. mendean) berreraiki, Suprun izenarekin. 1153. urtean komertzio-gune garrantzitsu gisa aipatzen da. 1273an, Otakar II.a Bohemiakoak gaztelua hartu zuen. Hiria hungariarrei itzuli zitzaien Ladislao IV.ari esker, eta honek hiri aske izendatu zuen.
XVI. mendean, otomandarrek Hungariaren zati handi bat hartu zuten, baina Sopron ez zen inoiz turkiarren eskuetan erori. Hori dela eta, hiria handitu zen, Hungariako beste herrietako jende askok bertara ihes egin zuelako. 1676an, sute batek hiria suntsitu zuen. Hurrengo urteetan hiria berreraiki zuten, eta arte barrokoaren gune bihurtu zen.
Lehen Mundu Gerra amaituta, Saint-Germaingo Itunaren ondorioz, mendebaldeko Hungariako lau lurralde Austriari eman zitzaizkion: Pressburg (Pózsony, gaur egungo Bratislava), Eisenburg (Vas), Ödenburg (Sopron) eta Wieselburg (Moson). 1921ean, herri-matxinada baten ondoren, Soprongo biztanleek Hungariaren barnean gelditzearen alde bozkatu zuten.[2]
Bigarren Mundu Gerran, Sopronek bonbardaketa ugari jasan zituen; 1946an sobietarrek hiria hartu zuten. 1989an, europeismo eta antikomunismoaren eredu gisa ikusia izan zen, ekialdeko biztanleei Austriako muga gurutzatzen uzteagatik.
Biztanleria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2011n Sopronen 59.459 lagun bizi ziren; etniari dagokionez, %85 hungariarrak ziren, %5,7 alemaniarrak eta %0,7 ijitoak[3].
Biztanle famatuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Franz Liszt (konpositorea)
- Franz von Suppé (konpositorea)
- Georg Trakl (poeta)
- Roger de Apulia (idazlea)
- Mihály Tóth (futbol jokalaria)
- Géza Ankerl (soziologoa)
Hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Seinäjoki,
Finlandia, 1986tik - Kempten,
Alemania, 1987tik - Bad Wimpfen, Alemania, 1990etik
- Bolzano,
Italia, 1990etik - Rorschach,
Suitza, 1991tik - Mediaş,
Austria, 1994tik - Eisenstadt, Austria, 2002tik
- Kazuno,
Japonia - Eilat,
Israel - Esparta,
Grezia - Banská Štiavnica,
Eslovakia
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan:
ez da testurik eman
2015eizeneko erreferentziarako - ↑ Beigbeder, Yves. (1994). International Monitoring of Plebiscites, Referenda and National Elections. Springer Publishing, 81 or..
- ↑ Detailed Gazetteer of Hungary: Sopron. ksh.hu (Noiz kontsultatua: 2015-12-19).
- ↑ A népesség számának alakulása, terület, népsűrűség, 1870–2001. nepszamlalas2001.hu (Noiz kontsultatua: 2015-12-19).
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- (Alemanez), (Hungarieraz) Hiriaren webgune ofiziala, sopron.hu
- (Alemanez), (Hungarieraz) Soprongo unibertsitatea, nyme.hu
