Amparo Alvajar
| Amparo Alvajar | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Coruña, 1916ko abuztuaren 11 |
| Herrialdea |  Galizia |
| Bizilekua | Coruña Valentzia Buenos Aires New York Paris Monção (en)  |
| Heriotza | Monção (en) , 1998ko maiatza (81 urte) |
| Familia | |
| Aita | César Alvajar |
| Ama | Amparo López Jean |
| Ezkontidea(k) | Arturo Cuadrado (en) |
| Anai-arrebak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania ingelesa galiziera frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | kazetaria, antzerkigilea eta itzultzailea |
| Enplegatzailea(k) | Nazio Batuen Erakundea UNESCO |
María del Amparo Alvajar López Jean, Amparo Alvajar izenez ezagunagoa (Coruña, 1916ko abuztuaren 11 – Monçao, 1998ko maiatza), kazetari, dramagile eta idazle galiziarra izan zen, baita XX. mendeko nazioarteko erakundeetarako itzultzailea ere.[1]
Bizi-ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amparo López Jean Bigarren Errepublikako emakumeen elkarteko aktibistaren eta César Alvajar politikari eta kazetari errepublikanoaren alaba izan zen.[2] Ana María Alvajar López Jean, María Teresa Alvajar López Jean eta Javier Alvajar López Jean ziren haren anai-arrebak. Oso gaztetatik nabarmendu zen musika- eta adimen-jardueretan. Coruñan merkataritza ikasi zuen.
Bigarren Errepublikan, Coruñan lan egin zuen, eta Casares Quirogaren idazkaria izan zen. Frente Popularraren garaipenarekin, Madrilera joan zen Barne Ministerioko Zerbitzu Sekretuetan lan egitera, Casares Quirogaren zuzendaritzapean. 1936ko uztailaren 18ko estatu-kolpearen ondoren, Valentziara joan zen, eta han Arturo Cuadradorekin ezkondu zen.[3] Geroago, gobernuarekin Bartzelonara joan zen, eta han jaio zen izan zuen alaba bakarra, Silvia, jaio eta gutxira hil zena pneumonia baten ondorioz. Erbestera joan zen Frantziara, eta Bordeletik Buenos Airesera.
Alvajar Argentinan bizi izan zen 1955etik, non argitaratu baitzituen antzerkiari eta Galiziari buruzko artikulu eta entseguak, gaztelaniarako itzulpenak egiten zituela, batez ere autore frantsesenak (Diderot, Flaubert edo Bollard), baina baita italiarrak, ingelesak eta portugesak ere.[4] Hala, “Hispanoamerikako itzultzaile onena” gisa aitortu zuten.[2] Amada y Tu eta Un balcón para los Lester komedia dramatikoak ere argitaratu zituen. Bigarrenez ezkondu zen abokatu argentinar batekin, eta harekin Mexikora joan zen. Urte batzuk geroago, New Yorkera joan zen, non Nazio Batuetan lan egin baitzuen. Lehen emakume itzultzaile galiziarra izan zen nazioarteko erakunde horretan.[2] Ondoren, Parisen bizi izan zen, UNESCOren Postaren itzultzaile gisa, eta han ere lehen galiziar itzultzailea izan zen [5]
1961ean, Nazioarteko Lan Erakundeko (NLE) itzulpen-taldeko zuzendaria izan zen Genevan (antzerki-presentzia handiko hiria izanik, Lope de Vega, Moratín, Buero Vallejo edo García Lorcaren lanak zuzendu zituen, baita antzerki-kritika ere egin zuen), eta itzultzailea Armagabetze Batzordean, Energia Atomikoaren Nazioarteko Erakundean eta Europako Lankidetza eta Segurtasunari buruzko Konferentzian.[4] Monçãora erretiratu zen, eta 1998ko maiatzean zendu zen.[1]
Erbestean bizitzeak eta sarritan bizilekuz aldatzeak ez zioten eragotzi Carmen Muñozekin eta Rafael Dieste haren senarrarekin nahiz bere ahizpa Ana María Alvajar L. Jeanekin korrespondentzia izatea, zeinak idatzi baitzuen Ediciós do Castro, Ana Maríaren memoriak, non jaso baitzituen bi ahizpek elkarri bidaltzen zizkioten gutunak.[6]
Monçaora erretiratu zen, Portugalgo mugan, bere jaioterritik oso gertu, zeinetara ez baitzen sekula itzuli, 1998ko maiatzean hil baitzen.[7]
Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Buenos Airesen, bi obra taularatu zituen, El balcón de los Lester eta Amada y tú, gaztelaniaz idatziak, Agustín Caballerorekin[8] lankidetzan. Amada y tú obra, hiru ekitalditan antolatua, etxe zahar batean igarotzen da, non hiru gizon nerabe baten mamuaz maitemintzen baitira.[9]
Genevan, Lope de Vegaren El mejor alcalde, el Rey, Antonio Buero Vallejoren Las cartas boca abajo eta Leandro Fernández de Moratínen El sí de las niñas lanak zuzendu zituen.[10]
Aintzatespenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1961ean, Alvajar Caballero de la Orden de la República Española izendatu zuten, eta horregatik deitzen zioten "Caballero".[11]
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ a b Vidal, Carme. (2007). Amparo Alvajar - Álbum de mulleres | culturagalega.org. Consello da Cultura Galega.
- ↑ a b c Galician women translators in the 20th century: rewriting the history of translation from a gender and national aproach, Olga Castro, pág. 12
- ↑ Sel, Susana. (26 de septiembre de 2013). «Cine, pedagogía y exilio. Un recorrido entre España y Argentina en los años 40» Cahiers de civilisation espagnole contemporaine. De 1808 au temps présent (11) doi:. ISSN 1957-7761..
- ↑ a b Amparo Alvajar: unha vida marcada pola guerra civil, Lois Pérez Leira
- ↑ Amparo Alvajar: Dramaturga e tradutora en organismos internacionais, Carme Vidal
- ↑ Amparo Alvajar: unha vida marcada pola guerra civil, Lois Pérez Leira
- ↑ Amparo Alvajar: Dramaturga e tradutora en organismos internacionais, Carme Vidal
- ↑ «El exilio teatral republicano de 1939 / Seminari de Literatura Espanyola Contemporània; [presentación Manuel Aznar Soler | Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes»] www.cervantesvirtual.com.
- ↑ «Amparo Alvajar: unha vida marcada pola guerra civil» Galicia Confidencial.
- ↑ «El exilio teatral republicano de 1939 / Seminari de Literatura Espanyola Contemporània; [presentación Manuel Aznar Soler | Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes»] www.cervantesvirtual.com.
- ↑ «Centre for the Study of Hispanic Exile» hispanic-exile.bham.ac.uk.
Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Marco, Aurora (2007). Marco, Aurora (2007). Dicionario de mulleres galegas: [das orixes a 1975]. A Nosa Terra. ISBN 978-84-8341-146-9.
- Lois Pérez Leira. (12/05/2014). Amparo Alvajar: unha vida marcada pola guerra civil. 06/03/2019, de Galicia Confidencial.
- Carme Vidal. (2007). Amparo Alvajar: Dramaturga e tradutora en organismos internacionais. 12/03/2019, de Cultura Galega.
- Olga Castro. (01/2011). Galician women translators in the 20th century: rewriting the history of translation from a gender and national aproach (PDF Available) · January 2011 with 52 Reads. 06/03/2019, de Research Gate.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q20533369
Multimedia: Amparo Alvajar / Q20533369