Armeniera klasiko

Armeniera klasiko
	գրաբար
Datu orokorrak
Hizkuntza sailkapena
	giza hizkuntza; indoeuropar hizkuntzak; armeniera
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	subjektu aditza objektua
Alfabetoa	Armeniar alfabetoa
Aurrekaria	Proto-Armenian (en)
Hizkuntza kodeak
ISO 639-3	xcl
Glottolog	clas1249
Linguasphere	57-AAA-aa
Linguist List	xcl
IETF	xcl

Armeniera klasikoa (armenieraz: գրաբար, translit.: grabar) armenieraren forma zaharrena da. V. mendearen hasieran idatzi zuten lehen aldiz, eta ordutik XVIII. mendera arteko armenierazko literatura guztia armeniera klasikoan dago. Jatorriz antzinako grezieraz, persieraz, hebreeraz, asirieraz eta latinez idatzitako eskuizkribu asko armenierara itzulita bakarrik irauten dira.^[1]

Armeniera klasikoak Armeniako Eliza Apostolikoaren eta Armeniako Eliza Katolikoaren liturgia-hizkuntza izaten jarraitzen du, eta, askotan, Bibliako, estamentu-arteko eta patristikako adituek testu-ikerketei eskainitako hizkuntza ikasten dute. Armeniera klasikoa aitzinindoeuropera berreraikitzeko ere garrantzitsua da.

Fonologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zazpi monoftongo ditu:

/a/ (ա), /i/ (ի), /ə/ (ը), /ɛ/ edo e irekia (ե), /e/ edo e itxia (է), /o/ (ո) eta /u/ (ու) (hurrenez hurren a, i, ə, e, ē, o, eta u transkribatuak). u transkribaturiko bokalarentzat ow (ու) armeniar hizkia erabiltzen badute ere, ez da diptongo bat.

Gainera, sei diptongo ere badaude:

		Ezpainkariak	Hobikariak		Sabaikariak	Belarrak / Ubularrak	Glotalak
		Ezpainkariak	lauak	belarizatuak	Sabaikariak	Belarrak / Ubularrak	Glotalak
Sudurkariak		/m/ մ	/n/ ն
Leherkariak	Ahostunak	/b/ բ	/d/ դ			/ɡ/ գ
	Ahoskabeak	/p/ պ	/t/ տ			/k/ կ
	Hasperendunak	/pʰ/ փ	/tʰ/ թ			/kʰ/ ք
Afrikatuak	Ahostunak		/dz/ ձ		/dʒ/ ջ
	Ahoskabeak		/ts/ ծ		/tʃ/ ճ
	Hasperendunak		/tsʰ/ ց		/tʃʰ/ չ
Igurzkariak	Ahostunak	/v/ վ	/z/ զ		/ʒ/ ժ
Igurzkariak	Ahoskabeak	/f/ ֆ	/s/ ս		/ʃ/ շ	/χ/ խ	/h/ հ
Hurbilkariak	Albokariak		/l/ լ	/ɫ/ ղ
Hurbilkariak	Erdikoak		/ɹ/ ր		/j/ յ
Dardarraniztunak			/r/ ռ