Arabiar Emirerri Batuak: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.2+) (robota Erantsia: av:ГIарабазул Цолъарал Имаратал |
t r2.7.3) (Bot: Modificando tl:United Arab Emirates por tl:Nagkakaisang Kaemirang Arabo |
||
254. lerroa: | 254. lerroa: | ||
[[th:สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์]] |
[[th:สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์]] |
||
[[tk:Birleşen Arap Emirlikleri]] |
[[tk:Birleşen Arap Emirlikleri]] |
||
[[tl: |
[[tl:Nagkakaisang Kaemirang Arabo]] |
||
[[tr:Birleşik Arap Emirlikleri]] |
[[tr:Birleşik Arap Emirlikleri]] |
||
[[tt:Берләшкән Гарәп Әмирлекләре]] |
[[tt:Берләшкән Гарәп Әмирлекләре]] |
05:56, 28 urtarrila 2013ko berrikusketa
Arabiar Emirerri Batuak | |||
---|---|---|---|
Ereserkia: Ishy Bilady (en) | |||
| |||
Geografia | |||
Hiriburua | Abu Dhabi 24°27′4″N 54°23′49″E | ||
Azalera | 83.600 km² | ||
Punturik altuena | Jebel Jais (en) (1.900 m) | ||
Punturik sakonena | Persiar golkoa (0 m) | ||
Kontinentea | Asia | ||
Mugakideak | Oman, Saudi Arabia eta Iran | ||
Administrazioa | |||
Gobernu-sistema | Monarkia absolutua eta federala | ||
Arabiar Emirerri Batuetako presidentea | Mohamed bin Zayed Al Nahyan Khalifa bin Zayed Al Nahyan Zayed bin Sultan Al Nahyan | ||
Arabiar Emirerri Batuetako lehen ministroa | Mohammed bin Rashid Al Maktoum | ||
Legebiltzarra | Federal Supreme Council (en) | ||
Harreman diplomatikoak | Ikusi mapa Wikidatan | ||
Zeren kide | ikusi
| ||
Demografia | |||
Biztanleria | 9.890.400 (2020) 490.255 (2017) | ||
Dentsitatea | 118,31 bizt/km² | ||
Hizkuntza ofizialak | |||
Erabilitako hizkuntzak | ikusi
| ||
Erlijioa | islam | ||
Ezkontzeko adina | genero guztiak: 18 | ||
Emankortasun-tasa | 1,784 (2014) | ||
Alfabetizazioa | % 93 (2015) | ||
Bizi-itxaropena | 77,256 (2016) | ||
Giniren koefizientea | 26 (2018) | ||
Giza garapen indizea | 0,911 (2021) | ||
Ekonomia | |||
BPG nominala | 382.575.085.091,9 $ (2017) 25.530.020.422,056 (2016) | ||
BPG per capita | 40.698 $ (2017) 2.181 (2016) | ||
BPG erosketa botere paritarioa | 695.942.061.276 nazioarteko dolar (2017) 18.337.327.474 (2016) | ||
BPG per capita EAPn | 74.035,247 nazioarteko dolar (2017) 935,66800000001 (2016) | ||
BPGaren hazkuntza erreala | 2,7 % (2016) | ||
Erreserbak | 95.377.648.625 $ (2017) 9.986.816.840 (2016) | ||
Inflazioa | 1,8 % (2016) −1,8 (2015) | ||
Historia | |||
Sorrera data: 1971 | |||
Bestelako informazioa | |||
Aurrezenbakia | +971 | ||
ISO 3166-1 alpha-2 | AE | ||
ISO 3166-1 alpha-3 | ARE | ||
Ordu eremua | ikusi
| ||
Elektrizitatea | 220 V. 50 Hz.Europlug (en) , AC power plugs and sockets: British and related types (en) eta BS 1363 (en) | ||
Internet domeinua | .ae eta .امارات (en) | ||
u.ae |
Arabiar Emirerri Batuak Ekialde Ertaineko estatu bat da, Arabiar penintsulako hego-ekialdean kokatua Persiar golkoaren ertzean. Lur azpian petrolio asko du, emirerrietako ia aberastasun bakarra eta diru-iturri garrantzitsuena. Mugakide Oman eta Saudi Arabia ditu.
Hiriburua Abu Dhabi da.
Estatua, 1971z geroztik independentea da, eta Persiako golkoaren ertzeko bederatzi printzerrietako (emirerrietako) zazpik osatzen dute: Abu Dhabi, Ajman, Dubai, Fujaira, Ras al-Khaima, Xarja eta Umm al-Qaiwain.
Mugak: iparraldean, Qatar, Oman eta Persiako golkoa; ekialdean, Oman; hegoaldean eta hego-mendebaldean, Saudi Arabia. Erlijioa: musulmanak, % 96; kristauak, hinduak eta beste batzuk, % 4.
Historia
Gaur egun herrialdea osatzen duten emirerriak Erresuma Batuaren babespeko lurraldeak izan ziren 1852tik aurrera. 1971n independentzia lortu zuten gaur egun herrialdea osatzen duten zazpi emirerrietako seik, eta, bat eginik, gaur egungo estatua osatu zuten. Emirerri Batuetako zazpi estatuek zeinek bere erregea dute, eta Soberanoen Batzorde Nagusian biltzen dira guztiak; batzorde horretan hautatzen dira presidentea eta presidenteordea.
1981. urtean Emirerri Batuek Golkoko Estatuen Kooperazio Batzordean parte hartu zuten. Emirerri Batuek Irak babestu zuten Iranen kontrako gerran, baina beldur ziren Iranek petrolioaren bidea blokeatuko ote zien. 1982an, defentsa-hitzarmen bat izenpetu zuten Saudi Arabiarekin. Iran-Irak gerran (1980-1988) aurrekontuaren % 60 defentsarako erabili zuten. Hala ere, saiatu dira nolabaiteko neutraltasuna gordetzen eta Iranekiko petrolio- eta merkataritza-harremanak mantentzen.
Irakek Kuwait inbaditu zuenean (1990eko abuztua) Emirerriek babesa eman zieten kuwaitar iheslariei, eta baita frantses eta britainiar gudarosteei ere. Golkoko Gerran (1991), bai diruz bai gudarosteak bidaliz hartu zuten parte. Dena dela, parte-hartze horren ondoriozko ekonomiaren ahultzeak ez zuen luzaro iraun. Emirerri Batuen barruko bizitza politikoari dagokionez, fundamentalismo islamistak indar handia hartu du azken urteetan, eta lege islamikoa ezarri da orain arte epaitegi zibilen esku zeuden zenbait alorretan.
Banaketa administratiboa
Arabiar Emirerri Batuetako mapa politikoa | |||||
Emirerria | Arabiera |
Hiriburua | Azalera | Biztanleria (2007) |
Bandera |
---|---|---|---|---|---|
Abu Dhabi | أبو ظبي | Abu Dhabi | 67.340 km² | 1.465.431 | |
Ajman | عجمان | Ajman | 259 km² | 260.492 | |
Dubai | دبي | Dubai | 3.885 km² | 1.469.330 | |
Fujaira | الفجيرة | Fujaira | 1.166 km² | 118.933 | |
Ras al-Khaima | رأس الخيمة | Ras el Khaima | 1.683 km² | 191.753 | |
Xarja | الشارقة | Xarja | 2.590 km² | 656.941 | |
Umm al-Qaiwain | أم القيوين | Umm al-Qaiwain | 777 km² | 59.098 | |
Arabier Emirerri Batuak | الإمارات العربية المتحدة |
Abu Dhabi | 77.700 | 4.381.978 |
Ekonomia
Munduko lurralderik aberatsenetakoa da; petrolioa da bertako ondasun ia bakarra. Eskualde honetako ohiko ekonomia jarduerak basamortukoak ziren, nomadenak askotan: datilen bilketa, perlen arrantza, gamelu zaintza eta arrantza. Baina 1960ko hamarraldian, munduko petrolio-eskualde nagusietakoa bihurtu zen, eta, geroztik, petrolioaren industriak sortzen ditu lanpostu eta aberastasun gehienak. Arabiar Emirerri Batuak LPEEko (Lurralde Petrolio Esportatzaileen Erakundea) kide dira. 1990ean, Golkoko Gerraren ondorioz atzerriko kapitalek alde egin zuten, baina berehala itzuli ziren eta Emirerrien ekonomiak gorantz jarraitu zuen. Harrezkero, nabarmen aldatu da herrialdearen egoera, eta Europako mendebaldeko herrialdeetakoen antzeko biztanleko errenta du gaur egun.
Gobernua beste diru-iturri batzuk sendotzeko ahaleginak egiten ari da, petrolio-erreserba mugatuekiko mendekotasunetik askatzeko, eta indar handia hartzen ari da ||turismo]]a.
Ikus, gainera
Kanpo-loturak
- Jalgi.com atlasa datuak, mapak eta irudiak
- (Ingelesez) CIA - World Factbook Geografia, biztanleria, politika eta ekonomia datuak.