Sardiniako Erresuma

Sardiniako Erresuma Regno di Sardegna (it) Regn 'd Sardëgna (pms) Regnu Sardu (srd)
1297 – 1861
Aragoiko koroaren erresuma (1297–1720) Savoiako etxearen erresuma (1720–1861)
Sardiniako Erresuma 1815ean
Geografia
Hiriburuak	Cagliari, Turin
Biztanleria	4.650.368 (1859ko zenbatespena)
Azalera	73.810 (1859an) km²
Kultura
Hizkuntza(k)	Aragoiaren agintepean: sardinera, katalana, gaztelania * Savoiako etxearen agintepean: italiera, frantsesa, frankoprovenzera, liguriera, okzitaniera, piemontera, lombardiera, sardiniera, korsikera.
Erlijioa	katolizismoa, judaismoa, eliza valdensea
Historia
← Aurrekoak Pisako Errepublika Arboreako Epaitegia Ondorengoa → Italiako Erresuma

Sardiniako Erresuma 1297tik 1861era Sardiniako uharte osoa hartzen zuen estatua izan zen. Lehen aldi batean (1297–1720) Aragoiko koroaren, eta geroago Espainiar Inperioaren, mendean egon zen. 1720tik 1861era, berriz, Savoiako etxearen mende. Jatorrizko hiriburua Cagliari izan zen, baina ondoren Turin izendatu zuten hiriburu.

Bonifazio VIII.a aita santuak 1297an sortu zuen erresuma (Regnum Sardiniae et Corsicae) eta Jakue II.a Aragoikoari eman zion, Egoitza Santuaren basailu gisa. 1324an Jakue II.ak uhartea okupatzea erabi zuen. Lucocisternako guduan (1324ko otsaila) Pisako Errepublikaren armada azpiratu zuen. Sanluriko guduan (1409ko ekainean) aragoiarrek azken erresistentzia zapaltzea lortu zuten. Gerra luze honek, 1348ko izurri bubonikoak eta itsasbazterreko merkatal hirien eta barnealdeko lurralde feudalen arteko dikotomiak ekonomia krisi larria eragin zuten.

1516an Aragoiko eta Gaztelako koroak bateratu ziren. Era horretan Sardinia Espainiar Inperioaren zati bilakatu zen. 1713an, Espainiako Ondorengotza Gerraren osteko Utrechteko Itunaren kariaz, Sardiniako Erresuma Austriar Inperioari eman zitzaion. Hitzarmen berean Viktor Amadeo II.a Savoiakoak Siziliako Erresuma jaso zuen. 1720an botere oreka aldatua zen eta Hagako itunean erresumak trukatzea hitzartu zen: Siziliako Erresuma Austriarentzat izan zen eta Sardiniako Erresuma Savoiako etxearentzat, Piemonte-Sardinia erresuma eratuz.

1861ean Sardiniako Erresuma Italiako Erresumaren fundatzaileetako bat izan zen. Bere lurraldeak Italiako eskualde (regioni) bihurtu ziren.

Sardiniako erregeak

Alfontso IV.a Aragoikoa

Karlos V.a

Viktor Emanuel II.a

Bartzelonako kondeen leinua:

• Jakue II.a Aragoikoa (1324–1327)
• Alfontso IV.a Aragoikoa (1327–1336)
• Petri IV.a Aragoikoa (1336–1387)
• Joanes I.a Aragoikoa (1387–1396)
• Martin I.a Aragoikoa (1396–1410)

Gaztelako Trastamara leinua:

• Fernando I.a Aragoikoa (1412–1416)
• Alfontso I.a Aragoikoa (1416–1458)
• Joan II.a Aragoikoa (1458–1479)
• Fernando II.a Aragoikoa (1479–1516)

Espainiako habsburgotarren leinua:

• Karlos V.a Erromatar Inperio Santukoa (1516–1556)
• Filipe II.a Espainiakoa (1556–1598)
• Filipe III.a Espainiakoa (1598–1621)
• Filipe IV.a Espainiakoa (1621–1665)
• Karlos II.a Espainiakoa (1665–1700)

Espainiako borboien leinua:

• Filipe V.a Espainiakoa (1700–1713)

Espainiako habsburgotarren leinua:

• Karlos VI.a Erromatar Inperio Santukoa (1713–1720)

Savoiako etxea:

• Viktor Amadeo II.a Sardiniakoa (1720–1730)
• Karlos Emanuel III.a Sardiniakoa (1730–1773)
• Viktor Amadeo III.a Sardiniakoa (1773–1796)
• Karlos Emanuel IV.a Sardiniakoa (1796–1802)
• Viktor Emanuel I.a Sardiniakoa (1802–1821)
• Karlos Felix Sardiniakoa (1821–1831)
• Karlos Alberto Sardiniakoa (1831–1849)
• Viktor Emanuel II.a Sardiniakoa (1849–1861)

Ikus ere

• Sardiniako Erresuma (1720-1861)

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Sardiniako Erresuma