Betelgeuse: berrikuspenen arteko aldeak

Koordenatuak: Zeruko mapa 05h 55m 10.3053s, +07° 24′ 25.426″
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
Etiketa: 2017 wikitestu editorearekin
tNo edit summary
94. lerroa: 94. lerroa:


{{zerua|05|55|10.3053|+|07|24|25.426|600}}
{{zerua|05|55|10.3053|+|07|24|25.426|600}}
'''Betelgeuse''' edo '''Alpha Orionis''' [[Orion]] konstelazioan dagoen bigarren [[izar]] distiratsuena da, [[Rigel]]en ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko [[itxurazko magnitude]] aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. [[Infragori]]en eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13341|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?|hizkuntza=en-US|data=2019-12-26|url=https://www.universetoday.com/144465/waiting-for-betelgeuse-whats-up-with-the-tempestuous-star/|aldizkaria=Universe Today|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. Espekulazioek diote laster [[supernoba]] batean eztanda egin dezakeela<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova|hizkuntza=en|data=2019-12-29|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/betelgeuse-star-night-sky-supernova-explosion-a9263626.html|aldizkaria=The Independent|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, baina beste azalpen arruntagoak ere badaude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13365|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>.
'''Betelgeuse''' edo '''Alpha Orionis''' [[Orion]] konstelazioan dagoen bigarren [[izar]] distiratsuena da, [[Rigel]]en ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko [[itxurazko magnitude]] aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. [[Infragorri]]en eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13341|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte<ref>{{Erreferentzia|izenburua=Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?|hizkuntza=en-US|data=2019-12-26|url=https://www.universetoday.com/144465/waiting-for-betelgeuse-whats-up-with-the-tempestuous-star/|aldizkaria=Universe Today|sartze-data=2020-01-09}}</ref>. Espekulazioek diote laster [[supernoba]] batean eztanda egin dezakeela<ref>{{Erreferentzia|izenburua=A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova|hizkuntza=en|data=2019-12-29|url=https://www.independent.co.uk/life-style/gadgets-and-tech/news/betelgeuse-star-night-sky-supernova-explosion-a9263626.html|aldizkaria=The Independent|sartze-data=2020-01-09}}</ref>, baina beste azalpen arruntagoak ere badaude<ref>{{Erreferentzia|izenburua=ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse|url=http://www.astronomerstelegram.org/?read=13365|aldizkaria=ATel|sartze-data=2020-01-09}}</ref>.


Diametroa [[eguzkia]]rena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 [[mota espektral]]ekoa da eta [[Lurra|Lurretik]] 640 [[argi-urte]]ra dago. [[Supererraldoi]] gorria da, eta [[supernoba]] bezala lehertuko da.
Diametroa [[eguzkia]]rena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 [[mota espektral]]ekoa da eta [[Lurra|Lurretik]] 640 [[argi-urte]]ra dago. [[Supererraldoi]] gorria da, eta [[supernoba]] bezala lehertuko da.

19:40, 9 urtarrila 2020ko berrikusketa

Betelgeuse (α Ori)

Betelgeuse Orionen.
Behaketa data
Garaia J2000.0      Ekinokzioa J2000.0
Konstelazioa Orion
Igoera zuzena 05h 55m 10.3053s
Deklinazioa +07° 24′ 25.426″
Ezaugarriak
Mota espektralaM2Iab
Itxurazko magnitudea (V)0.42 (0.3 to 1.2)
Itxurazko magnitudea (J)-2.99 ± 0.10
U−B kolore indizea2.06[1]
B−V kolore indizea1.85[1]
Aldakor motaSR c (erdirregular)
Astrometria
Abiadura erradiala (Rv)+21.91 km/s
Berezko mugimendua (μ) IZ: 24.95 ± 0.08 mas/u
Dec.: 9.56 ± 0.15 mas/u
Paralajea (π)5.07 ± 1.10 mas
Distantzia643 ± 146 au
(197 ± 45 pc)
Magnitude absolutua (MV)−6.02[2]
Zehaztasunak
Masa15–20 M☉
Erradioa950-1200 R☉
Argitasuna120,000±30,000 L☉
Gainazaleko grabitatea (log g)-0.5[3]
Tenperatura3,140-3,641[4] K
Metaltasuna0.05 Fe/H[5]
Errotazioa5 km/s
Adina~7.3×106 urte
Beste izendapenak
Betelgeuse, α Ori, 58 Ori, HR 2061, BD +7° 1055, HD 39801, FK5 224, HIP 27989, SAO 113271, GC 7451, CCDM J05552+0724AP, AAVSO 0549+07
Datubase erreferentziak
SIMBADdata


Betelgeuse edo Alpha Orionis Orion konstelazioan dagoen bigarren izar distiratsuena da, Rigelen ostean. Zeruko hamaikagarren izarrik distiratsuena izan ohi da, baina ez beti. Kolore gorri nabarmena du, eta +0,0 eta +1,3 arteko itxurazko magnitude aldakorra da, izar nagusien artean gehien aldatzen dena. Infragorrien eremuan, Betelgeuse da zeruko izarrik distiratsuena. 2019an nabarmen murriztu zen bere argia, %60 inguru galduz[6], +1,5eko magnitudera arte, zeruko hogeita hirugarren izarrik distiratsuena izan arte[7]. Espekulazioek diote laster supernoba batean eztanda egin dezakeela[8], baina beste azalpen arruntagoak ere badaude[9].

Diametroa eguzkiarena halako mila da, 1,3 mila milioi kilometro inguru. M2 mota espektralekoa da eta Lurretik 640 argi-urtera dago. Supererraldoi gorria da, eta supernoba bezala lehertuko da.

Erreferentziak

  1. ↑ a b Nicolet, B.. (1978). «Catalogue of homogeneous data in the UBV photoelectric photometric system» Astronomy and Astrophysics 34: 1–49. Bibcode: 1978A&AS...34....1N..
  2. ↑ {{erreferentzia |izenburua=Betelgeuse |egilea=Wolfram Alpha |url=http://www.wolframalpha.com/input/?i=betelgeuse |data=2009-5-18
  3. ↑ Lobel, Alex; Dupree, Andrea K.. (2000). «Modeling the Variable Chromosphere of α Orionis» (PDF) The Astrophysical Journal, 545 (1): 454–74.  doi:10.1086/317784. Bibcode: 2000ApJ...545..454L..
  4. ↑ Harper, Graham M.; Brown, Alexander; Lim, Jeremy. (2001). «A Spatially Resolved, Semiempirical Model for the Extended Atmosphere of α Orionis (M2 Iab)» The Astrophysical Journal, Volume 551, Issue 2, pp. 1073-1098. 551 (2): 1073–1098.  doi:10.1086/320215. Bibcode: 2001ApJ...551.1073H..
  5. ↑ Ramírez, Solange V.. (2000). «Stellar Iron Abundances at the Galactic Center» (PDF) The Astrophysical Journal, 537 (1): 205–20.  doi:10.1086/309022. Bibcode: 2000ApJ...537..205R..
  6. ↑ «ATel #13341: The Fainting of the Nearby Red Supergiant Betelgeuse» ATel (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
  7. ↑ (Ingelesez) «Waiting for Betelgeuse: What's Up with the Tempestuous Star?» Universe Today 2019-12-26 (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
  8. ↑ (Ingelesez) «A star is behaving strangely and could be about to explode into a supernova» The Independent 2019-12-29 (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).
  9. ↑ «ATel #13365: Updates on the "Fainting" of Betelgeuse» ATel (Noiz kontsultatua: 2020-01-09).

Kanpo estekak


Astronomia Artikulu hau astronomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Betelgeuse&oldid=7708166"(e)tik eskuratuta