Gazte-gaztea zela metalgintzan hasi zen lanean. 17 urte arte ez zuen euskara ikasi. Urtebetean ikasi zuen gero, Franco hil berritan Errezilgo baserri batean egonaldi bat eginda ere. Ondoren Errekalde auzoko euskara ikasteko gau-eskola eta euskaltegi-antolatzaile ibili zen.[4][5] 1986an magisteritzako titulazioa lortu zuen Euskal Filologia espezialitatean, Euskal Filologian lizentziatura (1989) eta doktore titulua lortu zuen Juan Manuel Etxeberriaren zuzendaritzapean (Urduliz eta Gatikako herri hizkeren azterketa linguistikoa, Deustuko Unibertsitatea, 1992),[6] eta geroago Euskal Herriko Unibertsitateko hizkuntzalari moduan aritu izan zen 41 urtez Bizkaiko Irakasle-Eskolan, gaur egunean Hezkuntza Fakultatea den zentroan.[7]
Aipatutako doktorego-tesian Urduliz eta Gatikako herri hizkeren deskripzio zabala eman zuen, eta antzeko moduan aztertu zuen geroago beste hainbat herritako euskara, Bizkaian eta batez ere, helburu nagusiak euskararen barietate askoren datuak biltzea, aztertzea eta gordetzea zen.
Tesiko azterketa lau ataletan banatu zuen: Bokalismoa, azentua, morfosintaxia eta lexikoa. Bokalismoaren atalean bertako bokalen azterketa akustikoa egin zuen. Fonetika laborategian 2.000 bokal aztertu zituzten. Bakoitzeko lehen eta bigarren formakinen neurriak eta luzera eman ziren. Azentuaren atalean perpaus bakunaren osagaien araberako deskripzioa egin zen azentueraren arau nagusiak aurkezteko. Hasieran azentuaren balioa aurkeztu zuten, eta gero azentueraren natura eta tinkotasuna aztertuta, osagai nagusien oinarrizko melodiak eta arauak aztertu zituzten atzizki guztien erabilerarekin batera. Hirugarren zatian morfosintaxi alorreko materialak eman zituzten hamaika ataletan banatuta: izena, adjektiboa, izenordainak, mugatzaileak, erakusleak, zenbatzaileak, aditzondoak, deklinabidea, aditza, juntagailuak eta menderagailuak. Material lexikalak aurkeztu zituzten bukaeran, denetara 4.561 adiera bildu zituztela. Berben aurkezpenari dagokionez, sarreren gainean zein herritan erabiltzen den, esangura, adibideak eta esaldiak eta Azkuek bere hiztegian ekartzen zuen ala ez adierazi zuten.[9]
Geroago Gamindek bere tesi-lanaren balorazioa azaltzerakoan 2007an idatzi zuen hamabost urtetan euskal ikasketek aurrerapen handia egin zutela; bokalismoaren inguruan 1992an egin zuen deskripzio hura artean azterketa sakonago bat eremua ere bazegoela iradoki zuen, Espainiako tradizioaren ikuspuntutik baino ez baitzuten aztertu; Gaminderen ustez tesiko interesgarriena azentuarena izan zen, tesiko lana gehiegi zabaldu ez zen arren, JoseIgnacio Hualde eta Txillardegiren lanak oinarri gisa hartuta sasoian berrikuntza izan zen.[9]
Euskararen aditz-formak (esaterako, genizuen, nintzaion, naiz, duzue...) ere jaso zituen herriz-herri 1980eko hamarkadaren hasieran. Sei liburu argitaratu zituen Udako Euskal Unibertsitatearekin, hiru Bizkaieraren eremuko aditzari buruz eta beste hiru ipar goi nafarreraz.[10] Ehundaka tokitan egindako galdeketen emaitzak aurkeztu zituen liburu horietan. Lanaren zabalera kontutan izanik datuen aurkezpen hutsa egin zuen, beste oharpen edo azterketa sakonagoak gerorako eta beste norbaiti utzita. Datu guziak magnetofonoz jaso zituen, gutxi gora behera bizkaierarekin 150 banda bildu zuen. Herri guzietan galdeketa berbera erabili zuen, hots, galderak erdaraz egiten zizkien elkarrizketatzailearen esamoldez kutsa ez zitezen eta fidagarriagoki bakoitzak tokian tokiko aditzak eman ziezazkion.[11][12]
Bizkaieraren fonotekea web zerbitzutik entzun daitezke Bizkaiko herri-euskararen hainbat lekukoren audio eta bideo grabazio. Grabazioak entzun daitezke, testuen transkribapenak irakurri baita berri-emailearen datuak ikusi ere. Kantak, ipuinak, esaldiak, narrazioak, eta esakuneak ere bildu dira.[13][14][15][16]
Hizkuntzaren aldetik ez ezik bilduma honek badu interesik antropologiaren eta etnografiaren aldetik, berriemaileen kontakizunetan bizitza tradizionalari buruzko hainbat datu agertzen baita.[17]
Iñakik alimaleko lana egin du euskararen gainean eta euskaraz. Alimaleko lana egin du bakarka eta taldeka[...] Eta aitorpenaz ari garela , nire aitorpen apala egin nahi nioke Estherri [...] Iñaki material ikaragarri handia bildu zuen herriz herri, eta ez du gidabaimenik."
Euskaltzaindiakeuskaltzain urgazle izendatu zuen 1996ko martxoaren 29an.[3] Euskaltzaindiko batzorde bitan aritu izan da: Euskalkien Ikerketa (1987-1995) eta Ahoskera (1995-1999, eta 2013z geroztik).[21][22]
Ikaragarria da Iñaki Gaminderen produkzioaren tamaina. Inguma datu-baseak Gaminderen 250 ekarpen jaso ditu: 28 liburu, 47 liburu-kapitulu eta 144 artikulu zientifiko. Horrez gain, 26 hitzaldi eman ditu. Hauek dira idatzi dituen 28 liburuak: [1]
.jpg)
Bizkaia, Euskal Herria
Datuak: Q12260040
Multimedia: Iñaki Gaminde / Q12260040