Meñaka
| Meñaka | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Meñakako udaletxea | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Mungialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Meñaka | ||||||||||
| Alkatea | Aitor Ugarte Torre (Bildu) | ||||||||||
| Posta kodea | 48120 | ||||||||||
| INE kodea | 48064 | ||||||||||
| Herritarra | meñakar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°21′53″N 2°48′06″W / 43.364722222222°N 2.8016666666667°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 12,70 km² | ||||||||||
| Garaiera | 300 metro | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 767 (2024) 4 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,6 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 39,25 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 18,29 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 48,78 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 83,87 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 3,69 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 6,21 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak [2] | % 79.78 + % 9.13 hartzaile (2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % (2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [4] | % 61.1 (2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.menaka.eu | ||||||||||
Meñaka Bizkaiko iparraldeko udalerri bat da, barrualdekoa, Mungialdekoa, Uribe eskualdekoa.
Herri bizkaitar benetakoa da, mendikoa eta baserrikoa, auzo sakabanatu eta autonomoak dituena, lur aberats eta emankorduna. Jendea aspaldiko garaietatik bizi da bertan, inguruan aurkitu diren aztarna arkeologiko ugariek erakusten duten bezala.
745 biztanle zituen 2023-ko Urtarrilean.[5]
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Inguru naturala eta kokapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Meñaka Sollube mendiaren (686 m) magalean hedatzen diren lau auzoz osatuta dago; nahiz eta gainazal lauak ere baditu, eta horrek nekazaritza garapena bultzatu du.
Herrira heltzeko Mungiako Larrauri auzoan (BI-631 errepidea) hasten den BI-4105 errepidea hartu behar da.
Auzoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udalerri mugakideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Meñakako biztanleria |
|---|
 |
Politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2019ko maiatzaren 26ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Bilduko Aitor Ugarte hautatu zuten alkate. Ugartek Bilduren sostengua jaso zuen, hauteskundeetan boza gehien izan zituen hautagaitza. Euzko Alderdi Jeltzaleak 2 zinegotzi lortu zituen eta Alderdi Popularrak batere ez.
Meñakako udalbatza | |||||
Alderdia |
2019ko maiatzaren 26 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Bildu | 5 / 7 |
340 (% 67,06)
| |||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 2 / 7 |
159 (% 31,36)
| |||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 7 |
2 (% 1,58)
| |||
Kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskara
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Meñakan[8] Mungialdeko euskara[9] hitz egiten da, mendebaldeko euskalkiaren aldaera bat. Meñakaren azentu-sistema Bizkaiko iparraldeko azentu-barietateen eremuan kokatzen da.
Iñaki Gamindek artikulu[10] bat idatzi du honi buruz Fontes linguae vasconum-en aldizkarian. Meñakako euskararen azentual sistemaren ezaugarri nagusiak aztertzen ditue hitz elkartuei dagokienez. Lan honetan morfema azentudunen eta azentugabeen arteko desberdintasun nagusiak aurkezten dira. Bi irizpide horiei jarraiki, eratorpenaren atzizkiak banatu dira, erroaren azentua aldatzen ez dutenak, azentua izan ala ez, eta azentua ezeztatzen dutenak. Ataletako batean konposatuen azentuazioa aztertzen da. Konposatu hauek beti azentuatuak izaten dira eta kasu gehienetan azentua arau finko baten bidez esleitzen da.
Jaiak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Aste Santutik 9. igandea: Trinidade jaiak (Meñakabarrena auzoan)
- Abuztuaren 10a: San Lorenzo
- Abuztuaren 16a: San Roque
Liburua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Nire umetako Meñaka, Luis Baraiazarrak idatzia.
Liburuaren oinarria Meñaka da, 1940tik 1951ra bitartean. Bertako bizimoduaren testigantza gogora ekarri nahi izan du Baraiazarrak. Horretarako, 36ko gerrearen ostean baserri giroko herritxuan izandako pasarteak kontatzen ditu. Etxeko giroa, baserriko zereginak, ofizioak, eskolako kontuak, umeen jokoak, jaiak... Horreek eta beste gai asko jorratzen ditu.
Liburu honek Urrezko Luma irabazi zuen Bilboko XXXVI Liburu Azokan.[11]
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Eusko Jaurlaritzaren izendapena dutenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Ametzagaerrota
- Arriaga baserria
- Infernuerrekako asentamendua
- Mesterikako San Lorenzo ( San Lontzo edo Santilland) nekropolia.
- Meñakabarrena burdinola.
- Meñakabarrenako Andra Maria baseliza.
- Meñakako Andra Maria eliza
Beste batzuk
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Mesterikako burua edo dama
- Mesterikako San Lorenzo - San Lontzo edo Santillandi[12].
- XVI. eta XIX. mendeen artean estilo ezberdinetan eraikitako baserri multzoa.
- Goikoabadena eta Bekoabadena apaizetxeak.
- Emeraldoko Santa Helena – Santela.
- Otuna jauregia.
Meñakar ospetsuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Pilare Baraiazarra (1938-), euskara-irakaslea, ertainetako irakasle eta euskaltzalea.
- Luis Baraiazarra (1940-2024), karmeldarra, idazlea eta euskaltzain urgazlea.
- Miguel Anjel Lotina (1957-), futbol entrenatzailea.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Datos Estadísticos de Meñaka» www.eustat.eus (kontsulta data: 2023-11-10).
- ↑ «Elortegi Batiz, Balentina - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-12-12).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-12-12).
- ↑ «Meñaka - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-12).
- ↑ «Mungialdekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-12).
- ↑ Gaminde, Iñaki. (2001-04-30). «Meñakako berba konposatuen azentuaz» Fontes Linguae Vasconum (86): 33–47. doi:. ISSN 2530-5832. (kontsulta data: 2023-11-10).
- ↑ «noticias - hiru» www.hiru.eus (kontsulta data: 2023-11-10).
- ↑ «Mesterikako San Lorenzo nekropolia. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2023-06-07).
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- (Gaztelaniaz)(Ingelesez)Udalaren webgunea
Datuak: Q647357
Multimedia: Meñaka / Q647357
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Meñaka
