Gatika
| Gatika | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Gatikako Santa Maria elizako ataria. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Uribe-Butroe, Mungialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Gatika | ||||||||||
| Alkatea | Mikel Larrazabal Zurbanobeaskoetxea (GTI) | ||||||||||
| Posta kodea | 48110 | ||||||||||
| INE kodea | 48040 | ||||||||||
| Herritarra | gatikar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°21′50″N 2°52′19″W / 43.3638889°N 2.8719444°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 17,77 km² | ||||||||||
| Garaiera | 89 metro | ||||||||||
| Distantzia | 18 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.633 (2024) 10 (2023) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 0,92 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] | % 24,4 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 20,75 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 31,98 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 80,28 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 10,7 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 8,58 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak [2] | % 73.03 + % 9.01 hartzaile (2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % (2021) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [4] | % 49.87 (2021) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
Gatika Bizkaiko ipar-erdialdean dagoen udalerria da, Mungialdea eskualdean dagoena.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Butroe ibaia igarotzen da udalerriaren iparraldetik.
Mugakideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Iparraldean Plentzia, Lemoiz eta Maruri-Jatabe, hegoaldean Loiu eta Derio, ekialdean Mungia eta mendebaldean Urduliz eta Laukiz mugakide ditu.
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1053. urteko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz Gatikako herria.
Ekonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ekonomia jarduera nagusiak industria (langileen % 52) eta nekazaritza (bazka landareak, artoa, barazkiak, fruitu arbolak eta behi hazkuntza; langileen % 31) dira.
Hizkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskaraz hitz egiten da: bizkaieraz. Hizkuntza banaketa, 1996an: 897 euskaldun, 116 ia euskaldun eta 66 erdaldun. 2001ean eginiko zentsuan ia %80 euskal hiztunak ziren. Udalerria UEMAko mankomunitate euskaldunaren barruan dago.
Auzoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gatikako auzoak honakoak dira:
Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]| Gatikako biztanleria |
|---|
 |
Politika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]2023ko maiatzaren 28ko hauteskundeak, Euzko Alderdi Jeltzaleak irabazi zituen. Hala ere, GTI alderdiko Mikel Larrazabal Zurbanobeaskoetxea aukeratu zuten alkate GTI eta EH-Bilduren botoei esker.
| 2023ko hauteskundeen emaitzak | ||||
| Izena | Zinegotziak | Boto kopurua[5] | ||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | ||||
| Gatikako Talde Independientea (GTI) | 3 | 287 (%31,26) | ||
| Euskal Herria Bildu | ||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | ||||
| Alderdi Popularra (PP) | ||||
Kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Euskara
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gatikan[8] Mungialdeko hizkera[9] hitz egiten da, mendebaldeko euskalkiaren aldaera bat.
Kirola
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Gatika Kirol Taldea da herriko kirol elkarte nagusia. Gizonezkoen futboleko taldeak Bizkaiko Ohorezko mailan jokatzen du eta hirugarren egin zuen hiru denboralditan jarraian.
2014. urtean Gatikako Iusturi Patinaje Kluba sortu zen eta emakumezkoen patin-hockey taldeak Espainiako Zilarrezko mailan jokatzen du.
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aipagarriak dira Butroeko gaztelua, izen bereko auzoan (VIII. mendekoa, XVIII. mendean eraberritua), eta XII. mendeko Santa Maria parrokia.
Gatikar ospetsuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Joana Butroekoa (c. 1440 - ?), XV. mendeko euskal idazlea. Gomez Gonzalez Butroeren alaba zen, Butroeko jauna eta oinaztarren buruzagia.
- Angel Sertutxa (1931), futbolaria.
- Gabino Ereñozaga (1942), txirrindularia.
- Leixuri Arrizabalaga (1981), abokatu eta politikari jelkidea.
- Amaia Cayero (1984), kazetaria.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean[Betiko hautsitako esteka] 2011/07/06an kontsultatua
- ↑ «Fullaondo Iturrioz, Bernardo - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-12).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-12).
- ↑ «Gatika - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-09).
- ↑ «Mungialdekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-11-09).
Ikus, gainera
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea] |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Datuak: Q611647
Multimedia: Gatika / Q611647
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Gatika
