Edukira joan

Iris Love

Wikipedia, Entziklopedia askea
Iris Love
Bizitza
JaiotzaNew York1933ko abuztuaren 1a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaNew York
HeriotzaNew York2020ko apirilaren 17a (86 urte)
Heriotza moduaberezko heriotza: COVID-19a
Familia
AmaAudrey Josephthal
Bikotekidea(k)
Hezkuntza
HeziketaSmith College 1955)
New York University Institute of Fine Arts (en) Itzuli master
Hizkuntzakingelesa
italiera
latina
antzinako greziera
Jarduerak
Jarduerakarkeologo klasikoa eta txakur-hazlea
Lantokia(k)Samotrazia eta Knido
Enplegatzailea(k)Long Island University (en) Itzuli
IMDB: nm1984952 Edit the value on Wikidata

Iris Cornelia Love (1933ko abuztuaren 1a - 2020ko apirilaren 17a) arkeologo klasiko estatubatuarra izan zen, batez ere Knidoseko Afroditaren tenplua berraurkitzeagatik ezaguna.

Lehen urteak eta hezkuntza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Iris Love New Yorken jaio zen, aita Cornelius Love, Alexander Hamilton eta Cook kapitainaren ondorengoa zen diplomatiko eta inbertsio bankaria zen, eta ama, Audrey Josephthal, Meyer Guggenheimen birbilobetako bat. Gurasoek artea eta antzinako gauzak biltzen zituzten, bere etxe-irakasle britainiar klasizista zen. Txiki-txikitatik interesatzen zitzaizkion arkeologia eta hizkuntzak. Amonak, Edyth Guggenheim-ek diru funts eskuzabal bat utzi zion.

New Yorkeko Brearley School-en eta McLean-eko (Virginia) Madeira School- en ikasi zuen eta 1955ean Smith College-n lizentziatu zen.

Gero greziar ikasketak egin zituen Hunter College-n, New Yorkeko Unibertsitateko Arte Ederren Institutuan arkeologia klasikoko masterra lortu zuen eta doktoregorako ikastaroak burutu zituen, baina inoiz ez zuen tesia idatzi, nahiz eta sakon ikertu. Bere ikerketak arkeologia gaietara bideratuta egoten ziren.

Smith Collegen zegoela, Love-k bere ikasturtea atzerrian eman zuen Florentziako Unibertsitatean eta ondoren bere gerlari etruriarrei buruzko tesia idatzi zuen Metropolitan Museum of Art-en, eta museoko figura horiek faltsutzat jo zituen Florentziako Museo Arkeologiko Nazionaleko figurekin egindako konparazioan oinarrituta. Florentzian, 1960an, James Rorimer Metropolitaneko zuzendariarekin elkartu zen, familiako laguna zenarekin, New Yorkeko Unibertsitateko aldizkari batean argitaratuko zituen paperen kopia emateko, figurak benetakoak ez zirela agerian utziz, baina museoak azkarregi iragarri zituen aurkikuntzak, Lovek bere ikerketak argitaratu aurreko egunean, eta bere ikerketak ezagutu edo aipatu gabe.

Handik gutxira, Alfredo Fioravantik aitortu zuen Metropolitaneko figurak berak sortu zituela.

Love-ren lehen indusketa Samotrazia uhartean izan zen, Phyllis Williams Lehmann-en agindupean, 1955ean hasita. Cooper Unionen, Smithen eta CW Post Long Island Unibertsitatean irakatsi zuen, non artearen historia eta arkeologiako irakasle laguntzaile bilakatu zen 1967an.

Aidoskıdil Akarca arkeologo turkiarrarekin Knidos bisitatu ondoren, urteroko indusketa lanak egin zituen bertan 1967tik, New Yorkeko Unibertsitatearen diru laguntzarekin familiako lagun aberatsek eta fundazioek lagunduta. 1969an, emakumezkoen taldeak gehienbat, Lovek gidatuta, Afroditaren tenpluko aztarnak zirela uste zuen oinarria aurkitu zuen; hurrengo urtean aurkitutako inskripzioek baieztatu zuten. Lovek Amerikako Arkeologia Institutuaren urteko bileran bere emaitzak aurkeztu ondoren, nazioarteko arreta eta indusketa-gunera bisita piztu zuen gonbidatu ospetsu askok, tartean Mick eta Bianca Jagger . Love-ren interpretazioa zalantzan jarri zuen pertsona ospetsu hauen bisita honek, kritikek indusketa oporretako helmuga bihurtzea leporatu zioten. 

Knidoko tenpluko aztarnategien artean, tamaina handiko esku zatiak zeuden, Lovek Praxiteles artista atenastarraren Afroditaren estatua zela uste baitzuen. 1970eko azaroan iragarri zuen bere ustez estatuaren burua aurkitu zuela British Museumeko biltegian. Museoa ez zegoen ados, eta prentsan gatazka piztu zen. Love geroago Knidon estatua zatiak bilatzean oinarritu zen, oraindik Knido antzinako eremua osatzen duten bilaketa-lubaki sakonak induskatuz.

Love-ren Knidoen aurkikuntza gehiago egin zituen 1977an; gero Magna Greziara jo zuen, batez ere Afroditaren beste santutegi batzuen bila Napoliko Golkoan zehar, baina 1986an, Achille Lauroren gertakariaren ondoren, Italiako gobernuak zibilen sarbidea mugatu zuen Monte di Diora, eta ezin zuen indusketarik gidatu, ezin izan zuen Parthenopeko Afroditaren tenpluan ikertu. 1982an Afrodita tenplu bat berraurkitu zuen Anconan, iparraldeko Italian Greziarekiko muga-mugan.

Geroago bizitza eta heriotza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Arkeologiatik erretiratu ondoren, Love-k txakurrak hazten zituen, hasieran txakurkumeak, Vermont-en zuen etxe batean; Malachy izeneko txakurrarekin , 2012ko Westminster Kennel Club Dog Show ikuskizuneko txakurrik onenaren saria irabazi zuen eta Wasabi-ko partaide ere izan zen. 2021ean Malachy-ren biloba bat suertatu zen erakustaldiko irabazle.

15 urtez bizi izan zen Liz Smith kazetariarekin, New York eta Italia artean banatzen zuen denbora, non Bice Brichetto diseinatzaile eta artistarekin ere harremana izan zuen.

2020ko apirilaren 17an hil zen COVID-19k jota New York-en zendu zen, Weill Cornell Medical Center-en.

Love "munduko hamar emakume mitikoen" artean sartu zuten 1980an bere ibilbide arkeologikoagatik, arte ederretan ohorezko doktoretza jaso zuen Marymount Manhattan College unibertsitatean, eta Institutuko Unibertsitateko kide bihurtu zen lehen amerikarra izan zen Napoliko Magna Grezia historia eta arkeologia alorrean.

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]