Koké Ardáiz Loyola
| Koké Ardáiz Loyola | |
|---|---|
| Bizitza | |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | eskultorea |
Francisco Jose Koke Ardáiz Loyola (Obanos, Nafarroa, 1943) eskultore nafarra da, «prestakuntza autodidakta duena», eta ezaguna da bere lanak egur gainean egiteagatik. Obanosko Mutikoandia Etxean jaio zen.[1]
Lanbide-ibilbidea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere aita Miguel Ardáizengandik jaso zituen lehen nozioak. 2010ean egindako elkarrizketa batean, honela zioen:
| « | «A mí siempre me ha atrido la madera, probablemente porque siempre la había visto en casa y tuve la suerte de tener las herramientas y tocarla desde muy niño, desde los 10 años. Mi padre era muy aficionado a la talla, pero las formas geométricas que él hacía no me interesaban, me gustaba más reflejar el cuerpo humano. Así empecé a hacer copias de pequeñas figuras, y con 20 años hice mi primera exposición de talla.» | » |
| Entorno Valdizarbe, 78. 2010[2] | ||
Iruñeko Arte eta Goi Mailako Diseinu Eskolan [3] ikasi zuen marrazketa, pintura eta harri-tailarako prestakuntza, eta horri forja klaseak gehitu zizkion Brunen tailerrean. [4] Era berean, Leongo Arte eta Goi Mailako Diseinu Eskolan harri-tailan lan egin zuen. [5]
1972an egin zituen bere lehen erakusketak Nafarroako Lizarra, Zangoza eta Tafalla herrietan. Hala ere, 1981. urtera arte ez zen profesionalki dedikatzen hasi.
Iruñean, Donostian, Burlatan, Zizur Nagusian eta Garesen ere erakutsi ditu bere eskulturak, gaur egun lan egiten duen eta bere tailer-etxea-museoa duen herrian.
Gaur egun, bere tailer-erakusketan lan egiteaz gain, egurra zizelkatzeko teknikei buruzko eskolak ematen ditu Obanos eta Mendigorría udalerrietan. [6]
2013an Árboles, troncos y albures lana erakutsi zuen Iruñeko Ziudadelako Arma Aretoan, bai horma-tailak bai bolumeneko lanak erakutsiz, altuena 2,15 metrokoa izanik. [7]
Era berean, Kokék bere artista lana eta erlezainarena uztartzen ditu, 25 erlauntza ditu Obanos eta Gareseko zelaietan familia-kontsumorako. [8]
Teknika
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere lanak gereziondoa, intxaurrondoa, pinua eta haritza bezalako egur autoktonoarekin eginak dira autorearentzat material moldagarriagoa baita eta harria ez bezala erosoago sentitzen den. [9]
Koké-k bere lanak modu primitiboan zizelkatzen ditu, figurak lerro hutsen bidez xehetasunik gabe egiten baititu. Obanostarraren eskulturak dinamikoak dira, mugimendua eta ekintza transmititzen dituzte; denak izaera errealista izanik. [10]
Kolorearen aplikazioa erliebeetarako gordeta dago eta ez horrenbeste eskultura exentuetarako. Azken horiek enbor berean zizelkatuta daude, batzuetan zuzenean bertan marraztuta. Beste batzuetan aurretiazko maketa txiki bat egiten du eta motiboa erabaki duenean zizelkatzen hasten da. [7]
Lanen gaia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Bere lanen gai nagusiak giza irudiarekin lotuta daude. Era berean, Izarbeibarreko eta Nafarroako herrien inguruko hiri-paisaien tailak daude. Gizarte eta genero gaiak [9] ere errepikatzen dira bere eskulturetan, baita ohitura zaharren eszenak ere, adibidez, almadieroen edo piper-saltzaileen lanbidea.
Horma-lanek Larraga, Artaxona, Mendigorría, Uxue, Zare, Zaragueta, Santakara edo Tebas bezalako Nafarroako herrietako aztarnategiak irudikatzen dituzte, baita Puerto Rico, Galizia eta Deustia bezalako bazter urrunagoetakoak ere. [3]
Eskultura exentuari dagokionez, amatasunari, familiari, eguneroko bizitzako ekintzekin lotutako lanak daude, baita erromesen lanak eta Hiru behien zerga . [7]
Bere lanik garrantzitsuenetako bat Laiari eskultura da, zeinak lasterkari bat irudikatzen duen, non besoak altxatuta agertzen den tresna horiei eusteko. Egur taila polikromatua 2019an egin zuen Garesen urtero iraileko azken igandean egiten den laien lasterketaren 35. urteurrena ospatzeko, herrian ohikoa den jarduera tradizionala. [11]
Lanak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- "Santa Feliziaren erretaula" San Salvador de Obanos ermitan.
- "Nevado del Ruiz" (1986) Nafarroako Museoan gordetako egurrezko taila da, non egileak Armeroren tragedia (1985) jasotzen du. «Munduari urdaila uzkurtzen zaio, eta Talima Departamentuan bizitza aldatzen da. Munduari bira eman dio albisteak. Irudia ariman geratzen zait, behar dudana aurkitzen dut: enborra eta nire higadura pertsonaletik taila hau sortzen da».
Sariak eta aintzatespenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- 1964. Iruñea. Jaiotzagileen Elkartearen lehen saria.
- 1975. Gasteiz. Gasteizko Udaleko Pintura eta Eskultura Plastikoko Biurtekoko lehen saria Sopor izeneko irudiagatik.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Muruzábal del Solar, José María. «Protección - Histórico de Escultura» josemariamuruzabal.com.
- ↑ .
- ↑ a b «Koké Ardaiz expone sus esculturas de madera en Pamplona» www.noticiasdenavarra.com.
- ↑ Muruzábal del Solar, José María. «Contraste» josemariamuruzabal.com.
- ↑ Press, Europa. (2013-01-25). «Koké Ardaiz expone sus esculturas de madera en la Sala de Armas de la Ciudadela hasta el 24 de febrero» www.europapress.es.
- ↑ Fernández, Patricia. (26 de julio de 2017). «Arte donde otros solo ven troncos de madera» Diario de Noticias de Navarra.
- ↑ a b c Noticias, Diario de. «Koké Ardaiz, escultor de la naturaleza» www.noticiasdenavarra.com.
- ↑ «Miel de manos artesanas con origen Valdizarbe» Entreto2/Auzolan Valdizarbe (211): 26-27..
- ↑ a b Conocemos al escultor Koké Ardaiz. .
- ↑ Txantiloi:V, José María. «Contraste» josemariamuruzabal.com.
- ↑ «Homenaje a la laya en el 35 aniversario de la carrera» Entorno Valdizarbe (125): 6-7. 2018.[Betiko hautsitako esteka]
kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Garesko udalak Facebooken bere Arte Gares erabiltzailearekin bere lan batzuen argazkiak aurkezten ditu.
- «El escultor Koke Ardaiz realiza una talla en madera en el mirador del Calvario en Legarda» Legardako Udala 2018ko urriaren 9a. non bere figura baten egiteko prozesuaren argazkiak erakusten diren.
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q111737870