Ab Asturica Burdigalam

Ab Asturica Burdigalam, Astorga-Bordele galtzada edo 34. galtzada (iter XXXIV) Astorga eta Bordele batzen zituen erromatarren galtzada da^[1] .

Ibilbidea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erromatar funtzionarioek bidaiarientzat gida moduan egiten zituzten itinerario edo ibilbideetan agertzen zen, tartean Antoninorenean, Ravenakoan edo Peutingeriar taulan.

Astorga eta Bordele batzeko egungo Espainiako León, Palentzia eta Burgosko probintzietatik, Euskal Herriko Araba, Nafarroa Garaia eta Nafarroa Beherea herrialdeetatik eta Frantziako Akitania eskualdetik pasa zen.

Antoninoren Ibilbidearen arabera kokaleku eta gune hauek zeharkatzen zituen^[2]:

Asturica Augusta (Astorga)
Vallata (La Milla del Páramotik gertu)
Palantia (Reliegosetik gertu)
Viminacio (Calzadilla de la Cuezatik gertu)
Lacobriga (Carrión de los Condesetik gertu)
Dessobriga (Melgar de Fernamental)
Segisamone (Sasamón)
Deobrigula (Tardajos)
Tritium Autrigonum (Monasterio de Rodilla)
Virovesca (Briviesca)
Vindeleia
Deobriga (Miranda Ebro)
Iruña-Veleia
Suessatio (Arkaia?)
Tullonio (Dulantzi?)
Alba (Durruma)
Aracaeli (Zamartze)
Alantone (Atondo?)
Pompaelo (Iruñea)
Iturissa (Auritz/Auritzberri)
Summo Pyreneo^[3] (Ibañeta)
Immo Pyreneo^[3] (Donibane Garazi)
Carasa (Garrüze?)
Aquis Terebellicis (Akize)
Mosconnum
Segosa
Losa
Boios
Burdigala (Bordele)

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historialari batzuen ustez, V. mendean Iberiar penintsulan sartu ziren herri barbaroek (sueboak eta alanoak) galtzada hau zeharkatu zuten. Era berean, 456an Teodoriko II.ak zuzendutako bisigodoek ere ibilbide hau hartu zuten. Beste batzuek, berriz, Kataluniatik sartu zirela uste da.

Mende batzuk geroago Karlomagnok ibilbide hau erabili zuen Iruñea erasotzeko. Erdi Aroan Done Jakue bideak ordezkatu zuen, nahiz eta tarte batzuetan bide ezberdinak izan.

1808 eta 1814 artean Napoleonek Iberiar penintsula inbaditu zuenean, euskal tarteak erabili zituen eta zenbait urtez Napoleonen ibilbidea izenaz ezagutu zen.