Punjabera

Punjabera
	پنجابی — ਪੰਜਾਬੀ — Panjabi
Datu orokorrak
Lurralde eremua	Pakistan eta India. Punjabdarren diaspora: EB, Malaysia, Saudi Arabia, AEB, Estatu Batuak, Kanada, Australia, Frantzia, Alemania, Hong Kong, Zeelanda Berria, Hegoafrika, Surinam, Guyana
Hiztunak	88.000.000 eta 57.129.000 artean ; Mendebaldeko punjabera: 61–62 milioi, Ekialdeko punjabera 28 milioi
Rankinga	21
Ofizialtasuna	India
Eskualdea	Punjab
UNESCO sailkapena	1: ziurra
Araugilea	Ez du
Hizkuntza sailkapena
	indoeuropar hizkuntzak; Indo-irandar hizkuntzak; Indoariar hizkuntzak
Informazio filologikoa
Hizkuntza-tipologia	SOV hizkuntza, hizkuntza fusionatzailea eta tonal language (en)
Denbora gramatikalak	baliorik ez, geroaldia, remote tense (en) eta non-remote tense (en)
Modu gramatikalak	subjuntiboa eta agintera
Genero gramatikalak	genero femeninoa eta genero maskulinoa
Kasu gramatikalak	direct case (en) , oblique case (en) , bokatiboa, ablatiboa, lokatiboa eta dual instrumental case (en)
Alfabetoa	Shahmukhi (en) , Gurmukhi (en) , Urdu orthography (en) , Mahajani (en) , Informal Roman Urdu (en) , Devanagaria eta Punjabi Braille (en)
Hizkuntza kodeak
Linguasphere	59-AAF-e
ASCL	5207
UNESCO	baliorik ez

Punjabera^[3]^[4] (Shahmukhi idazkera: پنجابی; Gurmukhi idazkera: ਪੰਜਾਬੀ Pañjābī) Pakistan eta Indiako Punjabeko biztanleek hitz egiten duten indoariar hizkuntza da. Haren hiztunak musulmanak, sikhak eta hinduak badira ere, XX. mendean sikhismoak punjabera bere hizkuntzatzat hartu du ^[5].

Ofizialtasuna[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Indian punjabera 22 hizkuntza ofizialetako bat da: lehendabizikoa Punjaben eta Chandigarhen eta bigarrena Haryana, Himachal Pradesh eta Delhin. Pakistanen, berriz, ez da ofiziala eta Punjabeko eskualdeko hizkuntzatzat hartzen da. Hala ere, herrialde hartako biztanleriaren % 44,15aren hizkuntza da.

Punjabdarren diasporak hizkuntza Estatu Batuetara, Australiara, Erresuma Batura^[6] eta Kanadara^[7] eraman zuen.

Hona hemen hiztunak 2005ean:

Pakistan: 63.000.000
India: 29.109.672
Erresuma Batua: 1.600.000
Kanada: 800.000
Arabiar Emirerri Batuak: 720.000.
Ameriketako Estatu Batuak: 700.000.
Saudi Arabia: 640.000.
Hong Kong: 270.000.
Frantzia: 180.000.
Australia: 120.000.
Malaysia: 100.000.

Lahore punjaberazko hiztun gehien duen hiria da (biztanleriaren % 86).

Dialektoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hona punjaberaren dialektoak^[8]:

Dialektoen adibideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskara	Majhi, Lahori / Amritsari	Pothohari	Dogri	Pahari
Zer ari zara egiten? (gizon-gizon)	Ki karda ae?	Ka karne uo?	Ke karde o?	Ke (kay) peya kare-nanh?
Zer ari zara egiten? (gizon-emakume)	Ki kardi aa?	Ka karani ay?	Ke karani ae?	Ke (kay) pai (payi) kare-neenh?
Zelan zaude?	Ki haal hai.	Keh aal e?	Ke aal a?	Tudda ke haal e (eh)?
Punjaberaz hitz egiten duzu?	Tusin Punjabi Bol laende ho?	Punjabii bolne uo?	Punjabi bolde o?	Punjabi uburne o?
Nongoa zara?	Tusin kidhar to ho? Tusi kidron aaye ho?	Tusa kudhr nay aiyo?	Tus kudhr to o?	Kathe ne o?
Urte askotarako!	Tuhanu mil ke bahut khushi hoyi.	Tusan milay tay boo khushi oye.	Tusan nu miliye bahut khusi oyi.	Tussan mil ke khushi thi.
Nola duzu izena?	Tuhada naam ki e?	Tusan naa ke aa?	Tusan da naa kay ai?	Tudda ke naanh ve?
Nire izena ... da.	Mera naam ... e.	Mara naa ... e.	Mera naa ... e.	Mainda naanh ... eh.
Zein da zure herriaren izena?	Tuhade pind/graan da naam ki hai? Tuhada pind/graan kehda hai?	Tusane graana naa ke aa?	Tusan da graan kay aa?	Tudde gerayenh na ke naanh ve?
Bai	Haan	Ahoo	Ah	Hanh
Ez	Nahin	Naa	Naa	Nainh
Gozoki batzuk jan nahi dituzu?	Mithaee lainee aa? Mithaee Khaauge?	Mithaee Kaso?	Mithaee khaani e?	Kuj mitha khaine o?
Maite zaitut.	Main tainu pyar kardaa.	Mai tuki pyar karna.	Mai tusi pyar karna.	Main tuhan pyar kare-nanh.
Zinemara joan ginen.	Assi cinema gaye sige.	Assa cinema gaye saa.		Assi cinema gaye ayan.
Nora joan behar nuke?	Mainu kitthe jana chahida hai?	Mai kudhar jaa.		Manh kathe wanjnanh chainaa.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Ethnologue
↑ ^a ^b Encarta: Languages Spoken by More Than 10 Million People
↑ 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-6-27).
↑ 53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-6-27).
↑ Paul R. Brass "Language, Religion and Politics in North India" iUniverse, 2005 ISBN 978-0-595-34394-2
↑ Britainiar Parlamentua: "Punjabi Community"
↑ Times of India: "Punjabi is 4th most spoken language in Canada"
↑ Patialako unibertsitatea

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bhardwaj, Mangat Rai (2016), Panjabi: A Comprehensive Grammar, Routledge, doi:10.4324/9781315760803, ISBN 9781138793859.
Bhatia, Tej K. (2008), "Major regional languages", in Braj B. Kachru; Yamuna Kachru; S.N. Sridhar (eds.), Language in South Asia, Cambridge University Press, pp. 121–131, doi:10.1017/CBO9780511619069.008, ISBN 9780511619069.
Grierson, George A. (1916). Linguistic Survey of India. Vol. IX Indo-Aryan family. Central group, Part 1, Specimens of western Hindi and Pañjābī. Calcutta: Office of the Superintendent of Government Printing, India.
Jain, Dhanesh (2003), "Sociolinguistics of the Indo-Aryan Languages", in Cardona, George; Jain, Dhanesh (eds.), The Indo-Aryan Languages, Routledge, pp. 46–66, ISBN 978-0-415-77294-5.
Masica, Colin (1991), The Indo-Aryan Languages, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-29944-2.
Nayar, Baldev Raj (1966), Minority Politics in the Punjab, Princeton University Press, ISBN 9781400875948.
Shackle, Christopher (2003), "Panjabi", in Cardona, George; Jain, Dhanesh (eds.), The Indo-Aryan Languages, Routledge, pp. 581–621, ISBN 978-0-415-77294-5.
Bhatia, Tej. 1993 and 2010. Punjabi : a cognitive-descriptive grammar. London: Routledge. Series: Descriptive grammars. Gill H.S. [Harjit Singh] and Gleason, H.A. 1969. A reference grammar of Punjabi. Revised edition. Patiala, Punjab, India: Languages Department, Punjab University.
Chopra, R. M., Perso-Arabic Words in Punjabi, in: Indo-Iranica Vol.53 (1–4).
Chopra, R. M.., The Legacy of The Punjab, 1997, Punjabee Bradree, Calcutta.
Singh, Chander Shekhar (2004). Punjabi Prosody: The Old Tradition and The New Paradigm. Sri Lanka: Polgasowita: Sikuru Prakasakayo.
Singh, Chander Shekhar (2014). Punjabi Intonation: An Experimental Study. Muenchen: LINCOM EUROPA.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hizkuntza honek bere Wikipedia du: Bisita ezazu.

Datuak: Q58635
Multimedia: Punjabi language

[1] Ethnologue

[encarta-2] Encarta: Languages Spoken by More Than 10 Million People

[3] 38. araua - Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-6-27).

[4] 53. araua - Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-6-27).

[5] Paul R. Brass "Language, Religion and Politics in North India" iUniverse, 2005 ISBN 978-0-595-34394-2

[6] Britainiar Parlamentua: "Punjabi Community"

[7] Times of India: "Punjabi is 4th most spoken language in Canada"

[8] Patialako unibertsitatea

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]