Punta beltzeko arrezife marrazo

Wikipedia, Entziklopedia askea
Punta beltzeko arrezife marrazo
Iraute egoera
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaAnimalia
FilumaChordata
KlaseaChondrichthyes
OrdenaCarcharhiniformes
FamiliaCarcharhinidae
GeneroaCarcharhinus
Espeziea Carcharhinus melanopterus
(Quoy & Gaimard, 1824)[1]
Banaketa mapa

Punta beltzeko arrezife marrazoa (Carcharhinus melanopterus) Carcharhinus generoko animalia da. Arrainen barruko Carcharhinidae familian sailkatzen da.

Ezaugarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marrazo itxura tipikoa du, gorputz trinkoa eta luzea. Muturra zabala du eta sudurzuloetan lobulu itxurako bi azal zirdin ditu kanpora ateratzen direnak. Hortz txikian kontatu gabe masailezurraren goiko aldean 11-13 hortz ilera ditu eta beheko aldean 10-12 ilera. Goiko eta beheko hortzak oso antzekoak dira, triangeluarrak, bertikalak eta angelu estukoak, baina beheko hortzek zerra-forma txikiagoa dute goikoekin konparatuz. Arren hortzak emeenak baino kurbatuagoak dira[2].

Bular-hegatsak handiak dira, igitai itxurakoak. Aurrealdeko bizkar-hegatsa handia da eta bigarrena erlatiboki handia ere, uzki-hegatsaren gainean kokaturik dagoena. Isats-hegatseko goiko lobulua behekoa baino nabarmen luzeagoa eta handiagoa da, koralezko uharrietan eta sakonera gutxiko uretan erosoago ibiltzeko moldaketa bat.

Marroi argi kolorekoa da sabelaldia eta hegats puntak izan ezik. Sabelaldia zurixka da eta hegats guztien puntak beltz kolorekoak, hortik dator bere izena.

  • Goiko hortzak
    Goiko hortzak
  • Beheko hortzak
    Beheko hortzak
  • Masailezurra
    Masailezurra


Tamaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1,6 m luze eta 10-13 kg bitarteko pisua izan ohi du. Gutxi batzuk 1,8-2 metrora hel daitezke eta erregistratutako pisu maximoa 24 kilogramokoa da. Marrazo espezie hau bakarrik edo talde txikietan mugitzen da[3].

Zentzumenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ur argietan bizi diren marrazo guztiek bezalaxe, marrazoek izan ohi dituzten 7 zentzumenak nahiko orekatuak eta zorrotzak ditu. Bere ekosistemara ondo moldatuak, agian elektroerrezepzioa, usaimena eta entzumena dira bere zentzumen finenak, koralezko uharrietan eta hare azpian ezkutatzen diren harrapakinak hobeto antzemateko balio duten zentzumenak.

Usaimena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Usaimen zorrotza du, bere usaimenarekin ezkutatutako balizko harrapakinak detektatzeko erabiltzen du.

Entzumena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ur azpian oso erabilia den zentzumena da hau, soinu uhinek elementu likido honetan airetik baino 4,5 bider azkarrago bidaiatzen dutelako. Entzumenarekin zirrikituetan ezkutatutako balizko harrapakinak antzemateko erabiltzen du.

Elektroerrezepzioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elektroerrezepzioaren zentzumena oso garatua dauka, azken finean ikusezinak diren harrapakinen posizio zehatza antzemateko zentzumenik baliagarrienetakoa baita. Hondartza inguruko eta arrezifeetako ekosistemetan zentzumen hau hare azpian eta arkaitzen artean ezkutaturik dabiltzan harrapakinak detektatu eta harrapatzeko erabiltzen du, batez ere krustazeoak eta moluskuak, baita arraia eta hondoko arrain txikiak ere.

Elektroerrezepzioa muturrean dauzkan Lorenzini babak izeneko poroekin erabiltzen du, harrapakinen mugimenduek uretan sortutako uhin elektrikoak antzemateko gaitasuna ematen diena.

Albo-lerroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gorputzaren alboko lerro moduko organo berezi bati esker uretako presio uhinak eta aldaketa antzemateko gai da, hau oso baliagarria zaio iluntasunean mugitzeko, harrapakinak ehizatzeko eta baita harraparien presentzia hurbilaz jabetzeko eta hauek ekiditzeko.

Ikusmena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Begiak oso handiak ez izan arren eta arkaitzez beteriko ekosistema batean ezkutaleku asko egon arren, begiak eta ikusmena ondo garatuta dauka. Aipatu beharra dago marrazo hau oso sakonera gutxiko arraina dela, beraz argitasun handiko uretan ibiltzen da, ikusmen oneko zonalde batean.

Dastamena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zaporea batez ere jangarria edo jangaitza den zerbait probatzeko erabiltzen du. Marrazoek normalean eraso bortitza egin aurretik, hozkada txikiak ematen ditu jateko gai den ala ez konprobatzeko, askotan hozkada batekin nahikoa dute erabaki bat hartzeko.

Ukimena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azal sentikorra du kontaktu zein tenperaturaren aldaketaz azkar jabetzeko.

Banaketa eremua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Punta beltzeko arrezife marrazoa Maldivatan.

Indiako ozeanoko eta ozeano bareako koralezko arrezifetatik eta itsasertzetik hedatzen da. Afrikako ekialdeko kostalde osoan (Madagaskarren barne), itsaso Gorrian, Persiar golkoan, Pakistanen, Indian, Birmanian, Hego-ekialdeko Asia osoan eta Australiako kostaldean (hegoaldeko kostaldea izan ezik) aurkitu daiteke[4][5].

Habitata[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tropiko eta subtropikoetako sakonera gutxiko ur beroetan bizi da. Mangladiak, koralezko uharriak eta hondartzak ditu etxetzat. Batzuetan ur gazikaratan eta gozoetan sartzen da. Marrazo hauek lurralde txikietan bizi ohi dira eta harrapakin nahikoak dituen leku txiki bat urtetan izan daiteke ale baten etxea.

Normalean 30 zentimetroko sakonera baino ez duten uretan mugitzen da, bere punta beltzeko hegats bereizgarriak askotan uretik ateraz.

Elikadura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marrazo hauek txikiak izan arren bere ekosistemetan harrapari trebeak eta garrantzitsuak dira. Mota askotako arrezife arrainak (Meroak, barbarinak, muxarrak eta Leuresthes, Siluriformes, Labridae zein Paracanthurus generokoak ), zefalopodoak, krustazeoak, itsas sugeak, itsas hegaztiak eta itsas dortoken kumeak ehizatzen ditu eta erasoaldi azkarrak eta bortitzak burutzen dituzte[6].

Ekologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Marrazo hauek koralezko uharri ekosistemetan harrapari garrantzitsuenetakoak dira, arrezifeek ematen duten babespean kate trofikoaren goikaldean egonik. Arrezife inguruetan bizi denez ekosistema hauen osasunean paper ekologiko garrantzitsua jokatzen dute, bertako populazioetan kontrol eta oreka bat mantenduz. Punta beltzeko arrezife marrazoa desagertuko balitz, koralezko uharrien eta presente dagoen arrezife guztien arrain gehienen populazioak orekarik gabe igo eta ekosistema bera kolapsatu eta suntsituko litzateke.

Sakonera oso gutxiko uretan bizi da, sakonera argitsuko zonaldetik ez da mugitzen, denbora tarte luzea itsas azaletik ibiltzen delarik.

Bizi-itxaropena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Punta beltzeko arrezife marrazoaren batezbesteko bizi-itxaropena 12-15 urte bitartean kokatzen da.

Etsai naturalak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kumeek (arrain larbek) eta marrazo txikiek harrapari asko dituzte, helduarora iristeko arrisku handiak igaro behar dituzte. Harrapariak ekiditeko sakonera oso gutxiko uretara joaten dira, jaioberriak adibidez, marea gorak estaltzen dituen hondartzetan ibiltzen dira uretako harrapariak ekiditeko. Mangladiak ere oso babesleku onak dira marrazo jaioberri eta txikientzat[7].

Helduak direnean oso etsai natural gutxi daukate, noizbehinka tigre-marrazoaren dietan sar daitezke baina arrezife eta sakonera gutxiko uretako ekologia berezia dutenez, normalean harrapari handiek ez dute punta beltzeko arrezife marrazoak jomugan. Aldiz, ekosistema berezi horretan, punta beltzeko arrezife marrazo helduak dira harrapari handi eta arriskutsuenetakoak.

Gizakiarekiko harremana[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ale bat Liejako aquariumean.

Marrazo hauek ez dute gizakia harrapakintzat, marrazo txikiegiak dira gizakiarentzat potentzialki arriskutsuak izateko[8]. Dena den, itsasertzeko ekosistema gizakiarekin partekatzen dutenez, noizbehinka gizaki baten oina edo hanka harrapakin batekin nahastu eta hozka egin dezakete, zauri sakonak eraginez.

Nahigabeko hozkadak kenduta, ez du inolako arriskurik suposatzen gizakiarentzat (nahiko iheskorra da gizakiarengan). Gizakiek, ordea, arrisku larria suposatzen dute beraien biziraupenerako, marrazo hegats-zopa egiteko zuzenean ehizatzeaz gain[3], gizakiek modu zuzenean ala zeharkakoan bere ekosistema kaltetzen jarraitzen dutelako.

Ugalketa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Espezie bibiparoa da eta 1-12 kume artean izaten ditu. Sabelaldiak urtebete inguru irauten du eta jaioberriek sakonera gutxiko uretan bizi dira, batik bat sakonera gutxiko mangladiek eta hondartzetako marealdiek eskaintzen duten babespean. Ugalketa garaian arrek emeak gertutik jarraitzen dituzte, seguruenik emeek sortzen dituzten seinale kimikoengatik. Kopulazioan arrak emearen bular-hegats bat heltzen dio hozkada batekin eta horrela kopulazioaren prozesua eta estaldura bera errazten du.

Kontserbazioa eta arriskuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gizakiek maiz interakzioa dute marrazo hauekin.

Marrazo hau ehizatu egiten da bere hegatsak, haragia eta gibel olioa kontsumitzeko, baina ez da merkatuan espezie garrantzitsua kontsideratzen.

Marrazo honen biziraupena kolokan jarri dezakeen arazorik inportanteena klima aldaketa eta mangladien zein koralezko uharrien suntsipena da. Itsasertzeko eraikuntza turistikoek arrezifeen eta kostaldeko ekosistemen suntsipena ekarri dute munduko hainbat eta hainbat lekutan, eta orain gizakien eraikuntzek eragindako kalte zuzenei beroketa globala koralezko uharrietan eta mangladietan eragiten ari den kaltea gehitu behar zaie. Jakina da beroketa globala eta itsasoaren beroketa koralezko arrezifeak azidotzen ari direla, koralak zurituz eta egitura biologiko hauek sostengatzen duten bizitzaren eta ekosistema guztiaren heriotza ekarriz. Horrez gain, azidotzearekin batera, planetaren beroketa itsasoaren maila igoarazten ari da, itsasertzeko ekosistementzat, mangladientzat eta arrezifeentzat suposatzen duen kalte larriarekin.

Punta beltzeko arrezife marrazoa "ia mehatxatua" egoeran dago IUCN-ren arabera, baina bere ekosistemen suntsipena espezie honen gainbehera eragiten ari da[9].

Irudiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bitxikeriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Itsas arrainak badira ere, marrazo hauek estuarioetatik barrena ur gozoetan ibil daitezke denbora tarte laburretan.
  • Itsas azaletik oso hurbil ibiltzen direnez, erraza da marrazo hauek airetik identifikatzea askotan punta beltzeko bizkar-hegatsa uretatik kanpo eramaten dutelako.
  • Bere ugaltze garaia ezberdina izan daiteke lekuaren arabera.
  • Oso iheskorrak dira baina gizakiarengana hurbil daitezke janariarekin konfundituta.
  • Punta zuriko arrezife marrazoa ez bezala, punta beltzekoa ezin da gelditu gabe egon, bestela ito egingo litzateke.
  • Arrezifeetan eta tropikoetako sakonera gutxiko uretan marrazorik ohikoenetakoa da.
  • Itsas dortoka jaioberrek lur lehorreko arriskuak (hegaztiak batez ere) atzean utzi eta uretan sartzen direnean, aurkitzen duten lehenengo arriskutsuetako bat punta beltzeko arrezife marrazoa da, oso sakonera gutxiko uretan mugitzeko gai direnez, dortokek, itsas zabala hartu aurretik, marrazo hauek suposatzen duten uretako lehenengo arrisku lerroa gainditu behar dute. .

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) Froese, Rainer & Pauly, Daniel ed. (2006), «Carcharhinus melanopterus», FishBase webgunean. Bertsioaren data: 2006(e)ko apirila.
  2. ↑ Blacktip Reef Shark. .
  3. ↑ a b «Carcharhinus melanopterus, Blacktip reef shark : fisheries, aquarium» www.fishbase.org (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
  4. ↑ Randall, John E.. (1995). Coastal fishes of Oman. University of Hawaiʻi Press ISBN 0-8248-1808-3. PMC 34417464. (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
  5. ↑ Sharks, rays and chimaeras : the status of the Chondrichthyan fishes : status survey. IUCN 2005 ISBN 2-8317-0700-5. PMC 63692852. (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
  6. ↑ Eibl-Eibesfeldt, I. & H. Hass (1959). "Erfahrungen mit Haien". Zeitschrift für Tierpsychologie. 16 (6): 733–746. doi:10.1111/j.1439-0310.1959.tb02189.x.
  7. ↑ (Ingelesez) Papastamatiou, Yannis P.; Lowe, Christopher G.; Caselle, Jennifer E.; Friedlander, Alan M.. (2009). «Scale-dependent effects of habitat on movements and path structure of reef sharks at a predator-dominated atoll» Ecology 90 (4): 996–1008.  doi:10.1890/08-0491.1. ISSN 1939-9170. (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
  8. ↑ Compagno, Leonard J. V.. (1984-). Sharks of the world : an annotated and illustrated catalogue of shark species known to date. United Nations Development Programme ISBN 92-5-101384-5. PMC 12214754. (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).
  9. ↑ Group), Ahmad Bin Ali (IUCN SSC Shark Specialist; University), Colin Simpfendorfer (James Cook; Fahmi (Research Centre for Oceanography, Indonesian Institute of Sciences); Bineesh, K. K.; Dharmadi; Yuneni (WWF-Indonesia), Ranny; Jean Utzurrum (Silliman University, Philippines); International), Abraham Sianipar (Conservation et al.. (2020-07-15). «IUCN Red List of Threatened Species: Carcharhinus melanopterus» IUCN Red List of Threatened Species (Noiz kontsultatua: 2021-08-01).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Punta_beltzeko_arrezife_marrazo&oldid=9283705"(e)tik eskuratuta